Chinezen aan de UvA: ‘Onze cultuur wordt vaak gegeneraliseerd’
Eén op de vier UvA-eerstejaars komt uit het buitenland en dit aantal neemt toe. De afgelopen tijd volgden we vier Chinese studenten tijdens hun eerste jaar aan de UvA. In deze laatste editie blikken we terug op hun eerste half jaar in Nederland en stellen we de vraag in hoeverre stereotypen over Chinezen kloppen.
Chinese naam: Yigong Zhang
Gebruikt in Nederland de naam: Igor
Leeftijd: 23
Komt uit: Beijing
Studie: master Film Preservation
Wordt de Chinese cultuur vaak gegeneraliseerd, denk je?
‘Tja, eigenlijk kom je overal weleens stereotypes tegen, en het stomme is dat er toch vaak een kern van waarheid in zit.’ Hij lacht. ‘Ik hou ook gewoon van noedels! In Nederland bestaan die stereotypes net zo goed, toch? Over Belgische accenten, of mensen van het platteland. Over de Chinese cultuur wordt vaak gezegd dat Chinezen verlegener zijn, en ik blijf erbij dat dit over het algemeen ook klopt. Natuurlijk, het is niet zo dat elke Chinees in een “Chinese bubbel” leeft, er zijn ook Chinese studenten die wél omgaan met Nederlanders. Maar die groepsvorming blijft een menselijk fenomeen, iets wat elke student op uitwisseling vast weleens heeft meegemaakt; er zijn altijd Franse groepjes, Spaanse groepjes, Koreaanse groepjes, Braziliaanse groepjes.’
Wat zijn misvattingen over de Chinese cultuur, in jouw ogen?
‘Wat ik soms vervelend vind, is dat veel mensen denken dat Chinezen gebrainwasht zijn. We zijn niet een soort machines die leven voor de overheid. Als je Chinezen zal aanspreken over het politieke systeem, zullen ze daar over het algemeen open over zijn. We zijn ook niet afgesloten van de wereld, dat denken veel mensen ook. Veel Chinezen hebben uiteindelijk op de een of andere manier toegang tot veel nieuws over de wereld, en weten wat er speelt.
Los daarvan snap ik dat mensen niet altijd een positieve mening hebben over China. China heeft veel aspecten van een vrije markteconomie, maar produceert weinig culturele producten, in tegenstelling tot Zuid-Korea of Japan. Een voorbeeld is de film Parasite van de Koreaanse regisseur Bong-Joon Ho, die laatst nog alle belangrijke Oscars won. Maar dit is ook jammer; mensen gaan nu liever naar Japan, terwijl ik ze juist zou willen aansporen om vaker eens China te bezoeken.’
Denk je dat, terugblikkend, de Chinese cultuur in deze serie goed is weergegeven?
‘Het risico om op stereotypes uit te komen loop je altijd als je een bepaalde cultuur probeert te beschrijven of te doorgronden. En, net als in Nederland, bestaan die generalisaties over bepaalde steden of gebieden vaak ook met een reden, juist omdat er een kern van waarheid in zit. In Beijing, als inwoners van de hoofdstad, zijn ze iets trotser, wat vaak ook gezegd wordt over de Amsterdammers. De “Shanghainezen” zijn exclusiever, rijker en extravaganter. Uiteindelijk is China een enorm land, qua grootte vergelijkbaar met heel Europa, met verschillen in dialect, cultuur en eten op enkele kilometers afstand.’
Chinese naam: Zhihui Shuang
Gebruikt in Nederland de naam: Shuang
Leeftijd: 22
Komt uit: Wuhan
Studie: premaster Business Administration
Wordt de Chinese cultuur vaak gegeneraliseerd, denk je?
‘Ik ben vooral teleurgesteld hoe Westerse media omgaan met de benaming van het coronavirus. Waarom wordt dit steeds maar het Wuhan-virus of het China-virus genoemd? Het Ebola-virus heette toch ook niet het “Afrika-virus”? Of het H1N1 het “Europa-virus”? Dat is iets wat ik niet begrijp. Net zoiets als dat carnavalsliedje dat laatst werd uitgezonden op Radio 10Leden van de Nederlands-Chinese gemeenschap startten deze maand een petitie vanwege het discriminerende carnavalslied van radio-dj Lex Gaarthuis en Radio 10, getiteld 'Voorkomen is beter dan Chinezen'. Ik ben echt ontzettend blij dat vijftigduizend mensen een petitie tegen dat nummer hebben getekend. Ik maak me door het coronavirus al genoeg zorgen om mijn familie, en daarbovenop over het feit of ik ze überhaupt na mijn semester wel kan gaan opzoeken. Voor zoiets heb ik echt geen tijd en energie.’
Wat zijn misvattingen over de Chinese cultuur, in jouw ogen?
