Hoe vieren Joodse UvA-studenten het Loofhuttenfeest?
Met het Loofhuttenfeest herdenken Joodse mensen de tocht van de oude Israëlieten door de woestijn. In een open loofhut, met zicht op de sterrenhemel. Voor Joodse UvA-studenten betekenen dergelijke tradities een hoop. En: ‘Het heeft echt iets knus om in zo’n open hut te staan met z’n allen.’
Het Joodse Loofhuttenfeest (Soekot) is een oeroude traditie. Vóór de oorlog stond Amsterdam rond deze tijd bol van de loofhutten, maar tegenwoordig zijn ze vrijwel alleen nog maar in de privésfeer te vinden. Zo ook bij Joodse UvA-studenten. Deze week vieren zij in een zogeheten Soeka (Loofhut), gebouwd van natuurlijke materialen zoals riet en bladeren, het feest dat de zeven dagen durende reis van de oude Israëlieten naar het beloofde land Kanaän herdenkt. Wat betekent het Loofhuttenfeest voor hen?
Eigen loofhut
UvA-student Eve Kandiyoti (18) koestert dierbare herinneringen aan Soekot. Thuis in Brussel, waar ze opgroeide, bouwde haar vader elk jaar een Soeka (loofhut) in de tuin. Daar, onder het open dak van riet, werd in de nabijheid van familie en vrienden volop gegeten. Met name groente en fruit uit de tuin, vertelt Kandiyoti, omdat Soekot van oudsher een oogstfeest is: het graan in het oude Israël werd rond deze tijd binnengehaald en opgeslagen voor het aanbrekende winterseizoen.
Dergelijke tradities en gebruiken vindt ze nog altijd enorm belangrijk. Maar nu ze culturele antropologie en ontwikkelingssociologie studeert in Amsterdam, is het ondoenlijk om voor elk Joods feest terug te gaan naar haar ouders in België, merkt ze. Mede daarom zocht ze afgelopen Intreeweek naarstig naar een Joodse UvA-studievereniging om zich bij aan te sluiten. Het bleek tevergeefs, ze vond alleen een moslim- en christenvereniging. ‘Ik heb het gevoel dat de Joodse gemeenschap wat ondervertegenwoordigd is aan de UvA,’ aldus Kandiyoti.
Des te meer opgelucht was ze toen ze studentenrabbijn en masterstudent Midden-Oosten studies Yanki Jacobs ontmoette. Hij heeft deze week, onder andere voor Joodse studenten, een eigen loofhut geïnstalleerd op de Zuidas. Kandiyoti kijkt er enorm naar uit om daarnaartoe te gaan: ‘Ik verwacht een thuis buiten mijn eigen ouderlijk huis,’ zegt ze poëtisch.
Radiator tegen de koud
Als studentenrabbijn, werkzaam vanuit de studentenorganisatie Chabad on Campus, probeert Jacobs de Joodse gebruiken en tradities zo toegankelijk mogelijk te maken voor jongvolwassenen, ‘zodat ze vervolgens zelf kunnen bepalen wat ze daar mee willen doen’. Het Loofhuttenfeest is daar bijzonder geschikt voor, stelt hij. ‘Of je nou in New York, Amsterdam of Antwerpen bent, overal staan met Soekot wel loofhutjes bij mensen thuis of bij de synagogen. Het is een heel tastbaar en beeldend feest.’
Toch wil hij met klem geen feesten of gebruiken opleggen aan de studenten: ‘We doen niet aan zending.’ Het verschilt immers per persoon hoe begaan iemand is met de Joodse tradities. Sommige Joodse studenten vieren het Loofhuttenfeest bijvoorbeeld eens in de zoveel jaar, sommige helemaal niet. De meer traditionelere mensen daarentegen vieren het elk jaar, zegt (net afgestudeerde) UvA-student Noam Brilleslijper (24).
Laatstgenoemde viert het feest bij zijn ouders thuis. Die laten elk jaar een loofhut bouwen in de tuin, met radiator tegen de kou. Brilleslijper: ‘Het is best wel een effort. Je bouwt een loofhut voor één week en breekt ‘m daarna gelijk weer af. Dus niet iedereen heeft er tijdens Soekot een in zijn tuin staan.’ Gevolg is dat veel mensen bij zijn ouders langskomen: ‘Dat geeft wat gezelligs; het heeft echt iets knus om in zo’n open hut te staan met z’n allen.’
Relevante denkwijze
Om de Joodse cultuur zichtbaarder te maken in Amsterdam staan er deze week drie moderne loofhutten in de voormalige Jodenbuurt, als onderdeel van het wetenschappelijke kunstproject ‘De Joodse Stad’. Een initiatief van de gemeente Amsterdam, de UvA en het Joods Cultureel Kwartier. ‘Super,’ vindt Brillesplijer het project. Zowel voor de Joodse toeristen, die het feest nergens anders kunnen vieren, als voor ‘de positieve blootstelling van de Joodse cultuur’.
Ook studentenrabbijn Jacobs is blij met het project, waar hij als adviseur bij betrokken was. Jacobs: ‘Het is, zeker voor jonge mensen, heel belangrijk dat ze zich realiseren dat het jodendom veel meer is dan het dossier antisemitisme en Israël-problematiek. Natuurlijk, antisemitisme moeten we niet bagatelliseren. Anderzijds moeten we ook benadrukken dat jodendom een relevante denkwijze is en een onderdeel van de maatschappij met veel inhoudelijke aspecten.’
Zo staan ‘vreugde, verbinding en eenheid’ centraal met het Loofhuttenfeest, legt hij uit. ‘Het idee is dat we (het Joodse volk, red.) alleen sterk zijn als we samen zijn, mét ruimte voor diversiteit. Het is een bepaald bewustzijn dat we niet compleet zijn zonder elkaar.’
Telefoons staan uit
Opzettelijk gebeurt dat in een open hut, ‘waar je als het ware de sterren zou moeten zien’, en aan het begin van de herfst, als het wat kouder wordt. ‘Dat is om te benadrukken dat het niets met lekker weer te maken heeft,’ zegt Jacobs. ‘Als het lekker weer was geweest, heb je namelijk meer het idee dat je gewoon lekker in een tuinhuisje zit.’
Ook de telefoons staan de eerste twee en de laatste twee dagen uit in de loofhut en er geldt een werkverbod en een rustgebod. In die zin is het te vergelijken met ‘een soort spirituele detox,’ aldus Jacobs. ‘Even stilstaan met elkaar.’
