‘Geef studenten het gevoel dat ze als mens geaccepteerd worden’
In colleges praten over controversiële thema’s als antisemitisme, racisme of klimaatverandering; hoe doe je dat als docent zonder dat het escaleert of studenten zich niet gehoord voelen? Dit is het een van de grootste uitdagingen voor leraren, vertelt HvA-docent en -onderzoeker Hessel Nieuwelink vandaag in de zogenoemde Onder soep-lezing. ‘Veel docenten vinden het ingewikkeld en vragen zich af hoe ze deze lessen moeten vormgeven.’
Als docent krijg je te maken met studenten met radicale ideeën en discussies in colleges waarbij emoties hoog kunnen oplopen. Maar praten over controversiële onderwerpen is volgens Hessel Nieuwelink wel belangrijk voor het stimuleren van burgerschap bij studenten. ‘Zo leer je ze participeren in de samenleving en nadenken over democratie.’ Hoe je zulke discussies het beste kan houden, vertelt de HvA-onderzoeker en -hoofddocent maatschappijleer vandaag in zijn Onder soep-lezing. Hij doet onderzoek naar burgerschapsonderwijs in Amsterdam en controversiële onderwerpen in de klas.
Rocket science
‘Als docent maak je studenten mee die bijvoorbeeld terreur aanmoedigen of zeggen dat alle moslims dood moeten. Dan is het niet handig dat je meteen antwoordt: “Dat mag je niet zeggen!”,’ vertelt Nieuwelink. ‘Op die manier krijgen studenten het gevoel dat ze geen mening mogen hebben. Je moet juist een veilig klimaat creëren, waarin iedereen kan zeggen wat hij wil.’ En dat lijkt moeilijk, maar is niet onmogelijk. ‘Het is echt geen rocket science.’
Nieuwelink zegt dat het allemaal begint bij een goed contact tussen student en docent. ‘Dat ontstaat door oprechte interesse te tonen en studenten het gevoel te geven dat ze er mogen zijn, dat ze als mens geaccepteerd worden.’ Nieuwelink noemt voorbeelden van docenten die na de les even een gesprek aanknopen met leerlingen, bij de deur staan voor een begroeting, soms een grapje maken of tijdens hun pauze door de school lopen in plaats van zich terugtrekken met collega’s.
Alternatieve feiten
‘Ook is het belangrijk dat docenten voldoende kennis van het onderwerp hebben. Vanuit kennis ontstaat een goede discussie.’ Zo kun je het volgens Nieuwelink met studenten hebben over betrouwbare bronnen zoals de krant en minder betrouwbare bronnen zoals Facebook. Dan leren studenten echte feiten van alternatieve feiten te onderscheiden. ‘Bespreek je bijvoorbeeld de holocaust, dan zijn daar veel meningen over te geven, maar juist de feiten bieden dan een goede tegenhanger. Daarbij is het wel belangrijk dat je je als docent bewust bent van je eigen beperkte kennis. Ook dat moet je durven laten zien.’
‘Natuurlijk is het in sommige gevallen een beter idee een individueel gesprek met een student te hebben die een heftige opmerking plaatst, want je wil ook niet dat de radicale studenten de discussie kapen,’ zegt Nieuwelink. ‘Ontdek welke gedachte er onder de extreme mening schuilgaat. Dat kan bijvoorbeeld een sterk rechtvaardigheidsgevoel zijn.’ De HvA-docent benadrukt in ieder geval dat scholen het bespreken van controversiële thema’s meer op de kaart moeten zetten. ‘Dan geef je de boodschap af dat je het belangrijk vindt.’
De Onder soep-lezing door Hessel Nieuwelink vindt vandaag plaats om 12.00 uur in lokaal 08A12 van het Kohnstammhuis.
