Bezoek koning en Macron aan quantumlab UvA omlijst door demonstranten
Frankrijk en Nederland willen nog meer samenwerken op het gebied van quantumtechnologie. Daarom bezochten de Franse president Emmanuel Macron en koning Willem-Alexander woensdagochtend het quantumlab op het Science Park. Twee demonstranten werden opgepakt.
De aankomst van de koning en Macron bij het Science Park werd verstoord door twee demonstranten die Franse leuzen riepen. Onder het gezang van het protestlied On est là stormden ze op de president af. Ondanks de vele beveiligers die ter plaatse waren, wist een van de demonstranten binnen tien meter van het gezelschap te komen. Onverstoorbaar schudden de koning en Macron de handen van burgemeester Femke Halsema en collegevoorzitter Geert ten Dam, terwijl de scanderende demonstranten door beveiligers tegen de grond werden gewerkt.
Het is niet de eerste keer dat demonstranten het staatsbezoek van de Franse president verstoren. Ook tijdens een lezing in Den Haag over de toekomst van Europa werd de president onderbroken door activisten.
Aanleiding voor het bezoek aan het quantumlab is de Frans-Nederlandse samenwerking op het gebied van quantumtechnologie. ‘Er stond deeptech op het programma en ons lab bleek daar geschikt voor,’ vertelt hoogleraar Florian Schreck hoofd van de onderzoeksgroep Quantum Gases & Quantum Information. Hij kreeg het verzoek van de Franse ambassade om de Franse president te ontvangen een kleine drie weken geleden in zijn mailbox.
‘Een totale verrassing,’ aldus Schreck. De volgende maandag stonden er 35 man van de Franse ambassade op de stoep. ‘Het is ongelofelijk hoeveel mensen hieraan meewerken, om elke minuut van het bezoek te plannen. Zo’n evenement maak je eens in je leven mee.’ Overigens waren de koning en Macron erg geintereseerde luisteraars, alsdus Schreck. ‘Vooral Macron keek je echt aan en luisterde aandachtig. Ook stelden ze precies de goede vragen. Het was niet zozeer een lezing, maar echt een gesprek.’
Spoedcursus quantum
Samen met UvA-hoogleraar Phillippe Bouyer, gaf Schreck de koning en Macron een spoedcursus quantum, aan de hand van vier opstellingen in het quantumlab. Startpunt was een laseropstelling die atomen tot extreem lage temperaturen koelt. De atomen bewegen dan nauwelijks meer en vormen in een vacuüm een wolk van ultrakoude atomen, die met lasers op zijn plek wordt gehouden, een zogenoemde magneto-optical-trap.
‘De magneto-optical-trap vormt de basis voor alle quantummechanische experimenten met ultrakoude atomen,’ legt Schreck uit. De magneto-optical trap werd uitgelegd door de onderzoeksgroep van natuurkundige Claude Cohen-Tannoudji, wat hem in 1997 de Nobelprijs opleverde. Dat onderzoek vond plaats aan het onderzoeksinstituut de École Normale Supérieure (ENS) in Parijs, waar ook Schreck en Bouyer studeerden.
Vervolgens ging Schreck de bezoekers voor naar een ruimte met twee gigantische machines. De eerste machine maakt van de ultrakoude atomen de eerste eeuwigdurende atoomlaser ter wereld. Een uitvinding, waarover UvA-onderzoekers publiceerden in het vakblad Nature. Zo’n atoomlaser kan gebruikt worden voor hele nauwkeurige meetapparatuur, zoals klokken en gps, om in de ruimte en ondergronds metingen te doen.
De andere machine is de quantumcomputer, gebouwd binnen Quantum Delta Nederland (QDNL), een samenwerkingsverband van onderzoeksinstellingen en bedrijven. Elke los, ultrakoud atoom vertegenwoordigt een quantumbit, ofwel qubit. Anders dan de klassieke bits van een computer, die met nullen en éénen rekent, kan een quantumbit elke mogelijke waarde tussen nul en één innemen. Daardoor kan de quantumcomputer hele andere dingen berekenen dan de normale computer.
Verstrengelde qubits
De quantumbits vormen ook het cadeau dat de UvA aanbood aan de koning en Macron. Beiden ontvingen een glazen bol met daarin een gouden pijl, de representatie van de quantumbit, vervaardigd door het Technologie Centrum van de bètafaculteit. Een vergelijkbaar model werd eerder voor het onderwijs aan studenten gebruikt.
Zoude de koning en Macron gelijktijdig op een knop drukken, dan draaien de pijlen rond in de bol exact in tegengestelde richting. Dat proces verbeeldt de verstrengeling van twee quantumbits, waarmee informatie versleuteld en verstuurd kan worden. ‘Zo kunnen de koning en Macron altijd gebruik maken van hun eigen, versleutelde quantumcommunicatiekanaal,’ legt Schreck uit. ‘Dat is natuurlijk een grapje. Voor deze bollen werkt het niet, maar de techniek bestaat al wel.’
(Lees verder onder de afbeelding.)
De boodschap die Schreck de koning en Macron wil meegeven is dat de samenwerking tussen Nederland en Frankrijk op het gebied van quantum nog concreter kan worden gemaakt door quantumsensornetwerk te bouwen tussen beiden landen. ‘Dan kunnen we onze klokken exact vergelijken met de klokken in Parijs, onder anderen.’
Demonstranten
Na een rondetafelgesprek met CEO’s, wetenschappers en investeerders over het belang van deeptech in het Europese ecosysteem en een fotomoment, vertrok de koning. Intussen hadden zich voor de ramen, en buiten studenten verzameld om een glimp van de koning en Macron op te vangen.
Op de balustrades van het Universitair Sportcentrum stonden verschillende groepen studenten, van de Amsterdam Autonomous Coalition, Rood en de Activistenpartij UvA te protesteren. ‘We staan hier in solidariteit met de Franse arbeiders’, zegt Carlos van Eck namens de Activistenpartij UvA. ‘Er zijn gigantische stakingen in Frankrijk vanwege de pensioenhervormingen. Macron komt hier op staatsbezoek in Nederland om daaraan te ontsnappen, wij willen dat voorkomen.’
