'Blijf er met je poten vanaf!' Dat is de waarschuwing die archeoloog en voormalig UvA-docent Joris Kila Assad en zijn aanhangers wil meegeven. Tijdens de revolutie in Libië werden vorig jaar duizenden gouden munten, beelden en juwelen geroofd en via grensgebieden naar de westerse markten doorgesluisd. Kila zelf is als senior researcher inmiddels verbonden aan de Universiteit van Wenen, en doet internationaal een dringende oproep om meer
awareness te creëren. 'Nederland heeft de wettelijke verplichting om mondiaal erfgoed te beschermen. Dat is in 1954 vastgelegd. Om echter actie te kunnen ondernemen moeten er echter wel twee officiële partijen in oorlog zijn, en dat is waarom het handelen in Syrië tot nu toe spaak loopt. Deze verdragen zijn niet meer exact van toepassing omdat het vooralsnog om een asymmetrisch conflict gaat.'

Joris Kila
De situatie is volgens Kila veel ernstiger dan de berichtgeving tot dusver doet vermoeden. 'De schade is enorm. Bovendien houdt de handel in artefacten het conflict in stand. Drugs en kunstschatten zijn de grootste inkomstenbronnen voor terroristen. Door de verkoop ervan maken zij winst waar vervolgens weer wapens van worden gekocht.'
Niet alleen rebellen maar ook de regering van Assad profiteert volgens Kila van de kunstroven. 'De belangrijkste, geregistreerde objecten worden puur uit propagandistische overwegingen beschadigd. Het zijn vooral de kleine objecten die gestolen worden. Dergelijke artefacten staan nergens geregistreerd en het zijn daarom eenvoudig het land uit te smokkelen en te verkopen.'
Het is daarom zeer belangrijk dat de Unesco, de Verenigde Naties en de Navo op korte termijn ingrijpen, stelt Kila. 'Er is al enorme schade toegebracht aan het Griekse, islamitische en middeleeuwse erfgoed in Syrië. De enige andere optie is dat de artefacten via Interpol uiteindelijk opgespoord en in ere hersteld worden.'
Kila zelf zet alles op alles om (inter)nationaal meer aandacht voor zijn zaak te krijgen. 'Het helpt niet dat de politiek en de wetenschap vooralsnog weinig bereid zijn om hierin te investeren, daarom probeert Kila zelf zoveel mogelijk buitenlandse contacten te leggen. Een van die contacten betreft het Amerikaanse leger. Dankzij hem is er inmiddels een regeling getroffen met de Amerikanen om voorafgaand aan militaire oefeningen de grond op archeologische artefacten te laten onderzoeken. 'In Irak is dit destijds niet gebeurd en helaas is er op deze manier ontzettend veel kunst verwoest. Dat moeten we in Syrië nu koste wat het kost zien te voorkomen.'
Kila's verslag van de situatie in Libië is te lezen in Cultural Heritage in the Crosshairs.