Vanavond vindt de Museumnacht weer plaats. In 2000 bedacht door een groepje HvA-studenten en museummedewerkers en nog altijd populair. Al was er aanvankelijk wat scepsis. ‘Dansen voor de Nachtwacht, dat was niet des museums.’
Berlijn, winter 1999. Het is ijskoud als HvA-student Sander Kos, destijds 23, in de rij staat voor de Berlijnse sterrenwacht, waar in het kader van de Lange Nacht der Museen een lasershow gegeven zal worden. In de rij wordt chocolademelk uitgedeeld, mensen stoppen hun handen diep in hun zakken. ‘Ik dacht: wat doe ik hier eigenlijk,’ vertelt Kos, nu docent bij culturele maatschappelijke vorming (cmv) aan de HvA. ‘Maar ondanks de vrieskou en de lange rij wilde ik er bij zijn. Het had iets spannends, ’s nachts naar het museum. Een unieke ervaring.’ De lasershow stelde uiteindelijk niet zo veel voor, zegt Kos, maar het idee voor een soortgelijk concept in Amsterdam was geboren.
Lees het hele artikel over de Museumnacht in Folia Magazine, compleet met speciale UvA-route.
Diezelfde nacht is ook Daniel Bouw in Berlijn, destijds 42 en werkzaam bij het Joods Historisch Museum – tegenwoordig werkt hij als zzp’er in de museale sector. Ook hij is verrast door de massa’s mensen die op de been zijn gekomen. ‘Ik vond het geweldig. Ik zag meteen het potentieel van zo’n nacht om mensen, en vooral jongeren, het museum in te krijgen,’ vertelt Bouw.
Jongeren trekken
In de politiek en in het museale veld heerst op dat moment het idee dat er te weinig jonge mensen naar musea gaan. Het zijn vooral oudere, blanke en hoogopgeleide vrouwen die musea bezoeken en dat moet anders, vindt Rick van der Ploeg – op dat moment staatssecretaris van cultuur & media. Kos en Bouw gaan, zonder dat ze weten van elkaars bestaan, ieder afzonderlijk met het idee aan de slag. Kos verzamelt drie medestudenten van zijn opleiding cmv en maakt er een gezamenlijk studieproject van; Bouw werkt aan het concept met drie collega’s uit de Amsterdamse museumwereld.
Een halfjaar later worden de partijen door de Nederlandse Museumvereniging, die op de hoogte is van beide plannen, aan elkaar gekoppeld. Het klikt. Er wordt een beleidsnota gemaakt, ABN Amro wil het evenement sponsoren en de merknaam ‘N8’ speelt succesvol in op de sms-taal die op dat moment in opkomst is. In november 2000 is de eerste Amsterdamse Museumnacht een feit. Over wie nu feitelijk de geestelijk vader van de Museumnacht is, bestaat wat discussie. Kos: ‘Ik zeg graag: wij hadden het idee, maar de museummedewerkers hadden de macht en de invloed om het daadwerkelijk tot stand te brengen.’
Maar Joke Bosch, een van die museummedewerkers, houdt het liever op: ‘Een goed idee heeft meerdere ouders.’ Het laat onverlet dat de eerste Museumnacht een succes was: het evenement raakte uitverkocht en werd breed uitgemeten in de pers. Toch stonden veel musea aanvankelijk niet te springen bij het idee van zo’n uitgelaten, jonge mensenmassa op de zaterdagavond. Wat als een bezoeker, dronken en onachtzaam, een kunstwerk zou beschadigen? Bouw: ‘De scepsis bij sommige musea bestond vooral uit een angst voor populaire cultuur, denk ik. Dansen voor de Nachtwacht, dat was niet des museums. Maar in al die jaren is er nog nooit schade aangericht.’
Hieronder een video over de mensen die anno 2013 de Museumnacht organiseren.