‘Hallo wereld!’ is het thema van de Kinderboekenweek. De globalisering komt duidelijk terug in kinderboekenillustraties, zegt bijzonder hoogleraar illustratie Saskia de Bodt.
‘Spelenderwijs zie je andere culturen tegenwoordig terug in kinderillustraties,’ zegt hoogleraar illustratie Saskia de Bodt. ‘Een zwart kind dat op straat speelt is toevallig zwart. Het zwart-zijn heeft niet een directe functie. Andere culturen zijn minder expliciet aanwezig dan bijvoorbeeld in de negentiende eeuw toen die culturen als iets bijzonders werden gepresenteerd,’ zegt ze. ‘Neem de wereldtentoonstelling aan het eind van de negentiende eeuw in Amsterdam. Daar werden Javanen als iets exotisch aan het publiek getoond en dat zag je terug in illustraties. Dat gebeurt nu natuurlijk niet meer. De wereld is terloops in de kinderboekenillustraties terecht gekomen.’
Klompen
Het thema van de Kinderboekenweek is voor de Bijzondere Collecties aanleiding morgen een Boekensalon te organiseren waar dit thema aan de orde komt. Saskia de Bodt houdt er een presentatie over haar onderzoek naar (kinderboek)illustraties door de eeuwen heen: ‘Illustraties geven een beeld van de tijd waarin ze gemaakt zijn. Nu is dat dus “globalisering”, maar het zou ook “duurzaamheid” kunnen zijn.’ Opvallend is volgens De Bodt dat als gevolg van de globalisering standaardbeelden van andere culturen helemaal verdwenen zijn uit illustraties. ‘Daardoor hebben kinderen een realistischer beeld van andere culturen gekregen, maar ook van de onze. Illustraties met kinderen op klompen bij molens en tulpenvelden en Volendammer vissers in traditioneel kostuum worden niet meer gemaakt, althans niet in Nederland.’
Iedere tijd heeft zijn eigen illustratie die steeds een andere functie kan hebben. Zo bestaan negentiende-eeuwse afbeeldingen van zeeheld Michiel de Ruyter met zijn zwarte vriendje Jan Compagnie. ‘Het ziet er heel geïntegreerd uit, beide keurig in zeventiende-eeuwse pakjes, maar dat hoeft het helemaal niet zo te zijn. Afrikanen werden in die tijd soms afgebeeld om de belangrijkheid van de hoofdpersoon te benadrukken. Dat zouden we nu als discriminatie zien, maar dat was het toen niet.’
Meer over de Boekensalon die deze week aan het kinderboekenweekthema is gewijd staat hier.
‘Spelenderwijs zie je andere culturen tegenwoordig terug in kinderillustraties,’ zegt hoogleraar illustratie Saskia de Bodt. ‘Een zwart kind dat op straat speelt is toevallig zwart. Het zwart-zijn heeft niet een directe functie. Andere culturen zijn minder expliciet aanwezig dan bijvoorbeeld in de negentiende eeuw toen die culturen als iets bijzonders werden gepresenteerd,’ zegt ze. ‘Neem de wereldtentoonstelling aan het eind van de negentiende eeuw in Amsterdam. Daar werden Javanen als iets exotisch aan het publiek getoond en dat zag je terug in illustraties. Dat gebeurt nu natuurlijk niet meer. De wereld is terloops in de kinderboekenillustraties terecht gekomen.’
Klompen
Het thema van de Kinderboekenweek is voor de Bijzondere Collecties aanleiding morgen een Boekensalon te organiseren waar dit thema aan de orde komt. Saskia de Bodt houdt er een presentatie over haar onderzoek naar (kinderboek)illustraties door de eeuwen heen: ‘Illustraties geven een beeld van de tijd waarin ze gemaakt zijn. Nu is dat dus “globalisering”, maar het zou ook “duurzaamheid” kunnen zijn.’ Opvallend is volgens De Bodt dat als gevolg van de globalisering standaardbeelden van andere culturen helemaal verdwenen zijn uit illustraties. ‘Daardoor hebben kinderen een realistischer beeld van andere culturen gekregen, maar ook van de onze. Illustraties met kinderen op klompen bij molens en tulpenvelden en Volendammer vissers in traditioneel kostuum worden niet meer gemaakt, althans niet in Nederland.’
Iedere tijd heeft zijn eigen illustratie die steeds een andere functie kan hebben. Zo bestaan negentiende-eeuwse afbeeldingen van zeeheld Michiel de Ruyter met zijn zwarte vriendje Jan Compagnie. ‘Het ziet er heel geïntegreerd uit, beide keurig in zeventiende-eeuwse pakjes, maar dat hoeft het helemaal niet zo te zijn. Afrikanen werden in die tijd soms afgebeeld om de belangrijkheid van de hoofdpersoon te benadrukken. Dat zouden we nu als discriminatie zien, maar dat was het toen niet.’
Meer over de Boekensalon die deze week aan het kinderboekenweekthema is gewijd staat hier.
