‘Nederlandse universiteiten moeten samenwerken, niet concurreren’
Er moet een einde komen aan de concurrentie tussen de Nederlandse universiteiten, want dat bedreigt de kwaliteit van de wetenschap. Dat zeggen de KNAW-bestuurders José van Dijck en Wim van Saarloos vandaag in een interview in De Volkskrant aan de vooravond van de opening van het academisch jaar.
Van Dijck en Van Saarloos, respectievelijk president en aankomend president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) willen af van de harde concurrentie tussen Nederlandse universiteiten. Het is niet goed één van de Nederlandse universiteiten te beschouwen als ‘Harvard aan de Noordzee’ en de rest er wat bij te laten bungelen, vinden ze. Nee, volgens het duo is het beter de gezamenlijke universiteiten te beschouwen als één grote en diverse Universiteit van Nederland. Dat zou volgens hen beter passen in de Nederlandse traditie, zeggen ze in de krant.
Van Dijck, die in het verleden als hoogleraar verbonden was aan de UvA: ‘Als de nood aan de man komt, gaat natuurlijk iedereen voor zijn eigen belang. Maar we moeten ons realiseren dat juist gemeenschappelijkheid, samenwerking en vriendelijke competitie de Nederlandse wetenschappen zo krachtig hebben gemaakt.’ Van Saarloos: ‘De Universiteit van Nederland bouwt verder op onze sterktes.’ Van Dijck vindt oproepen om ergens in Nederland één universiteit naar Harvard-niveau te tillen dan ook een slecht plan. ‘Dat ontkent alles waar we nou net zo goed in zijn.’
Van Dijck houdt vandaag haar jaarrede en zal opnieuw een pleidooi houden voor meer geld naar de wetenschap. Maar het gaat niet alleen om geld, zegt ze. Het gaat om ‘het verhaal’ erachter. ‘En juist daar beginnen de zaken mis te lopen.’
Toch is het wel degelijk óók een kwestie van geld, zegt ze. Van Dijck constateert dat veel universitair onderzoek alleen nog kan worden verricht doordat universiteiten zelf geld toeleggen op verworven beurzen en door samenwerking met het bedrijfsleven. ‘De dijken worden nu versterkt met materiaal uit de basis, het fundamentele onderzoek. Dat kan niet eindeloos goedgaan.’
Kenniscoalitie
De kwaliteit van de Nederlandse wetenschap – artikelen, citaties, beurzen – staat overigens buiten kijf, zeggen de bestuurders. Maar het zijn allemaal gevolgen van inspanningen in het verleden en die vormen geen garantie voor de toekomst. Van Saarloos: ‘Het is niet gezegd dat dat [de kwaliteit de wetenschap, red.] ook zal blijven. Sterker: wij vermoeden dat juist de typisch Nederlandse sterke kanten aan het afkalven zijn.’
Vorig jaar pleitte een nationale Kenniscoalitie van ondernemers en wetenschappers voor een extra impuls van jaarlijks één miljard euro in de Nederlandse wetenschap. Een nieuw kabinet zou dat geld vooral moeten steken in een gezonder wetenschapssysteem, menen Van Dijck en Van Saarloos.
