Tien tips van Umberto Eco om je scriptie te schrijven
Hoe schrijf je dit jaar het best je scriptie? Wij gingen te rade bij het zelfhulpboek van de Italiaanse auteur en wetenschapper Umberto Eco en haalden er tien tips uit voor jou.
Er zijn cursussen voor, er zijn boeken over geschreven en er zijn zelfs YouTubetutorials; bij het schrijven van een scriptie kun je wel wat hulp gebruiken. Een van de meest gerenommeerde uiteenzettingen over het schrijven van een scriptie komt van de inmiddels overleden Italiaanse schrijver en wetenschapper Umberto Eco. Hij schreef in 1977 Come si fa una tesi di laurea.
Hoewel het boek duidelijk uit een andere tijd komt – een periode zonder computers, een periode zonder Engels als wetenschappelijke lingua franca en een periode zonder bachelor-masterstructuur – staat het desalniettemin vol met tips waar ook studenten heden ten dage nog volop van kunnen profiteren. Aangezien we ook weten dat scriptieschrijvers genoeg te lezen hebben lazen wij het boek voor je en destilleerden we er tien tips uit.
1. Een scriptie is geen langdurig, diepgaand onderzoek, maar een compilatie
‘In een compilatie toont de student eenvoudigweg aan dat hij kritisch kennis heeft genomen van het overgrote deel van de bestaande “literatuur” (ofwel dat wat er over het onderwerp gepubliceerd is), en dat hij in staat is één en ander op duidelijke wijze uiteen te zetten,’ zo schrijft Eco. Een scriptie is niet het definitieve onderzoeksartikel dat over een onderwerp wordt geschreven en ook niet het wetenschappelijk werk dat alle andere overbodig maak, dus begin er ook niet met die instelling aan. Een scriptie moet volgens Eco een ‘doorwrocht overzicht geven dat zó informatief is dat het misschien ook nog van nut is voor iemand die gespecialiseerd is in die tak van wetenschap, maar nooit een diepgaande studie gemaakt heeft van dat specifieke probleem.’
2. Kies je scriptieonderwerp zorgvuldig
Het allereerste wat je gaat doen bij een scriptie is het kiezen van een onderwerp. Eco geeft hiertoe vier stelregels. ‘Het onderwerp moet aan de belangstelling van de kandidaat beantwoorden’, ‘de te raadplegen bronnen moeten te vinden zijn’, ‘de te raadplegen bronnen moeten hanteerbaar zijn’ en ‘de kandidaat moet genoeg ervaring hebben om de methodische opzet van het onderzoek aan te kunnen’. Het is voor de hand liggend: maar een scriptie schrijven over de literatuur van Umberto Eco zonder Italiaans te spreken is lastig, evenals een scriptie over het Plaza Grande in Quito als je niet van plan bent om naar de Ecuadoriaanse hoofdstad af te reizen. ‘Er zijn gevallen bekend van scripties die op dramatische wijze schipbreuk leden juist omdat de schrijver deze voor de hand liggende uitgangspunten niet op voorhand onderkend had,’ aldus Eco.
3. Schrijf je scriptie in meer dan zes maanden en minder dan drie jaar.
Veel studies hebben scriptieklasjes en werken met strakke deadlines, maar dat is niet overal het geval. In de tijd waarin Eco zijn boek schreef was dat zeker niet zo. Hij geeft als vuistregel dat je voor een scriptie tussen de 6 en 36 maanden neemt. In minder tijd lukt het niet, en als je er meer dan drie jaar over doet, heb je volgens hem of een ‘fout scriptieonderwerp gekozen’ of ‘je bent zo veeleisend dat je alles wilt zeggen en twintig jaar aan een scriptie blijft werken’ of ‘je bent bevangen door scriptieneurose: je gebruikt de scriptie als laffe smoes om andere dingen niet te hoeven en je studeert nooit meer af.’
4. Schrijf als eerst de titel, inleiding en maak een inhoudsopgave
Het klinkt als beginnen bij het eind, maar dat is het volgens Eco niet, omdat het kan gelden als houvast. ‘Een van de eerste die je moet doen wanneer je begint aan een scriptie is titel, inleiding en inhoud schrijven. Met andere woorden, door je inhoudsopgave tot werkhypothese te maken bepaal je meteen het aandachtsgebied van je scriptie.’ Hoe uitgebreider, hoe beter vindt Eco. ‘Het is nog beter als je probeert hierin van ieder hoofdstuk een korte samenvatting te geven. Wanneer je op die manier te werk gaat, maak je ook voor jezelf duidelijk wat je wilt gaan doen.’
