Gerenoveerde Artis Bibliotheek heropend
Het heeft drie jaar geduurd, maar nu is de Artis Bibliotheek dan ook klaar voor de toekomst. De bibliotheek aan de Plantage Middenlaan is geheel vernieuwd en gerenoveerd, de fundering van het gebouw is hersteld en met brandwerende panelen is de collectie ook beschermd tegen brand.
Wie in geval van brand toevallig op de (ook voor mindervaliden toegankelijke) wc van de Artis Bibliotheek vertoeft, hoeft zich geen zorgen te maken: de toiletruimte is volgens een Japans procedé ‘omtimmerd’ met verbrande planken. ‘Omdat het hout al eens verbrand is kan het niet nog eens branden en is daarom brandwerend,’ zegt Hans Mulder, conservator van de Artis Bibliotheek aan de Plantage Middenlaan, onderdeel van het Allard Pierson. Wie de boekengalerij en leeszaal op de eerste verdieping bezoekt wordt nogmaals geconfronteerd met de verbouwing van de bibliotheek: de zaal met vaak eeuwenoude boeken en boekbanden is voorzien van brandwerende toegangsdeuren. Vanaf komende maandag 27 juni is de bibliotheek – het pand is in bezit van Artis, de collectie behoort tot de collectie van het Allard Pierson – weer toegankelijk voor studenten, onderzoekers en geïnteresseerd publiek van buiten.
Museum vullen
De bibliotheek behoort zonder twijfel tot bijzonder Amsterdams erfgoed. Zij werd in 1838 opgericht door uitgever en boekhandelaar Gerard Westerman, een van de stichters van het Koninklijk Zoölogisch Genootschap Natura Artis Magistra. Westermans idee: haal de natuur de stad in. Dat kon op verschillende manieren: door levende natuur en planten de stad in te brengen (Artis), door dode natuur zoals opgezette dieren in het aanpalende (en net heropende) Groote Museum, en door boeken, schilderijen en prenten in die bibliotheek onder te brengen zodat wetenschappers die natuur konden bestuderen. Een uitgekiend idee, vertelt Mulder tijdens een rondleiding. ‘Op die manier kun je je eigen museum vullen: wat levend buiten staat, gaat naar binnen zodra het dood is en zo ontstaat een collectie.’
Inmiddels bevat die collectie, die sinds 1939 in bezit is van de UvA, honderdduizend verschillende items van de zestiende tot en met twintigste eeuw: oude en zeldzame gedrukte werken, handschriften, aquarellen, tekeningen en prenten die de hele geschiedenis van de natuur beslaan. De opgezette dieren zijn inmiddels verhuisd naar Naturalis in Leiden. Daaronder ook de laatste quagga, een ondersoort van de Afrikaanse steppezebra die in 1883 uitstierf.
Charles Darwin
Bijzondere items heeft de bibliotheek ook: aquarellen en boeken van de zeventiende-eeuwse Duitse kunstenares en entomologe Maria Sibylla Merian, die planten en insecten bestudeerde en daar gedetailleerde tekeningen van vervaardigde. De eerste druk van de Systema Naturae uit 1735, samengesteld door de beroemde achttiende-eeuwse Zweedse botanicus Carl Linnaeus en brieven van Charles Darwin aan de Nederlandse bioloog en botanicus Hugo de Vries. Gewoon, met een afspraak via Hans Mulder, te zien in de Artis Bibliotheek. Mulder: ‘Wij beheren die brieven namens de erven-De Vries, maar hebben moeten beloven ze bij elke presentatie en rondleiding te laten zien.’
