Russische UvA-student maakt podcast over Oekraïne en de oorlog
De Russische UvA-student Daria Gorshenina (24) praat in haar podcast Too good too late met andere jonge Russen over de Russiche invasie van Oekraïne. ‘Alleen al door het woord “oorlog” te zeggen kan ik in Rusland een boete krijgen of in de cel gegooid worden.’
Daria, hoe kwam je bij de UvA terecht?
‘Ik ben tweedejaarsstudent in het internationale Erasmus Mundus-masterprogramma Journalistiek, media en globalisering. Het eerste jaar van mijn master deed ik in Denemarken, waar ik heb gestudeerd aan de Universiteit van Aarhus en de Deense School voor Media en Journalistiek. In Nederland doe ik mijn tweede jaar, ik volg nu vakken in het kader van mijn specialistatie politiek en communicatie.
Ik was niet van plan hier te studeren – ik had me ingeschreven voor de opleiding Totalitarisme & transitie aan de Karelsuniversiteit in Praag, maar nadat Rusland Oekraïne was binnengevallen konden Russen in Tsjechië geen tijdelijke verblijfsvergunning krijgen, ook niet voor studiedoeleinden. Toen heeft de UvA mijn programma bekeken en me hier verwelkomd.’
Hoe kijk je nu zelf naar de Russische inval in Oekraïne?
‘Het is een militaire agressie om de imperiale ambities van Poetin uit te voeren. Ik schaam me voor wat mijn land doet. In de laatste vijf à tien jaar werd duidelijk dat de Russische gemeenschap erg gepolariseerd is: sommige mensen steunen Europese waarden en een democratische machtswisseling. Zij doneerden bijvoorbeeld aan oppositieleider Navalny of aan mensenrechtenorganisaties. Maar anderen profiteren van het systeem en propageren openlijk pro-staatsstandpunten. Er is ook een passieve groep die niet geïnteresseerd is in politiek.
Door allerlei massabijeenkomsten, bijvoorbeeld na de vergiftiging van Navaly of vervalsingen van verkiezingen, hoopte ik dat het autoritaire regime ten val zou worden gebracht. Helaas zijn veel gelijkgestemden, net als ik, naar Europa verhuisd of naar landen buiten het post-Sovjetgebied omdat ze niet vervolgd willen worden of omdat ze het regime niet willen steunen door middel van belastingbetaling in Rusland.’
Denkt jouw Russische familie er hetzelfde over als jij?
‘Volgens de statistieken zouden ouderen de oorlog moeten steunen, maar mijn moeder doet dat niet. Ik ben journalist en heb haar jaren geleden wat basiskennis over media bijgebracht. Zo heb ik haar geleerd welke media en Telegram-kanalen ze moet volgen voor nieuws. We hebben dus nooit ruzie gehad over de gebeurtenissen van dit moment en of we het een “oorlog” of een “speciale militaire operatie” moeten noemen. Ik heb geen vader, wat in dit geval niet zo triest is, want hij had wellicht naar het front gemoeten om Oekraïners te doden. Mijn andere familieleden zijn niet geïnteresseerd in politiek.’
In je podcast ga je met jonge Russen in gesprek. Waarom wilde je dat?
‘Ik merk dat Europese media veel aandacht besteden aan de situatie in Oekraïne en aan hoe Oekraïners moeilijke tijden doorkomen, en ook wel aan Russen die de oorlog al dan niet steunen. Maar ik zag geen vertegenwoordiging van een jonge Russische generatie – de zogenaamde Poetin-generatie – die het grootste deel van haar leven Poetin als president heeft gehad.
Met mijn podcast wil ik een jonge generatie aan het denken zetten over ons vaderland, de geschiedenis en de toekomstige gevolgen van deze oorlog. Als de Sovjetgeneratie verdwenen is en de oorlog voorbij is zal het onze verantwoordelijkheid zijn om Rusland weer op te bouwen. Maar mijn podcast is ook een poging om de Europese gemeenschap uitleg te geven over “die gekke Russen”. Hoewel de betrekkingen tussen de Europese Unie en Rusland weleens betere tijden hebben gekend, hoop ik dat ze na de oorlog worden hersteld. We kunnen onze culturele en sociale banden weer aanhalen. Ik zie mijn mediaproject als een kleine stap richting dit doel. ’
Praat je dan alleen met gelijkgestemden?
‘In de podcast praat ik met allerlei jonge Russen over hun houding ten opzichte van de oorlog, hoe de oorlog hen heeft beïnvloed, wat voor beeld ze hebben van het toekomstige Rusland en wat ze willen doen om een betere toekomst te bewerkstelligen. Ik speek ze ongeacht hun positieve of negatieve standpunt over de oorlog. Het is makkelijk om iemand te negeren als hij of zij niet dezelfde overtuigingen heeft als jij, en het is makkelijk om alle banden te verbreken met een land dat gekke dingen doet. Maar uiteindelijk zijn de jongeren van mijn generatie nog steeds mijn medelandgenoten. Rusland is nog steeds de naaste buur van Europa. De Russische propaganda wil alles doen om de Russische samenleving en de Russische en Europese gemeenschappen uit elkaar te drijven. Daarom is een dialoog met mensen met verschillende opvattingen noodzakelijk.’
De podcast van Daria is te beluisteren via Spotify of via verschillende podcast-apps. Hier vind je een directe link.
Welke consequenties heeft het maken van deze podcast voor jouw eigen terugkeer naar je familie in Rusland?
‘Ik kan voorlopig niet in Rusland wonen of mijn familie in Rusland bezoeken. Ten eerste kan ik daar als journalist niet werken, want ik ben niet bereid compromissen te sluiten en propaganda te maken voor de staatsmedia, en dat zijn de enige media die nog over zijn in Rusland. Bovendien kan ik daar, alleen al door het woord “oorlog” te zeggen, een boete krijgen en in de cel gegooid worden. Dus mijn podcast zelf is al een misdaad, maar het is pas een officiële misdaad als de autoriteiten het opmerken. En tot nu toe doen ze dat niet. We zullen zien, misschien is het een kwestie van tijd.’
Wat is jouw hoop voor de toekomst?
‘Ik hoop dat ik op een dag terug kan komen naar Rusland, en dat Rusland dan een democratische staat zal zijn die herstelbetalingen doet aan Oekraïne. ’
