Nog geen jaar geleden werd cabaretière en oud-HvA-student Floor van der Wal doodgereden. De dader kwam vorige week vervroegd vrij. Tot in de Tweede Kamer werd verontwaardigd gereageerd. Onterecht, meent UvA-docent strafrecht Maike Steen.
Mohammed S. schepte Van der Wal maart vorig jaar op de kruising van het Mercatorplein en de Jan Evertsenstraat en reed na het ongeval door. Kort daarop overleed de comédienne in het ziekenhuis. S. kon later worden aangehouden omdat zijn nummerplaat op de plaats van het ongeluk was achtergebleven. In september werd hij veroordeeld tot anderhalf jaar cel, waarvan zes maanden voorwaardelijk. Er was vier jaar geëist.
‘Juist door die eis waren de verwachtingen veel te hooggespannen,’ zegt docent strafrecht Maike Steen, die op verzoek van Folia de zaak onder loep nam. ‘Daardoor begrijp ik de emotie maar al te goed. Een geliefde jonge vrouw overlijdt, voor de nabestaanden betekent dat levenslang. Maar de rechtbank heeft niet kunnen bewijzen dat er sprake is geweest van opzet, en dus van doodslag, en heeft S. veroordeeld voor een ander lichter delict. Namelijk artikel 6 van de Wegenverkeerswet: een aan jouw schuld te wijten verkeersongeval met de dood als gevolg’
Op televisie, kranten en internet is volgens Steen vooral het beeld blijven hangen dat S. op basis van doodslag vier jaar had kunnen krijgen. ‘Dat hij voor doodslag is vrijgesproken en vervolgens voor een heel ander delict is veroordeeld wordt vergeten. De rechtbank heeft naar de harde feiten gekeken. De verdachte had geen alcohol op, had groen licht en reed te snel voor de situatie ter plaatse.’
Hij is onverantwoord uitgeweken en heeft toen de comédienne geschept. ‘Hieruit kan niet de conclusie worden getrokken dat S. de dood van Van der Wal heeft gewild; er was dus geen sprake van opzet. De rechtbank heeft hem wel zwaar aangerekend dat hij is doorgereden en in eerste instantie heeft ontkend. Lafhartig, noemde de rechtbank het.’
Wrang
Waar rechters doorgaans acht maanden geven, deed de Amsterdamse rechtbank daar nu tien maanden bovenop. ‘Het Openbaar Ministerie is ook niet in hoger beroep gegaan omdat ze niet verwachten dat het hof tot een hogere straf zou komen, die doodslag zat er niet in.’ Dat het OM zo hoog heeft ingezet, maakt het volgens de docent voor de nabestaanden wrang. ‘Hierdoor is geen oog meer voor het feit dat de rechtbank voor dit feit zwaar heeft gestraft.’
De juriste voegt eraan toe dat de ophef over het vervroegd vrijkomen onterecht is. ‘Bij onvoorwaardelijk gevangenisstraffen is het heel gebruikelijk dat je aan het einde van je straf een detentiefasering krijgt, zodat je gefaseerd terugkeert in de samenleving. Dat geldt voor de meeste gedetineerden, zodat je niet vanuit een gesloten setting in een keer buiten staat.’
Toch blijft het gevoel bestaan: misdaad loont. Steen: 'Dat gevoel komt denk ik met name doordat via de media zaken vaak te ongenuanceerd belicht worden. Hier ligt een belangrijke taak voor journalisten, maar ook voor OM en rechterlijke macht.’ Bovendien: ‘Er is onderzoek gedaan waarin zaken als deze, met alle feiten, aan niet-juristen zijn voorgelegd. Wat bleek? Zij komen doorgaans tot eenzelfde straf als de rechter.’
Maike Steen lichtte de zaak toe ook in Folia Live. Het item is hieronder te beluisteren.
Mohammed S. schepte Van der Wal maart vorig jaar op de kruising van het Mercatorplein en de Jan Evertsenstraat en reed na het ongeval door. Kort daarop overleed de comédienne in het ziekenhuis. S. kon later worden aangehouden omdat zijn nummerplaat op de plaats van het ongeluk was achtergebleven. In september werd hij veroordeeld tot anderhalf jaar cel, waarvan zes maanden voorwaardelijk. Er was vier jaar geëist.
‘Juist door die eis waren de verwachtingen veel te hooggespannen,’ zegt docent strafrecht Maike Steen, die op verzoek van Folia de zaak onder loep nam. ‘Daardoor begrijp ik de emotie maar al te goed. Een geliefde jonge vrouw overlijdt, voor de nabestaanden betekent dat levenslang. Maar de rechtbank heeft niet kunnen bewijzen dat er sprake is geweest van opzet, en dus van doodslag, en heeft S. veroordeeld voor een ander lichter delict. Namelijk artikel 6 van de Wegenverkeerswet: een aan jouw schuld te wijten verkeersongeval met de dood als gevolg’
Op televisie, kranten en internet is volgens Steen vooral het beeld blijven hangen dat S. op basis van doodslag vier jaar had kunnen krijgen. ‘Dat hij voor doodslag is vrijgesproken en vervolgens voor een heel ander delict is veroordeeld wordt vergeten. De rechtbank heeft naar de harde feiten gekeken. De verdachte had geen alcohol op, had groen licht en reed te snel voor de situatie ter plaatse.’
Hij is onverantwoord uitgeweken en heeft toen de comédienne geschept. ‘Hieruit kan niet de conclusie worden getrokken dat S. de dood van Van der Wal heeft gewild; er was dus geen sprake van opzet. De rechtbank heeft hem wel zwaar aangerekend dat hij is doorgereden en in eerste instantie heeft ontkend. Lafhartig, noemde de rechtbank het.’
Wrang
Waar rechters doorgaans acht maanden geven, deed de Amsterdamse rechtbank daar nu tien maanden bovenop. ‘Het Openbaar Ministerie is ook niet in hoger beroep gegaan omdat ze niet verwachten dat het hof tot een hogere straf zou komen, die doodslag zat er niet in.’ Dat het OM zo hoog heeft ingezet, maakt het volgens de docent voor de nabestaanden wrang. ‘Hierdoor is geen oog meer voor het feit dat de rechtbank voor dit feit zwaar heeft gestraft.’
De juriste voegt eraan toe dat de ophef over het vervroegd vrijkomen onterecht is. ‘Bij onvoorwaardelijk gevangenisstraffen is het heel gebruikelijk dat je aan het einde van je straf een detentiefasering krijgt, zodat je gefaseerd terugkeert in de samenleving. Dat geldt voor de meeste gedetineerden, zodat je niet vanuit een gesloten setting in een keer buiten staat.’
Toch blijft het gevoel bestaan: misdaad loont. Steen: 'Dat gevoel komt denk ik met name doordat via de media zaken vaak te ongenuanceerd belicht worden. Hier ligt een belangrijke taak voor journalisten, maar ook voor OM en rechterlijke macht.’ Bovendien: ‘Er is onderzoek gedaan waarin zaken als deze, met alle feiten, aan niet-juristen zijn voorgelegd. Wat bleek? Zij komen doorgaans tot eenzelfde straf als de rechter.’
Maike Steen lichtte de zaak toe ook in Folia Live. Het item is hieronder te beluisteren.
