De altijd zo drukbezochte bètabreak in de centrale hal van de bètafaculteit op het Science Park weet deze week maar weinig mensen over te halen om aan te schuiven voor hun lunchdebat. Niet zo heel gek, want het onderwerp is de waterschapsverkiezingen. 'Leuk feitje: Science Park is een waterberging. Als overstroming van Amsterdam dreigt, krijgen wij als eerste natte voeten,' aldus de presentator.
Voor er echt ingegaan kan worden op het nut van het waterschap, vereist de discussie tussen Erik Mostert, docent water resources management (TU Delft), Anna Schutte, student Future Planet Studies en verkiesbaar voor waterschapspartij Water Natuurlijk en Piet Verdonschot, hoogleraar zoetwaterecologie (Wageningen UR) flink wat uitleg. Want wat doet het waterschap eigenlijk? 'Het waterschap is in het jaar 1100 ontstaan,' vertelt Mostert. 'Toen was het een orgaan dat toezicht op dijken en sloten had. Later zijn zij hun taken gaan uitbreiden en gingen ze belasting innen.' Daarnaast houdt het waterschap zich bezig met de waterkwaliteit, met de hoogte van water, met wateropslag en overstromingen, met dijken en duinen, met recreatie, natuur en landbouw, zo voegen de sprekers in de loop van de discussie toe. Als je het nu nog niet snapt, geen nood. 'Het duurde bij mij ook een paar jaar voor ik het begreep,' sloot Mostert af.
Baantjesmachine
Het waterschap, zo legt Mostert uit wordt geleid door de dijkgraaf, een soort van burgemeester. Daaronder zit een bestuur van allerlei belangengroepen. Hier zitten mensen in vanuit de landbouw, het bosschap, recreatie, en ondernemers via de Kamer van Koophandel. En gewone burgers. Voor die laatste groep is er nu een verkiezing. Dat waterschap is best een ingewikkelde club. 'Het zijn mensen met hele verschillende achtergrond,' vertelt Verdonschot. 'Sommigen hebben veel technische kennis. Dat is nuttig. Anderen zijn bij waterschap geparkeerd vanuit andere politieke organen. Daar heb je niet zoveel aan.' En weer anderen proberen zich via de waterschap omhoog te werken, voegt hij toe. Ook daar heb je weinig aan.
Zweedse en Engelse voorbeelden
Gaandeweg wordt het uiteindelijke onderwerp van de discussie duidelijk: zouden de waterschappen nog wel moeten bestaan én moeten wij er ook voor stemmen? 'Ja,' antwoordt Schutte resoluut op die tweede vraag. 'Je betaalt er belasting voor, dus moet je er als burger ook inspraak in hebben.' Mostert is het daar mee eens: 'Maar als waterbeheer democratisch moet, dan is de volgende vraag: "hoe?". Moet dat met verkiezingen, waar maar 25 procent van de bevolking op af komt? Of kan dat ook op een andere manier? Via de provincie, of via een intergemeentelijk overleg? In Engeland wordt het waterschap bijvoorbeeld geregeld door een soort Rijkswaterstaat, en Zweden ligt het bij de gemeente.'
Kan het bovendien niet op een hele andere manier georganiseerd worden, vraagt Verdonschot zich af. Hij ziet liever dat de verkiezingen plaatsmaken voor technologische bedrijven die de boel runnen. 'Ik kijk daarvoor naar Limburg. Daar is de waterzuivering neergelegd bij een bedrijf dat werkt onder het waterschap en Rijkswaterstaat. Zij doen het een stuk beter dan in de rest van het land.' En daarbij stelt hij, 'heeft een waterschap helemaal geen gekozen bestuur nodig. Het is een technologische instelling. Besturen zijn hinderlijk voor ontwikkeling.' Wel is Verdonschot overigens voorstander van burgerinitiatieven. 'Bijvoorbeeld een soort van "vrienden van de gracht".' Volgens hem werkt dat enorm goed in bijvoorbeeld de Verenigde Staten of in Engeland. 'Als je hipper wil worden, is dat ook gelijk een goede manier.'
Professionalisering
Over één ding kunnen de sprekers het deze middag wel eens worden: het mag allemaal een stuk professioneler in het waterschap, zodat de waterkwaliteit in Nederland omhoog kan. De kwaliteit is de op een na slechtste van Europa. 'Nederland is het afvoerputje van Europa,' aldus Schutte. Om die hogere kwaliteit voor elkaar te krijgen zouden alle verschillende onderdelen beter moeten samenwerken en samen tegenwicht moeten bieden tegen nationaal en Europees beleid. 'Alles hangt samen,' stelt Verdonschot. 'Dat zie je niet terug in de organisatie.'
