Diesviering UvA voortaan op derde donderdag van januari

Goed nieuws voor al die UvA-mensen en genodigden die jaarlijks op tijd terug moeten zijn voor de viering van de UvA-verjaardag op 8 januari: zij hoeven voortaan niet eerder van hun kerstvakantie terug te komen of in de kerstvakantie door te werken aan de voorbereidingen van het feest: de diesdatum wordt vanaf 2024 verplaatst naar een latere datum in januari. Komend jaar zal het gaan om 11 januari, vanaf 2025 viert de UvA steeds feest op de derde donderdag van januari, te beginnen met donderdag 16 januari 2025.

Ceremonie en traditie

De diesviering behoort aan alle Nederlandse universiteiten tot het belangrijkste jaarlijks terugkerende feest van de academie. Het is een feest met veel ceremonieel en traditie, hoogleraren zijn traditioneel gekleed en gewoonlijk worden eredoctoraten uitgereikt. Aan de UvA werden in het verleden eredoctoraten uitgereikt aan onder meer wethouder Floor Wibaut (1928), koningin Wilhelmina (1938), pedagoog Maria Montessori (1950), dirigent Bernard Haitink (1990) en componist Louis Andriessen (2018). Komend jaar gaan de eredoctoraten naar NRC-journalist Folkert Jensma en de Turkse schrijver Zeynep Tufekci. Zij krijgen hun eredoctoraat dus uitgereikt op 11 januari.

De viering van de dies op 8 januari volgde altijd direct of heel kort op de kerstvakantieperiode, wat volgens een woordvoerder van de UvA ‘verschillende praktische en logistieke problemen’ opleverde in de voorbereiding en de organisatie. ‘Het vormde onder meer een struikelblok voor de beschikbaarheid van bijzondere gasten, zoals de eredoctoren, en bij het organiseren van aanpalende inhoudelijke programma’s, en het maakte het organiseren van de generale en technische repetitie lastig. Daarom is besloten om met ingang van het jaar 2025 de dies standaard op de derde donderdag van januari te vieren.’

15 oktober 1877

Over de exacte leeftijd van de UvA is ook nog wel eens discussie. Het Athenaeum Illustre, de voorloper van de UvA, werd opgericht op 8 januari 1632. Op die dag en de dag erna hielden de theoloog en humanist Gerardus Vossius en de predikant en schrijver Caspar Barlaeus hun eerste inaugurele redes in de Agnietenkapel. Overigens had de UvA toen nog geen promotierecht - het zogenoemde ius promovendi - en gold dus eerder als een soort hogeschool. De UvA verkreeg het promotierecht pas op 15 oktober 1877. Wie tot die tijd wilde promoveren trok naar Leuven, Harderwijk of Leiden. Zodoende zou je ook kunnen zeggen dat de UvA komend jaar niet haar 392e verjaardag viert, maar haar 147e.

De oudste universiteit van Nederland is de Universiteit Leiden, opgericht in 1575 door Willem van Oranje. Op 8 februari van dat jaar vierden de Leidse burgers de oprichting van de eerste universiteit van Nederland met ‘een bonte inwijdingstocht van levensechte goden, wapenkletterende schutters en geïmproviseerde professoren’. Sindsdien geldt 8 februari als Leidse dies natalis, al wordt met de viering ervan ook dáár wel eens geschoven.