‘Ik denk dat Chinese mensen vaak worden gestereotypeerd en dat de Chinese cultuur ook vaak wordt gegeneraliseerd. En dat is onredelijk, omdat het land immens is, met een onmeetbare diversiteit. Mensen uit twee verschillende provincies kunnen al totaal anders over dingen denken. Maar, ergens is ook het logisch dat die generalisaties, door invloed van media, ontstaan. Een voorbeeld zijn alle Chinese alternatieven voor de Amerikaanse apps als WhatsApp en Twitter, zoals WeChat en Weibo. Het zijn manieren om de Chinese economie te beschermen, om social media te creëren die eigendom zijn van het land. Tegelijkertijd gebruikt iedereen in het Westen juist hoofdzakelijk die applicaties van Amerikaanse bedrijven. China en Amerika zijn twee grootmachten die tegenover elkaar staan, maar mensen zien snel één kant van het verhaal.’
Denk je dat, terugblikkend, de Chinese cultuur in deze serie goed is weergegeven?
‘Misschien was het soms wat generaliserend, en dat is natuurlijk het risico dat je loopt. Bijvoorbeeld in het stuk over Chinese meisjes: die zijn echt niet altijd op zoek naar rijke jongens met een mooie auto. Zulke meisjes zullen zeker bestaan, maar die heb je overal. Maar, ik denk wel echt dat het in de Chinese cultuur zit om minder direct te zijn. Het komt denk ik omdat we ons veel bezighouden met de gevoelens van anderen. Ik ben graag voorzichtig met mijn woorden, omdat ik de gemoedstoestand van iemand anders niet negatief wil beïnvloeden. Maar uiteindelijk is ieder mens verschillend, verlegen of niet.’
Chinese naam: Pei Wang
Gebruikt in Nederland de naam: Pei
Leeftijd: 22
Komt uit: Zunyi
Studie: premaster Business Administration
Wordt de Chinese cultuur vaak gegeneraliseerd, denk je?
‘Nou, toen mijn vader vanuit China het nieuws zag over dat liedje op Radio 10 en over de gebeurtenissen in de Chinese studentenflat in WageningenBegin deze maand werd in een lift in een Wageningse studentenflat, waar veel Chinezen wonen, besmeurd met uitwerpselen en de leus 'Sterf Chinezen'. Ook werd een Chinese vlag van een kamerdeur getrokken., was hij serieus bezorgd over mij. Hij zei “wees voorzichtig op straat”. Ik heb toen een tijdje ook helemaal geen nieuws gevolgd, want ik had geen zin in die negativiteit. Gelukkig heb ik persoonlijk verder niks naars meegemaakt, maar het is verschrikkelijk om te horen dat deze dingen gebeuren. Elk land heeft zijn eigen mooie, unieke cultuur en dat is juist de reden waarom ik op uitwisseling ben gegaan. Toch heb ik het hier in Nederland volgens mij nog niet zo slecht getroffen. Ook nu, met de vele media-aandacht voor het virus en het racisme tegen Chinezen, zijn veel klasgenoten juist betrokken en vragen naar mijn familie in China. Ook op de sportschool waar ik vaak kom, zijn mensen oprecht bezorgd om me.’
Wat zijn misvattingen over de Chinese cultuur, in jouw ogen?
‘Een stereotype is denk ik wel dat Chinezen onderontwikkeld zijn, van het platteland komen, arm zijn of leven in traditie en het verleden. Maar in een stad als Shanghai is alles moderner dan de Westerse wereld. Je betaalt overal met je telefoon, en cash wordt steeds meer een zeldzaamheid. Eigenlijk vind ik het Westerse leven langzamer en traditioneler, iets waar ik juist ook van geniet. Toen ik in Parijs geld wilde storten moest ik naar de bank met een envelopje met cash. Dat voelde authentieker. Wat ook soms een vervelende misvatting is, is als mensen alle Aziatische landen onder één noemer rekenen. Een Chinese vriend van me werd een keer aangesproken met ni hao, konnichiwa en nog wat andere “mogelijkheden” voor hallo, dat vond hij toen wel irritant, ja.’
Denk je dat, terugblikkend, de Chinese cultuur in deze serie goed is weergegeven?
‘Over het algemeen wel, het is ook moeilijk om “dé Chinese cultuur” te omschrijven. Soms ben ik zelf nog steeds verbaasd over de grootte van mijn eigen land. En toch: hoe fantastisch de Nederlandse cultuur is, vrij, open en veilig, je moet ook beseffen dat er in Nederland maar 17 miljoen mensen wonen. Als je een land wil besturen dat dubbel zoveel inwoners heeft als heel Europa, dan moet je dat denk ik toch op een andere manier doen, daar blijf ik bij. Ik wil hier nog een tijd blijven, en een grotere vriendenkring opbouwen. Trouwens, dat stereotype over het weer in Nederland? Dat is na een half jaar wel helemaal bevestigd. Wanneer is die regen nou eindelijk eens voorbij?’