De drie kijken dan ook niet afkeurend tegenover verdere schaalvergroting. Als het aan Verdonschot ligt zijn er straks 6 waterschappen en niet 23. 'Waterschappen kunnen zo meer invloed uitoefenen op nationaal en Europees beleid,' aldus Verdonschot.
Voor er echt ingegaan kan worden op het nut van het waterschap, vereist de discussie tussen Erik Mostert, docent water resources management (TU Delft), Anna Schutte, student Future Planet Studies en verkiesbaar voor waterschapspartij Water Natuurlijk en Piet Verdonschot, hoogleraar zoetwaterecologie (Wageningen UR) flink wat uitleg. Want wat doet het waterschap eigenlijk? 'Het waterschap is in het jaar 1100 ontstaan,' vertelt Mostert. 'Toen was het een orgaan dat toezicht op dijken en sloten had. Later zijn zij hun taken gaan uitbreiden en gingen ze belasting innen.' Daarnaast houdt het waterschap zich bezig met de waterkwaliteit, met de hoogte van water, met wateropslag en overstromingen, met dijken en duinen, met recreatie, natuur en landbouw, zo voegen de sprekers in de loop van de discussie toe. Als je het nu nog niet snapt, geen nood. 'Het duurde bij mij ook een paar jaar voor ik het begreep,' sloot Mostert af.
Baantjesmachine
Het waterschap, zo legt Mostert uit wordt geleid door de dijkgraaf, een soort van burgemeester. Daaronder zit een bestuur van allerlei belangengroepen. Hier zitten mensen in vanuit de landbouw, het bosschap, recreatie, en ondernemers via de Kamer van Koophandel. En gewone burgers. Voor die laatste groep is er nu een verkiezing. Dat waterschap is best een ingewikkelde club. 'Het zijn mensen met hele verschillende achtergrond,' vertelt Verdonschot. 'Sommigen hebben veel technische kennis. Dat is nuttig. Anderen zijn bij waterschap geparkeerd vanuit andere politieke organen. Daar heb je niet zoveel aan.' En weer anderen proberen zich via de waterschap omhoog te werken, voegt hij toe. Ook daar heb je weinig aan.
Zweedse en Engelse voorbeelden
Gaandeweg wordt het uiteindelijke onderwerp van de discussie duidelijk: zouden de waterschappen nog wel moeten bestaan én moeten wij er ook voor stemmen? 'Ja,' antwoordt Schutte resoluut op die tweede vraag. 'Je betaalt er belasting voor, dus moet je er als burger ook inspraak in hebben.' Mostert is het daar mee eens: 'Maar als waterbeheer democratisch moet, dan is de volgende vraag: "hoe?". Moet dat met verkiezingen, waar maar 25 procent van de bevolking op af komt? Of kan dat ook op een andere manier? Via de provincie, of via een intergemeentelijk overleg? In Engeland wordt het waterschap bijvoorbeeld geregeld door een soort Rijkswaterstaat, en Zweden ligt het bij de gemeente.'
Kan het bovendien niet op een hele andere manier georganiseerd worden, vraagt Verdonschot zich af. Hij ziet liever dat de verkiezingen plaatsmaken voor technologische bedrijven die de boel runnen. 'Ik kijk daarvoor naar Limburg. Daar is de waterzuivering neergelegd bij een bedrijf dat werkt onder het waterschap en Rijkswaterstaat. Zij doen het een stuk beter dan in de rest van het land.' En daarbij stelt hij, 'heeft een waterschap helemaal geen gekozen bestuur nodig. Het is een technologische instelling. Besturen zijn hinderlijk voor ontwikkeling.' Wel is Verdonschot overigens voorstander van burgerinitiatieven. 'Bijvoorbeeld een soort van "vrienden van de gracht".' Volgens hem werkt dat enorm goed in bijvoorbeeld de Verenigde Staten of in Engeland. 'Als je hipper wil worden, is dat ook gelijk een goede manier.'
Professionalisering
Over één ding kunnen de sprekers het deze middag wel eens worden: het mag allemaal een stuk professioneler in het waterschap, zodat de waterkwaliteit in Nederland omhoog kan. De kwaliteit is de op een na slechtste van Europa. 'Nederland is het afvoerputje van Europa,' aldus Schutte. Om die hogere kwaliteit voor elkaar te krijgen zouden alle verschillende onderdelen beter moeten samenwerken en samen tegenwicht moeten bieden tegen nationaal en Europees beleid. 'Alles hangt samen,' stelt Verdonschot. 'Dat zie je niet terug in de organisatie.'
De drie kijken dan ook niet afkeurend tegenover verdere schaalvergroting. Als het aan Verdonschot ligt zijn er straks 6 waterschappen en niet 23. 'Waterschappen kunnen zo meer invloed uitoefenen op nationaal en Europees beleid,' aldus Verdonschot.
