Nu ook vrouwelijke hoogleraren aan muur in Bushuis: ‘Past bij deze tijd’
In het Bushuis wordt vandaag een levensgroot schilderij van vijf vrouwelijke hoogleraren onthuld: Marita Mathijsen, José van Dijck, Aafke Hulk, Mieke Bal en Anne van Grevenstein-Kruse. Kunstenaar Rogier Willems (49) maakte het schilderij. ‘Vooral Aafke Hulk heeft een heel kenmerkend hoofd.’
Vooraf had Rogier Willems (49) al een plannetje bedacht. De sfeer (warm en vrouwelijk), de setting (aan een tafel) en emotie (zelfbewust, geen regentenportret). En het moest groot: 2 meter bij 1,80, zoals De staalmeesters van Rembrandt.
In opdracht van de UvA portretteerde Willems vijf vrouwelijke wetenschappers: emeritus hoogleraar Marita Mathijsen (moderne Nederlandse letterkunde), universiteitshoogleraar José van Dijck (mediawetenschappen), hoogleraar Aafke Hulk (Franse taal en cultuur), emeritus hoogleraar Mieke Bal (literatuurtheorie) en hoogleraar Anne van Grevenstein-Kruse (restauratie). ‘Het was heel leuk, maar ook stressvol,’ zegt Willems. ‘Normaal werk ik drie maanden aan één portret van één persoon, maar nu moest het hele schilderij in drie maanden. Voor mijn doen heb ik ontzettend snel gewerkt.’ Vandaag wordt het schilderij onthuld in het Bushuis.
Het idee kwam van de Faculteit der Geesteswetenschappen, laat decaan Fred Weerman weten. ‘Hoogleraarsfuncties werden vroeger voornamelijk door mannen bekleed,’ zegt hij. ‘Dus hingen hier vooral portretten van mannen. Dat past niet bij deze tijd.’ In een van zijn FredVlogs vroeg hij kijkers vrouwelijke rolmodellen te nomineren. ‘We wilden niet zomaar wat vrouwen erbij hangen. Het was tijd voor iets nieuws, iets dat kenmerkend is voor hoe geesteswetenschappers omgaan met verbeelding.’
De universiteit maakte een lijst van twintig portretschilders, waar Willems uiteindelijk uit gekozen werd. Die portretteerde eerder al actrices en vrouwelijke prominenten als Neelie Kroes, Khadija Arib en Agnes Jongerius. ‘Ik vond het direct leuk om de hoogleraren te schilderen,’ zegt Willems. ‘Het viel me op dat ze nog superactief waren, heel modern en fris.’ Niet iedereen was gemakkelijk te portretteren. ‘Het is fijn als mensen een “goede kop” hebben, een sterke botstructuur. Mathijsen had ik zelf bijvoorbeeld niet snel gekozen, maar was zo sympathiek dat ik erg mijn best heb gedaan om haar karakter in het schilderij te krijgen.’
Zijn doel: dat het schilderij ‘magisch’ wordt. ‘De vraag is: wordt het interessant? Dat hangt samen met lichtval, maar ook met fysieke samenhang: soms valt een oog verkeerd omdat de mondhoek niet klopt. En dan moeten mensen het ook nog mooi vinden. Het zal niet de eerste keer zijn dat ik het fantastisch vind en dat iemand anders zegt: “Nou, ik weet het niet helemaal.”’ Weerman, die al een oogje op het doek heeft kunnen werpen, zegt zelf tevreden te zijn. ‘Ik heb zeker geen spijt dat we voor deze schilder hebben gekozen. En ik ben een noorderling, dus van mij is dat een groot compliment.’
Marita Mathijsen (74): ‘Ik zou het verschrikkelijk vinden als ik als een oud lijk wordt geschilderd’
‘De schilder kwam bij mij thuis om foto’s te maken. Ik moest groene kleding aantrekken. Die had ik nauwelijks. Gelukkig is groen in de mode, dus liet ik via internet een broek bezorgen. Het poseren duurde lang, al had het vast nog langer geduurd als ik daadwerkelijk voor Rembrandt had moeten poseren.
Ik heb me eraan overgegeven. Je bent overgeleverd aan de visie van de kunstenaar, dat is kwetsbaar. Ik zou het verschrikkelijk vinden als ik als een oud, verschrompeld en oninteressant lijk wordt geschilderd. Ik zie mezelf op een bepaalde manier, maar dat wil niet zeggen dat hij mij ook zo ziet.
Het is eervol dat ik tussen vrouwen wordt genoemd die allemaal iets hebben betekend voor de wetenschap. Ik ben vereerd dat ik tot die groep mag behoren.’
We volgden ook het hele maakproces met de camera:
