Zo creëer je de beste bestuursfoto: ‘Kijk naar regenten- en schuttersstukken’
Net bestuurslid geworden van een studie- of studentenvereniging? Dan is het maken van een nieuwe bestuursfoto tegenwoordig onontbeerlijk. Folia loodst je in vier stappen naar een representatieve, professionele én unieke bestuursfoto.
Het was het eerste wat Wouter Meijer met zijn medebestuursleden besprak, toen hij dit studiejaar geïnstalleerd werd als voorzitter van politieke studievereniging Machiavelli. De bestuursfoto; waar schieten we ‘m, wat doen we aan, wat nemen we mee?
Ook Richie Jacobs, voorzitter van juridische studievereniging JFAS, zette er haast achter. Het maken van een gezamenlijke foto kwam direct hoog op de agenda te staan. Waarom? Het is een stukje professionaliteit, zeggen beiden.
‘Een visitekaartje voor (nieuwe) leden, recruiters en externe partners,’ vult Kian Kashanian aan. Hij is voorzitter van de AkvV, een koepelorgaan van 25 Amsterdamse studentenverenigingen, waar ‘de bestuursfoto’ eveneens hoogtij viert.
Gezien de schijnbare relevantie ervan, sprak Folia naast ervaringsdeskundigen Meijer, Kashanian en Jacobs met een Amsterdamse (studenten)kleermaker en een kunstconservator, om zo een beknopte handleiding voor student-bestuursleden in spe te kunnen ontwikkelen. Tezamen geven zij een accurate weergave van hoe een goede bestuursfoto er uit zou moeten komen te zien.
1. Koop tijdig een goed pak (en hou ‘m vooral heel!)
Wat is een bestuursfoto, zonder goed pak? Niets, natuurlijk. Maar wat ís nou eigenlijk ‘een goed pak’? ‘Cruciaal is dat het pak goed in elkaar is gezet,’ zegt Jean-Paul Samson van De Oost Bespoke Tailoring, een bedrijf dat bestuurspakken aan studie- en studentenverenigingen – vooral in Amsterdam – levert. ‘Anders gaat het snel slijten.’
‘Klassiek voor mannen is om op een bestuursfoto een driedelig pak te dragen,’ zegt Samson. De mannelijke bestuursleden van Machiavelli dragen dit bijvoorbeeld op de foto boven dit artikel; jas, das en vestje. ‘Het vestje is daarbij vaak wat sprekender,’ aldus Samson. ‘Denk bijvoorbeeld aan een stijlvol donkerblauw pak en een groen vestje met een stijlvolle ruit, zodat je toch als bestuur goed herkenbaar blijft.’
Voor de vrouwen is juist de broek doorgaans een punt van aandacht, stelt Samson. ‘Met name het model van de broek.’ De broek met wijde pijp is nu weer populairder, merkt hij. ‘Daarnaast willen de vrouwen vaak een hogere broekband dan de heren.’
Geen radslagen
Vervolgens is het zaak om het pak heel te houden, ten minste tot aan de bestuursfoto. Samson geeft de studenten dus steevast mee dat ze niet ‘allerlei bewegingen’ kunnen gaan maken in hun nieuwe pak. ‘Je kan niet je handen omhoog gaan doen, een radslag maken, of elkaar gaan omhelzen.’ Het luistert heel nauw, aldus Samson. ‘Voorkomen is beter dan genezen.’
Bovendien, zo vervolgt hij, als je het pak met zorg behandelt – en dus geen radslagen maakt – kun je er bij andere gelegenheden ook nog profijt van hebben. ‘Zoals bij een huwelijk,’ illustreert Samson. Wees er overigens wel tijdig bij, want het bestellen van een bestuurspak kan algauw maanden op zich laten wachten. Voor het JFAS-bestuur duurde het bijvoorbeeld twee maanden, alvorens de pakken binnen waren. ‘Er is veel vraag naar bestuurspakken,’ legt Samson uit. ‘Wij hebben een wachtlijst.’ Niet te lang treuzelen dus!
2. Kies een herkenbare locatie
Is je bestuurspak (eindelijk) binnen? Dan is het tijd om een geschikte locatie te kiezen. ‘Herkenbaarheid’, is daarbij het toverwoord: je zorgt voor een déjà vu bij de toeschouwer, en kunt bovendien de innige relatie van de vereniging met de stad onderstrepen.
‘Als studentenverenigingen hebben we geluk dat we ons in Amsterdam bevinden,’ zegt Kashanian. De keuze is reuze in de hoofdstad. De jaarlijkse AkvV-bestuursfoto vindt dus telkens op een andere plek in Amsterdam plaats: van een ruimte in het Amstel Hotel in bestuursjaar 2014/15 en een lieflijk grachtje in 2018/19 tot de Magere Brug in 2021/22.
Machiavelli-voorzitter Meijer koos met zijn bestuur voor de nieuwbouw aan het IJ, met de kenmerkende A’Dam-toren en het Eye-filmmuseum in Noord op de achtergrond. Om de herkenbaarheid, zeker, maar ook omdat de hoge gebouwen ‘een nieuwe start’ symboliseren, legt hij uit. Want met een nieuw bestuur, start inherent ook een nieuw beleid voor de vereniging.
