actueel
Humberto Tan: 'Onbewuste vooroordelen geen vrijbrief voor etiket racisme'
Oerwoudgeluiden bij Nederlandse voetbalwedstrijden. Tweets over ‘FC Aap’. Toeschouwers die ‘minder, minder!’ roepen naar jeugdspelers van Marokkaanse komaf. Incidenten die gezamenlijk maar één vraag oproepen: in hoeverre speelt racisme nog altijd een rol in de Nederlandse sportcultuur?
Tijdens het Zet Racisme Buiten Spel symposium, donderdagmiddag in het Dr. Meurerhuis, probeert een reeks sprekers die vraag te beantwoorden. Al snel blijkt dat ze het qua overtuigingskracht allemaal moeten afleggen tegen de man die slechts was ingehuurd voor de presentatie.
Humberto Tan. Zijn vragen zijn scherper dan de antwoorden van de sprekers, zijn korte anekdotes maken meer indruk dan hun lange verhalen, en hij slaagt er als enige in om iederéén een spiegel voor te houden.
The Negro League
Tan begint met een ode aan zijn held Jackie Robinson. In 1947 kwam Robinson als eerste zwarte honkballer uit in de Major League. Een absolute schande volgens velen. Maar met zachte verdraagzaamheid en harde home runs wist hij de racistische segregatie in het Amerikaanse honkbal te doorbreken.
Segregatie en achterstelling, daar gaat het echt om, stelt Tan. Niet om die paar bananen die jaarlijks door domme hooligans het veld op worden gegooid. Dat is hoogstens kwetsend. Maar een sporter die aantoonbaar minder kansen krijgt, enkel vanwege zijn afkomst, dat is diep en tragisch onrecht. Zoals in het Amerikaanse honkbal van voor Jackie Robinson's doorbraak, toen zwarten alleen mochten uitkomen in ‘The Negro League’.
Onbewust racisme
Dat dergelijk institutioneel racisme niet bestaat in Nederland is helder. Wat speelt er dan wel? 'Onbewust racisme', betogen meerdere sprekers, waaronder Sunny Bergman, maker van de anti-Zwarte Piet film Zwart als Roet. Onderzoeker Jacco van Sterkenburgh citeert onderzoek van Harvard waaruit blijkt dat zelfs de meest verlichte geesten er allerlei onbewuste vooroordelen op nahouden. En die vooroordelen beïnvloeden ons gedrag. Misschien niet eens zo negatief op het voetbalveld, waar sterke zwarte atleten worden verwelkomd, maar wel zodra die zwarte voetballers een trainerscarrière nastreven. Dan werkt het oude vooroordeel over intellectueel inferieure zwarten belemmerend, stelt Van Sterkenburgh.
Toch zijn die onbewuste vooroordelen volgens Tan geen vrijbrief om overal het etiket racisme op te plakken. Spreker Alami Ahannach - trainer van FC Chabab - beschuldigt stadsdeel Nieuw West van racistisch beleid ten aanzien van Chabab. Tan eist harde aanwijzingen voor de beschuldigingen. Als die achterwege blijven roept Tan iedereen op om pas over racisme te spreken als alle andere motieven zijn uitgesloten.
Het thema blijkt tot felle discussies te leiden
De grootste Johannes Vermeer kenner van Australië
Tegelijkertijd daagt Tan de zaal uit om de confrontatie met je vooroordelen aan te gaan. Hoe bevrijdend dat kan zijn merkte hij zelf, toen hij op een bankje in Australië een vreemd ruikende Aboriginal probeerde te ontwijken - totdat die zich ontpopte als een groot kenner van Johannes Vermeer. Tan noemt ook de keer dat zijn beste vriend, een donkere man, in Amerika ging studeren, en ontdekte dat zijn roommate een redneck was wiens opa nog met een shotgun op negers had gejaagd. Letterlijk. Na verloop van tijd werden de twee kamergenoten goede vrienden.
