UvA-neuropatholoog: ‘Er is meer onderzoek nodig naar de ziekte van Parkinson’
Trillen, moeite met bewegen en slaapproblemen: allemaal symptomen van de neurologische ziekte van Parkinson. De ziekte is niet te voorkomen, noch te genezen. Vandaag op Wereld Parkinson-dag doet UvA-neuropatholoog Eleonora Aronica uit de doeken hoe ingrijpend deze ziekte eigenlijk is. ‘De ziekte verandert niet alleen het leven van de patiënt, maar ook het leven van diens familie.’
Er moet echt veel meer aandacht komen voor de ziekte van Parkinson, vindt UvA-neuropatholoog Eleonora Aronica, onderzoeker aan het Amsterdam UMC. Zij doet onderzoek naar verschillende hersenziektes, waaronder Parkinson, ALS en epilepsie. ‘Het is belangrijk dat er zo’n dag als vandaag is. Dat kan leiden tot meer interesse om er onderzoek naar te doen. En het is fijn voor patiënten dat er aandacht is voor hun ziekte,’ aldus Aronica.
Aronica is opgeleid in Italië als neuroloog en neurowetenschapper. Na een tweede opleiding in Nederland werkt ze als neuropatholoog in het Amsterdam UMC. Neuropathologen diagnosticeren patiënten op basis van zenuw- en spierweefsel. Verder doet ze post mortem onderzoek, dus bij patiënten die overleden zijn. ‘Dan onderzoek ik welke ziektes de patiënt precies had. Was het alleen Parkinson, of had de persoon ook een andere neurodegeneratieve ziekte of een combinatie van verschillende ziektes?’
Waar hebben patiënten met Parkinson last van?
‘De ziekte kenmerkt zich bijvoorbeeld in het last hebben van tremoren (trillen), moeite met bewegen en spierverstijving. Zo zie je bijvoorbeeld dat patiënten krom en langzamer gaan lopen. In latere stadia kenmerkt de ziekte zich door mindere mimiek in het gezicht. Niet alleen zenuwcellen die betrokken zijn bij beweging sterven af, maar ook andere zenuwcellen. Daardoor gaat de ziekte soms samen met dementie. En ook andere cognitieve psychische klachten spelen een rol bij de ziekte, zoals depressie en slaapproblemen. Mensen kunnen ook stoornissen in het zenuwstelsel ervaren die zich uiten als problemen met spijsvertering, ademhaling, speekselvloed en ook overmatig zweten, blaasproblemen of seksuele disfunctie. Parkinson is, kortom, een hele nare ziekte en het verandert niet alleen het leven van de patiënt, maar ook het leven van de familie, die bijvoorbeeld moet gaan mantelzorgen.’
Wat is de oorzaak van Parkinson?
‘De ziekte kan ontstaan door omgevingsfactoren en erfelijke factoren. Als Parkinson veel voorkomt in de familie, is de kans groter dat iemand de ziekte ook krijgt. Maar omgeving speelt ook een belangrijke rol: leefde iemand in gezonde omgeving of is iemand in het verleden veel blootgesteld aan pesticiden? Ook leeftijd is belangrijk: hoe ouder iemand wordt, hoe waarschijnlijker dat iemand de ziekte krijgt. De ziekte van Parkinson is een neurodegeneratieve ziekte. Bij zo’n ziekte sterven langzaam meer zenuwcellen af. Als je eenmaal een neurodegeneratieve ziekte als Parkinson hebt, is het proces niet meer te stoppen. Het zijn namelijk progressieve ziektes die zich uitbreiden door de hersenen. Er zijn nog geen medicijnen beschikbaar die de ziekte kunnen remmen of genezen.’
Parkinson is dus ongeneselijk?
‘Ja. Maar het blijft belangrijk om de diagnose zo vroeg mogelijk te stellen, want er zijn wél therapieën om de patiënten te helpen. Er is meer onderzoek nodig om het voorstadium van de ziekte van Parkinson beter te begrijpen, te karakteriseren en te identificeren. In de toekomst zullen er misschien therapieën of andere interventies beschikbaar zijn om het ziekteproces te vertragen zodat de patiënt een langere goede kwaliteit van leven heeft.’
Over wat voor therapieën of interventies hebben we het dan?
‘Levadopa is een medicijn dat vaak aan patiënten met de ziekte van Parkinson wordt gegeven. Dat medicijn zorgt ervoor dat de symptomen van de ziekte geremd worden. Deze behandeling is al vijftig jaar hetzelfde. Daarnaast zijn er de laatste jaren nieuwe behandelmethoden ontwikkeld zoals Deep Brain Stimulation (DBS). Dat is een nieuwere behandeling waarbij elektroden in de hersenen worden geplaatst, waardoor symptomen via hersenstimulatie worden onderdrukt. Bij sommige patiënten geeft DBS mooie resultaten. Het betekent echter niet dat de patiënt wordt genezen.’
Het RIVM voorspelt dat in 2040 het aantal mensen dat lijdt aan Parkinson met 71 procent zal toenemen ten opzichte van 2015. Wat veroorzaakt die stijging?
‘Ik denk dat de stijging voornamelijk te verklaren is door de vergrijzing. Mensen worden ouder, dus meer mensen krijgen neurodegeneratieve ziekten mede door een ongezonde leefstijl en omgevingsfactoren zoals blootstelling aan giftige stoffen. Ik geloof niet dat meer contact hebben met giftige stoffen echt een Parkinson-pandemie gaat veroorzaken, maar je ziet wel dat de ziekte iets vaker voorkomt in gebieden waar mensen veelvuldig worden blootgesteld aan bestrijdingsmiddelen.’