Het specifieke karakter van de vereniging
Idealiter zorg je er als bestuur voor dat een locatie óók goed aansluit bij het specifieke karakter van de vereniging, vindt Norbert Middelkoop, kunstconservator van het Amsterdam Museum. Concreet betekent dit bijvoorbeeld dat een politieke studievereniging – zoals Machiavelli – bij een politiek centrum poseert. En een juridische studievereniging – zoals JFAS – bij een rechtszaal.
Even heeft Machiavelli-voorzitter Meijer dat wel overwogen. Maar het stadhuis in Amsterdam, de Stopera, had bij nader inzien toch net te weinig uitstraling, om als achtergrond te fungeren. Zijn tegenhangers in Den Haag hadden het wat dat betreft gemakkelijker, zegt hij. Zij konden, in eigen stad, op het Binnenhof terecht: fotogeniek, monumentaal én naadloos aansluitend op het eigen karakter van de desbetreffende politieke studievereniging.
In de rechtszaal
Hoe zit dat voor JFAS? Hun foto is dit jaar niet geschoten in een rechtszaal, maar in de Beurs van Berlage. Vanwege diens monumentale karakter en situering in Amsterdam. Niettemin krijgt de toeschouwer onwillekeurig het gevoel dat de bestuursleden zich in een Amerikaanse rechtszaal hebben laten portretteren. Dat was onbewust, zegt Jacobs, ‘want we wisten van tevoren niet dat de foto er zo uit ging zien.’
Toch is dat wel iets waar verenigingen meer over na zouden kunnen denken, vindt kunstconservator Middelkoop: ‘De ruimte kan een duidelijke verwijzing zijn naar de vereniging. Maar dat geldt evengoed voor symbolen en voorwerpen.’
3. Creëer een geschikte compositie
Kortom, de compositie van de foto is eveneens belangrijk. Middelkoop promoveerde in 2019 aan de UvA op een onderzoek naar Amsterdamse schutters-, regenten- en gildestukken en houdt bij tijd en wijle voordrachten over de overeenkomsten en verschillen tussen die schilderijen enerzijds en de bestuursfoto’s van nu anderzijds.
Wat valt hem op? Zeker de regentenstukken doen denken aan de huidige bestuursfoto’s, zegt Middelkoop. Meestal staan daar – in tegenstelling tot schuttersstukken – maar zo’n vier tot acht mensen op: ongeveer de grootte van een studie - of studentenverenigingsbestuur.
Interessant om te zien is volgens hem dat studenten vaak de neiging hebben om netjes en duidelijk in beeld te staan. ‘Daar is niks mis mee, maar dan kun je je wel afvragen of dat niet iets creatiever kan.’ Hij brandt los. ‘Ik heb wat eigentijdse bestuursfoto’s geanalyseerd met een 17e-eeuwse blik, en het is maar sporadisch het geval dat er verwijzingen worden gemaakt naar de vereniging.’
Symbolen en attributen
Ter illustratie: ‘Ik zag een bestuursfoto van een roeivereniging in hun eigen clubhuis – op zichzelf een geschikte locatie – maar op de achtergrond zag je slechts via een klein doorkijkje dat er buiten nog een reddingsboei hing. Terwijl dat soort kleine symbolen, die verband houden met je vereniging, je foto juist uniek en herkenbaar kunnen maken. Daar ben ik groot voorstander van.’
Met andere woorden: hang iets herkenbaars van de vereniging aan de wand, of houd dat bijvoorbeeld in je hand, stelt hij voor. ‘Op de oude schilderijen stonden er op tafel attributen die verwezen naar goed bestuur,’ illustreert Middelkoop. ‘Zoals paperassen, een inktstel en stapeltjes munten.’
Interactie
Ten slotte wijst Middelkoop nog op het gebrek aan interactie tussen de studenten op de bestuursfoto’s. Die kans wordt regelmatig gemist, vindt hij. ‘Men is vaak geneigd om allemaal naar de fotograaf te kijken, terwijl dat een heel saai beeld kan opleveren.’
In de regenten- en schutterstukken daarentegen is men ook bezig met elkaar. ‘Sommigen van hen kijken naar ons, de toeschouwer, anderen zijn midden in een betoog of bezig iets af te geven,’ zegt Middelkoop. ‘Dergelijke details vind ik het beeld verrijken en een veel spannendere foto opleveren.’
4. Let op je houding
Als de vaandeldragers gereed staan, de symbolen aan de wand hangen en alle geportretteerden op de juiste plek staan, is het tijd om een houding aan te gaan nemen. Maar wat is nou de eigenlijk de beste houding om aan te nemen: armen over elkaar, handen in de zakken, of juist, zoals de AkvV sinds jaar en dag doet, handen achter op de rug?
Jack de Vries, oud-spindoctor van het CDA, onthulde ooit bij De Wereld Draait Door dé manier om op de foto te staan. Sindsdien staan voormalig bewindslieden als Mark Rutte en Hugo de Jong steevast op deze manier geposeerd bij belangrijke foto-momenten, zoals na de formering van een kabinet, op het bordes.
Zelfverzekerd en kalm
Zijn vondst: houd met je rechterhand de wijsvinger van je linkerhand losjes vast, ongeveer ter hoogte van je middel. Dat oogt zelfverzekerd en kalm. Precies wat je volgens De Vries moet willen uitstralen als bestuurder. Doe daar dus vooral je voordeel mee! Al geldt ook hier: traditie, eigenheid en variatie zijn beslist niet onbelangrijk, aldus kunstconservator Middelkoop.
