‘We hadden in het Maagdenhuis meer een greep naar de macht moeten doen’
Vijf jaar geleden bezetten studenten achtereenvolgens het Bungehuis en het Maagdenhuis. Sommige bezetters bleven zich inzetten bij studentenbonden of in commissies of medezeggenschapsraden, anderen verdwenen uit het zicht. De komende weken blikken we met hen terug. Vandaag: Jaap Oosterwijk.
Hoe kijk je terug op de bezettingen?
‘Voor mijn gevoel zijn de bezettingen heel ver weg. Het moment dat je kinderen krijgt wordt een waterscheiding in je leven. Ik studeer tegenwoordig op de Roeterseilandcampus en dat voelt als een andere UvA dan de universiteit van het P.C. Hoofthuis en de Oudemanhuispoort. De sfeer is hier steriel, en onpersoonlijk.
Naar aanleiding van het jubileum denk ik er wat meer aan en merk ik dat ik gemengde gevoelens heb. Het was een geweldig evenement dat enorm veel heeft betekend. Met name de University of Colour heeft maatschappelijk gezien veel impact gehad. Dat is destijds door de media opgepikt en sindsdien is dat niet meer weggeweest uit het debat. Maar uiteindelijk is er op de universiteit weinig veranderd.’
Jaap Oosterwijk was in 2015 student politicologie aan de UvA. Nu werkt hij bij een advocatenkantoor.
Hoe raakte je bij de acties betrokken?
‘Ik had in de jaren ervoor in de studentenraad gezeten voor de activistische studentenpartij Ons Kritisch Alternatief die ik mede oprichtte, maar in die maanden was ik eigenlijk mijn scriptie voor politicologie aan het schijven. Toen het Bungehuis werd bezet ben ik een paar keer binnen geweest omdat er een aantal mensen zaten die ik kende. Mijn vriendin was daar ook lang en behoorde tot de groep die bij de allerlaatste sommatie het pand heeft verlaten. Die ontruiming werd natuurlijk een heel gedoe door het hardhandige optreden van de politie.
De avond van de Bungehuis-ontruiming hebben we een vergadering belegd en daar was een sfeer van: “Dit laten we niet over ons heen gaan”. Blijkbaar gingen er ook elders allerlei alarmbellen af, want rector magnificus Dymph van den Boom en vicevoorzitter Hans Amman waren daar ook en zij probeerde ons te van van alles te overtuigen.’
Wat dacht je op de avond dat het Maagdenhuis werd bezet?
‘Ik heb nooit gedacht: “We gaan het Maagdenhuis bezetten“. Er werd weleens wat over gegrapt, maar het klonk als iets onmogelijks. Het is raar dat er eigenlijk niet zoveel voor nodig was. Het is goed beschouwd ook maar een houten deur.
Toen de deuren open gingen stond ik op het Spui en was ik hartstikke blij. Het was een overwinning. Als het niet was gebeurd, was iedereen afgedropen en was het klaar geweest met de acties. Maar nu ging het door. Ook al waren we er op de eerste avond uitgegooid: het was een overwinning.
Ik weet nog dat iemand op tafel ging staan en riep: “Nu gaan we bier drinken.” Ik was me er echter direct bewust van dat we er iets van moesten maken en onze punten moesten bespreken, ook omdat het live werd uitgezonden op tv. Ik ben blij dat we dat hebben gedaan. In het Bungehuis was ik al een paar keer gespreksleider geweest bij zo’n General Assembly, en dat werd ik nu weer. Dat voelde niet vreemd. Ik ben niet zo snel onder de indruk. Ik zat ook in het LaksLaks is de vakbond voor middelbarescholieren.-bestuur tijdens de protesten over de 1040-urennorm, dus ik had al eens een mediacircus meegemaakt.’
Waarom ben je niet actief gebleven in raden, commissies of bij bonden?
‘Ik heb wel in veel vergaderingen gezeten over het ontstaan van de commissie-Democratisering & Decentralisering, maar ik zou eind mei voor drie maanden op reis gaan naar Afrika. Dat kostte veel voorbereiding en het voelde voor mij als een logisch einde van mijn tijd in de medezeggenschap en actiegroepen.’
Ben je nog steeds bezig met de idealen van de bezetting?
‘Niet in de praktische zin. Als mijn kinderen op de basisschool zitten, over een jaar of vijf, begin ik gewoon weer eens, misschien in de gemeentepolitiek of zoiets. Het past nu gewoon niet in mijn levensfase om er veel mee bezig te zijn.’
Hebben de bezettingen effect gehad?
‘Ik vind dat er weinig tastbare veranderingen zijn geweest, en dat is een gemiste kans. Dat vind ik spijtig. Ik denk dat er veel meer mogelijke aanpassingen waren geweest, waar ook het bestuur zich wel in had kunnen vinden.
Wat naar mijn mening is ondergesneeuwd is dat het voor mij en veel andere bezetters ook ging om de positie van de individuele student. Studenten zitten enerzijds met het leenstelsel en anderzijds met bindende studieadviezen, rendementsmaatregelen en allerlei infantiele testjes voordat je überhaupt aan een werkgroep mag deelnemen. Het is ook een democratisch recht om een studeerbaar programma te hebben. Daar gaat het ook over. Het gaat aan de universiteit te veel om de verschillende hoepels waar je doorheen moet springen in plaats van dat je je een vak meester maakt. Die tendens is helemaal niet weg. Dat snapte Rudolf Valkhoff goed. En er is veel over die zaak te zeggen, maar het is verschrikkelijk wat hem is aangedaan door deze universiteit. Een universiteit als de UvA moet groot genoeg zijn om ook mensen als Rudolf een plekje te geven.
Achteraf gezien denk ik dat we niet radicaal genoeg zijn geweest over democratisering. We hadden meer een greep naar de macht moeten doen. Boris Slijper, een docent die bij de acties betrokken was, zegt vaak: “Er zijn geen revoluties, alleen staatsgrepen.” Dat hebben we niet goed doorgehad. Ik denk dat bij een volgend “evenement” de medewerkers, van wie het denk ik zal moeten komen, rücksichtlos de macht moeten grijpen.’