Na die anekdotes verlaat Tan de zaal. Er staan nog meer sprekers op het programma, maar het gros van het publiek besluit het voor gezien te houden. Het zal, net als dit lovende artikel, de onbewuste voorkeur voor beroemdheden zijn.
Tijdens het Zet Racisme Buiten Spel symposium, donderdagmiddag in het Dr. Meurerhuis, probeert een reeks sprekers die vraag te beantwoorden. Al snel blijkt dat ze het qua overtuigingskracht allemaal moeten afleggen tegen de man die slechts was ingehuurd voor de presentatie.
Humberto Tan. Zijn vragen zijn scherper dan de antwoorden van de sprekers, zijn korte anekdotes maken meer indruk dan hun lange verhalen, en hij slaagt er als enige in om iederéén een spiegel voor te houden.
The Negro League
Tan begint met een ode aan zijn held Jackie Robinson. In 1947 kwam Robinson als eerste zwarte honkballer uit in de Major League. Een absolute schande volgens velen. Maar met zachte verdraagzaamheid en harde home runs wist hij de racistische segregatie in het Amerikaanse honkbal te doorbreken.
Segregatie en achterstelling, daar gaat het echt om, stelt Tan. Niet om die paar bananen die jaarlijks door domme hooligans het veld op worden gegooid. Dat is hoogstens kwetsend. Maar een sporter die aantoonbaar minder kansen krijgt, enkel vanwege zijn afkomst, dat is diep en tragisch onrecht. Zoals in het Amerikaanse honkbal van voor Jackie Robinson's doorbraak, toen zwarten alleen mochten uitkomen in ‘The Negro League’.
Onbewust racisme
Dat dergelijk institutioneel racisme niet bestaat in Nederland is helder. Wat speelt er dan wel? 'Onbewust racisme', betogen meerdere sprekers, waaronder Sunny Bergman, maker van de anti-Zwarte Piet film Zwart als Roet. Onderzoeker Jacco van Sterkenburgh citeert onderzoek van Harvard waaruit blijkt dat zelfs de meest verlichte geesten er allerlei onbewuste vooroordelen op nahouden. En die vooroordelen beïnvloeden ons gedrag. Misschien niet eens zo negatief op het voetbalveld, waar sterke zwarte atleten worden verwelkomd, maar wel zodra die zwarte voetballers een trainerscarrière nastreven. Dan werkt het oude vooroordeel over intellectueel inferieure zwarten belemmerend, stelt Van Sterkenburgh.
Toch zijn die onbewuste vooroordelen volgens Tan geen vrijbrief om overal het etiket racisme op te plakken. Spreker Alami Ahannach - trainer van FC Chabab - beschuldigt stadsdeel Nieuw West van racistisch beleid ten aanzien van Chabab. Tan eist harde aanwijzingen voor de beschuldigingen. Als die achterwege blijven roept Tan iedereen op om pas over racisme te spreken als alle andere motieven zijn uitgesloten.
Het thema blijkt tot felle discussies te leiden
De grootste Johannes Vermeer kenner van Australië
Tegelijkertijd daagt Tan de zaal uit om de confrontatie met je vooroordelen aan te gaan. Hoe bevrijdend dat kan zijn merkte hij zelf, toen hij op een bankje in Australië een vreemd ruikende Aboriginal probeerde te ontwijken - totdat die zich ontpopte als een groot kenner van Johannes Vermeer. Tan noemt ook de keer dat zijn beste vriend, een donkere man, in Amerika ging studeren, en ontdekte dat zijn roommate een redneck was wiens opa nog met een shotgun op negers had gejaagd. Letterlijk. Na verloop van tijd werden de twee kamergenoten goede vrienden.
Na die anekdotes verlaat Tan de zaal. Er staan nog meer sprekers op het programma, maar het gros van het publiek besluit het voor gezien te houden. Het zal, net als dit lovende artikel, de onbewuste voorkeur voor beroemdheden zijn.
