‘Als school mag je niet tolereren dat het woord “homo” wordt gebruikt als scheldwoord’
Komende vrijdag 9 december is het Paarse Vrijdag, de dag dat op basis- en middelbare scholen aandacht wordt geschonken aan de positie van lhbti-leerlingen. Wat is het belang van Paarse Vrijdag en hoe wordt het gevierd? Henny Bos, hoogleraar seksuele- en genderdiversiteit in families en onder jongeren, licht toe. ‘Volwassenen moeten ervoor zorgen dat op scholen een veilig klimaat heerst, waar je mag zijn wie je wilt zijn.’
‘Het incident van zaterdag 19 november laat zien dat het nog steeds belangrijk is om aandacht te besteden aan lhbti-rechten, in de vorm van bijvoorbeeld Paarse Vrijdag.’ Zo begint UvA-hoogleraar Henny Bos (59) het Zoom-interview op de dinsdag na de schietpartij in een gay disco in de Amerikaanse stad Colorado Springs. De schietpartij vond plaats daags voor de Transgender Day of Remembrance op 20 november. Twintig mensen overleefden de schietpartij niet.
‘We zien dat het met homo-emancipatie in de VS niet goed gaat. Ook in Nederland is deze trend enigszins te zien,’ zegt Bos. Hoewel Nederlanders volgens onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau de afgelopen vijftien jaar positiever naar lhbti-mensen kijken, blijkt uit hetzelfde onderzoek ook iets anders. ‘Veel mensen blijken het zien van twee zoenende mannen walgelijk te vinden, terwijl die gevoelens van walging veel minder een rol spelen bij het zien van een zoenend hetero-koppel.’
Lesbisch
Bos zet zich in voor lhbti-rechten, mede vanwege haar eigen seksuele oriëntatie. ‘Ik identificeer me als lesbisch. Je ziet wel dat jonge mensen op het gebied van gender en seksualiteit vaak andere labels gebruiken, zoals queer en non-binair.’ Zelf is ze verbonden aan de afdeling pedagogische en onderwijswetenschappen, waar ze onderzoek doet naar homo- en lesbisch ouderschap en naar de gender- en seksualiteit van jongeren tussen de 12 en 24. ‘Ook voor studenten aan deze afdeling is het belangrijk om Paarse Vrijdag onder de aandacht te brengen. Als zij later als professional in dit veld werkzaam zijn krijgen ze hier mee te maken.’
Wat is Paarse Vrijdag precies?
‘Paarse Vrijdag is vanuit de Verenigde Staten naar Nederland overgewaaid en wordt op de tweede vrijdag van december gevierd. Het is dan de bedoeling dat iedereen paars draagt, of een paars bandje om zijn pols heeft. Daarmee laat je zien dat iedereen mag zijn wie hij wil zijn als het gaat om seksuele geaardheid of genderidentiteit.’
Op de UvA merk ik er nooit wat van.
‘De UvA deelt inderdaad geen bandjes uit, maar op kleine en persoonlijke schaal zijn er wel initiatieven. Zo doe ik zelf altijd wat paars aan en spoor ik mijn studenten aan dat ook te doen. Daarnaast hangt gedurende het hele jaar een regenboogvlag in mijn kamer. Dat leidde eerst wel tot ophef. Binnen korte tijd nadat ik de vlag had opgehangen, was hij door iemand op de grond gelegd die er de tekst “go to hell” bij had gezet. Dat kwam heftig binnen. Ik wilde er eerst niks mee doen, totdat studenten zeiden: “Je bent een voorbeeld voor ons. Als jij niets doet als je zoiets overkomt, wat moeten wij dan doen?” Dat raakte me. Ik attendeerde mijn afdelingshoofd erop en kreeg veel steun nadat ik mijn verhaal had verteld.’
Wat is het belang van Paarse Vrijdag op scholen?
‘Op middelbare scholen wordt Paarse Vrijdag vaak georganiseerd door een Gay Straight Alliance (GSA). Dat is een groep scholieren van die school die zich inzet voor het welbevinden van de lhbti-mensen. Op scholen waar zo’n GSA bestaat heerst vaak een homovriendelijker klimaat dan op scholen waar zo’n club niet bestaat.’
Wat is de rol van scholen op het gebied van gender- en seksualiteitsontwikkeling?
‘Wij als volwassen moeten ervoor zorgen dat op scholen een veilig klimaat heerst, waar je mag zijn wie je wil zijn. Een veilig klimaat heeft een positief effect op alle jongeren, ook op lhbti-jongeren. Als school mag je niet tolereren dat het woord “homo” wordt gebruikt als scheldwoord.’
Is Paarse Vrijdag ook voor docenten?
‘Paarse Vrijdag is voor iedereen. Het is een dag die zich niet moet beperken tot scholen. Eigenlijk moet het ook in het bedrijfsleven gevierd worden.’
Hoe gaat onderzoek naar gender en seksualiteit van jongeren in zijn werk?
‘Het is lastig om de gender- en seksualiteit van jongeren te onderzoeken, in het bijzonder de leeftijdsgroep twaalf- tot zestienjarigen. Om hen vragen te stellen heb je de toestemming van hun ouders nodig. Sommige jongeren zitten nog in de kast. Als je vervolgens aan hun ouders vraagt of zij mee mogen doen aan een gender- en seksualiteitsonderzoek, loop je de kans dat je die jongeren uit de kast duwt. Dat is onethisch.’
Dus je mist kennis over de leeftijdsgroep van twaalf tot zestien jaar?
‘We missen kennis over veilig seksueel gedrag van deze jongeren, hoe middelengebruik verband houdt met seksualiteit en hoe dit gevolgen kan hebben voor het eventueel oplopen van soa’s. Als we die data niet hebben, kunnen we er ook geen onderzoek naar doen. Dus die kennis missen we daardoor.’