5. Zoek de juiste bronnen bij je onderwerp
Hoewel iedereen altijd spreekt van het schrijven van een scriptie, is het zoeken en vinden van bronnen een minstens zo belangrijk onderdeel van een succesvolle scriptie. Dat luistert nauw, zo schetst Eco met een voorbeeld. ‘Laten we eens aannemen dat ik een scriptie ga schrijven over de Zen-filosofie in de Japanse cultuur. Ik moet natuurlijk Japans kunnen lezen en kan me niet verlaten op de handvol westerse vertalingen waar ik over beschik. Stel echter dat ik tijdens het bestuderen van de kritiek geïnteresseerd raak in de toepassing van Zen-filosofie binnen een bepaalde Amerikaanse literaire en artistieke stroming in de jaren vijftig. Het is duidelijk dat ik dan niet meer wil weten wat precies de theologische en filosofie inhoud van Zen-filosofie is, maar veeleer op welke wijze de van oorsprong oosterse ideeën deel zijn gaan uitmaken van een westers artistieke ideologie. Het onderwerp van de scriptie wordt dan dus De invloed van Zen in de San Francisco Renaissance in de jaren vijftig en mijn bronnen zullen teksten van Kerouac, Ginsberg, Ferlinghetti en anderen zijn.’
(Lees verder onder de afbeelding)
6. Vraag de bibliothecaris om hulp bij de zoektocht naar je bronnen
Een scriptie is er niet alleen om jezelf een plezier te doen, vindt Eco. ‘Wees niet verlegen en stap gewoon op de bibliothecaris af,’ zo schrijft hij. ‘Hij geeft vaak betrouwbare tips waar je een hoop tijd mee wint. Bedenk dat een bibliothecaris zeer in zijn nopjes is als hij je de volgende twee dingen kan tonen: de kwaliteit van zijn geheugen en eruditie, en de rijkdommen van zijn bibliotheek (…). Als je zijn hulp inroept maak je hem gelukkig.’
7. Houd je bronnen overzichtelijk bij
Eco geeft in zijn boek tips om een vrij uitgebreid fichessysteem, een soort kaartenbak, te maken met bronnen zodat het later gemakkelijk is om ze terug te vinden en correct te verwijzen. Dankzij de hedendaagse technologie is het vrij gemakkelijk om een bibliografiebestand bij te houden in Word, maar doe dat ook vooral en direct op de juiste manier, dus met uitgever, nummer van de druk en jaar van uitgave.
8. Heb duidelijk voor de geest voor wie je schrijft
Wat moet je uitleggen en wat kun je als voorkennis veronderstellen? Het is een vraag waar iedere schrijver vroeger of later mee zal worstelen. ‘Laten we stellen dat de scriptie in eerste instantie gelezen wordt door de scriptiebegeleider of de meelezer, maar dat in feite verondersteld wordt dat hij tevens gelezen en geraadpleegd zal worden door vele anderen, óók door wetenschappers die zich niet direct met die discipline bezighouden.’ Basale terminologie kun je dus als voorkennis beschouwen, vindt Eco. ‘Om die reden zal het in een filosofiescriptie niet noodzakelijk zijn in het begin uiteen te zetten wat filosofie is, net zo min als het in een scriptie over vulkanologie nodig is uit te leggen wat vulkanen zijn.’
9. Schrijf niet als Proust en niet als e.e. cummings
Schrijven is zwoegen, schrappen en opnieuw beginnen, aldus Eco. ‘Ik kan je aanraden de scriptie vele malen te herschrijven of eerst andere dingen te schrijven voordat je aan je scriptie begint.’ Desalniettemin heeft hij een aantal tips. Laat je literaire aspiraties varen, waarschuwt hij. ‘Je bent Proust niet. Maak je zinnen niet te lang. Als ze uit je pen vloeien, schrijf ze dan op, maar hak ze later in stukjes.’ Voor poëzie is de scriptie ook niet het juiste platform. ‘Je bent e.e. cummings niet. Cummings was een Amerikaans dichter die zijn initialen in kleine letters schreef. En die natuurlijk ook spaarzaam gebruik maakte van komma’s en punten, zinnen in stukjes hakte, kortom alles deed wat een avantgardistische dichter kan en zonder meer mag doen. Maar jij bent geen avantgardistische dichter.’
10. Herlees de uitgeprinte versie
Eco schrijft over een tijd waarin scripties nog echt met de hand werden geschreven en vervolgens door typistes werden uitgetikt. Noten en paginanummers werden met de hand toegevoegd, waardoor er gemakkelijk fouten inslopen. Dat is tegenwoordig nauwelijks nog denkbaar, maar toch is het controleren van een uitgetikte versie op papier verstandig. ‘Niet alleen om tikfouten te corrigeren, maar ook om te controleren of de nummers van de noten met de bladzijden van de aangehaalde boeken overeenstemmen,’ schrijft Eco. ‘Corresponderen verwijzingen binnen de tekst met de juiste bladzijde of het juiste hoofdstuk? Staan alle aanhalingstekens rond citaten? Heeft ieder citaat zijn eigen verwijzing? Staan de namen in de bibliografie in een alfabetische volgorde?’
Eigenlijk geeft Eco nog een elfde en twaalfde tip, voor als je geen zin hebt om een scriptie te schrijven. Voor die tips durven wij onze hand echter niet in het vuur te steken. Hoe ze luiden? ‘1. Een redelijke hoeveelheid geld uittrekken en de scriptie door iemand anders laten schrijven. 2. Een scriptie die enkele jaren eerder op een andere universiteit geschreven is overnemen.’
