Vanavond heeft de Eerste Kamer ingestemd met het leenstelsel. Daardoor heeft minister Jet Bussemaker van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap vrij baan om het leenstelsel per 1 september 2015 in te voeren. Na een stevig plenair debat dat het grootste deel van de dag en de avond in beslag nam, stemden 36 Eerste Kamerleden (PvdA, VVD, D66 & GroenLinks) voor en 29 senatoren (CDA, PVV, SP, CU, SGP, 50PLUS, PvdD & OSF) tegen Bussemakers voorstel. Tien senatoren waren afwezig tijdens de stemming.
In tegenstelling tot het Tweede Kamerdebat dat bij tijd en wijlen meer een verkiezingsdebat was dan een discussie over een wetsvoorstel, was het debat in de senaat van een hoog niveau. Bovendien ondervroegen met name de Partij van de Arbeid bij monde van senator Esther-Mirjam Sent en GroenLinks-lid Ruard Ganzevoort minister Bussemaker kritisch over het plan waar hun Tweede Kamercollega’s vrij klakkeloos mee instemden. Hoewel Bussemaker hier en daar een toezegging nodig had om de Eerste Kamer tevreden te houden, bleef ze uiteindelijk zonder kleerscheuren overeind.
Die kritische vragen voedden gedurende de middag de geruchten dat er net zoals bij het debat over de vrijeartsenkeuze dissidente senatoren zouden kunnen zijn die het wetsvoorstel blokkeerden. Die geruchten ontstonden nadat PvdA’er Ruud Koole eerder deze maand kenbaar maakte mogelijk gewetensbezwaren tegen het leenstelsel te hebben. Ook hij stemde echter in met de afschaffing van de basisbeurs. Zijn partijgenoot Bussemaker kon enkele momenten geleden dan ook opgelucht ademhalen: haar magnum opus haalde ongeschonden de eindstreep.
Snelle invoering
Nog geen jaar geleden kreeg minister Bussemaker door een compromis tussen VVD, PvdA, D66 en GroenLinks het leenstelsel als het ware in haar schoot geworpen. VVD’er Pieter Duisenberg en GroenLinkser Jesse Klaver schetsten de grote lijnen van het in het regeerakkoord aangekondigde leenstelsel. D66, PvdA en het kabinet omarmden het voorstel en daarmee lag het op koers voor een snelle invoering.
Ondanks een manifestatie van grofweg vijf duizend studenten en scholieren op het Malieveld, overleefde het voorstel de Tweede Kamer vrij gezwind. In de Eerste Kamer was meer tegenstand verwacht. Die kwam er ook in de vorm van een groot aantal kritische vragen, maar het blaffen van de senatoren veranderde niet in bijten.
Wijzigingen
Dankzij deze instemming wordt het leenstelsel naar alle waarschijnlijkheid met ingang van het academische jaar 2015/2016 ingevoerd. Dat houdt in dat de basisbeurs voor studenten die aan een nieuwe studie beginnen niet langer bestaat. Zij kunnen in plaats daarvan een bedrag lenen van de overheid. De aanvullende beurs blijft wel bestaan en wordt met maximaal honderd euro per maand verhoogd.
Daarnaast zijn er een aantal andere maatregelen aan het wetsvoorstel verbonden. De bezuiniging op studenten met weigerachtige of onvindbare ouders wordt geschrapt, studiekosten zijn niet langer aftrekbaar van de inkomstenbelasting en de bijverdiengrens waarboven studenten geen aanspraak meer kunnen maken op studiefinanciering wordt verhoogd. Daarenboven krijgen de centrale medezeggenschapsraden van universiteiten en hogescholen instemmingsrecht op de instellingsbegroting.
Lees hieronder onze longread over de geschiedenis van de studiefinanciering.
Tweehonderd jaar studiefinanciering
In tegenstelling tot het Tweede Kamerdebat dat bij tijd en wijlen meer een verkiezingsdebat was dan een discussie over een wetsvoorstel, was het debat in de senaat van een hoog niveau. Bovendien ondervroegen met name de Partij van de Arbeid bij monde van senator Esther-Mirjam Sent en GroenLinks-lid Ruard Ganzevoort minister Bussemaker kritisch over het plan waar hun Tweede Kamercollega’s vrij klakkeloos mee instemden. Hoewel Bussemaker hier en daar een toezegging nodig had om de Eerste Kamer tevreden te houden, bleef ze uiteindelijk zonder kleerscheuren overeind.
Die kritische vragen voedden gedurende de middag de geruchten dat er net zoals bij het debat over de vrijeartsenkeuze dissidente senatoren zouden kunnen zijn die het wetsvoorstel blokkeerden. Die geruchten ontstonden nadat PvdA’er Ruud Koole eerder deze maand kenbaar maakte mogelijk gewetensbezwaren tegen het leenstelsel te hebben. Ook hij stemde echter in met de afschaffing van de basisbeurs. Zijn partijgenoot Bussemaker kon enkele momenten geleden dan ook opgelucht ademhalen: haar magnum opus haalde ongeschonden de eindstreep.
Snelle invoering
Nog geen jaar geleden kreeg minister Bussemaker door een compromis tussen VVD, PvdA, D66 en GroenLinks het leenstelsel als het ware in haar schoot geworpen. VVD’er Pieter Duisenberg en GroenLinkser Jesse Klaver schetsten de grote lijnen van het in het regeerakkoord aangekondigde leenstelsel. D66, PvdA en het kabinet omarmden het voorstel en daarmee lag het op koers voor een snelle invoering.
Ondanks een manifestatie van grofweg vijf duizend studenten en scholieren op het Malieveld, overleefde het voorstel de Tweede Kamer vrij gezwind. In de Eerste Kamer was meer tegenstand verwacht. Die kwam er ook in de vorm van een groot aantal kritische vragen, maar het blaffen van de senatoren veranderde niet in bijten.
Wijzigingen
Dankzij deze instemming wordt het leenstelsel naar alle waarschijnlijkheid met ingang van het academische jaar 2015/2016 ingevoerd. Dat houdt in dat de basisbeurs voor studenten die aan een nieuwe studie beginnen niet langer bestaat. Zij kunnen in plaats daarvan een bedrag lenen van de overheid. De aanvullende beurs blijft wel bestaan en wordt met maximaal honderd euro per maand verhoogd.
Daarnaast zijn er een aantal andere maatregelen aan het wetsvoorstel verbonden. De bezuiniging op studenten met weigerachtige of onvindbare ouders wordt geschrapt, studiekosten zijn niet langer aftrekbaar van de inkomstenbelasting en de bijverdiengrens waarboven studenten geen aanspraak meer kunnen maken op studiefinanciering wordt verhoogd. Daarenboven krijgen de centrale medezeggenschapsraden van universiteiten en hogescholen instemmingsrecht op de instellingsbegroting.
Lees hieronder onze longread over de geschiedenis van de studiefinanciering.
Tweehonderd jaar studiefinanciering
