De HvA Onderwijsconferentie bracht geen enkele duidelijkheid. Sterker nog, het versterkte enkel de mist over Future Proof Education. Dat schrijft HvA-gedragseconoom Willem Landman.
Donderdag 9 april. De dag begint met een hardnekkige mist die langzaam oplost. Zou het mij op de HvA-onderwijsconferentie net zo vergaan? Zou ik zicht krijgen op hoe de Hogeschool van Amsterdam er voor kan zorgen dat 'ons' onderwijs toekomstbestendig is, en effectief opleidt voor de arbeidsmarkt van morgen?
De conferentie begint met een filmpje over studenten die allemaal zijn voorzien van een Google glass. Het zal toch niet? Het zal toch niet zo zijn dat degenen die de inhoud van deze dag hebben bepaald het gebruik of de ontwikkeling van technische middelen verwarren met een visie op de toekomst van het onderwijs en dan nog wel met een product waarvan de ontwikkelaars zelf inmiddels de mislukking hebben erkend: men had geen rekening gehouden met het gedrag van de degenen die door de bril werden bekeken!
De wijze waarop de presentator de zaken benaderd doet echter al snel het vermoeden rijzen dat dit het uitgangspunt van de conferentie gaat worden. De belangrijkste vraag die hij aan iedereen stelt is of zij ook een iPad hebben. De HvA-rector antwoordt braaf en gedwee en zegt: 'Ik heb er zelfs twee!'
Techniek als middel of doel
Het ging er toch om een vergezicht op het onderwijs in de toekomst te krijgen? Natuurlijk redeneer je dan altijd vanuit de huidige context en middelen, maar die leveren juist nooit het antwoord. De middelen bepalen namelijk niet het doel maar maken dit – ten dele – mogelijk. De wens om iets te bereiken bepaalt uiteindelijk de middelen die daarvoor nodig zijn. De vraag andersom benaderen is alsof Maria Montessori of Theo Thyssen begin vorig eeuw op de vraag: 'Hoe denkt u dat het onderwijs er anno 2015 uit zal zien?,' zouden hebben kunnen antwoorden met: 'Ik denk dat leerlingen met hun iPad of laptop naar de homepage van mijn school zullen scrollen om vervolgens aan de hand van een touchscreen de gestelde quizvragen te beantwoorden nadat ze deze via Google en Wikipedia hebben gevonden.'
Wat de technische ontwikkelingen zullen zijn is interessant maar verder niet of nauwelijks relevant. Hoe deze geïntegreerd worden in het onderwijs is een vraag over wat wenselijk is en de resultaten dienen op grond van het uit gebruik voortvloeiden gedrag te worden geëvalueerd. Inmiddels is bijvoorbeeld op de pas opgerichte Steve Jobs scholen al duidelijk dat leerlingen een leerachterstand hebben en een scherm verslaving (ja, ja het bestaat). Leerkrachten zijn immers fysiek niet in staat om continu toezicht te houden op welke pagina de leerling zit en deze op zijn (of haar) beurt weet verdraaid goed dat als de meester (of juf) komt controleren met één klik van de spelletjessite naar de huiswerksite geklikt kan worden.
iPadschool
De HvA-rector zelf, een aardige man met wie het ongetwijfeld leuk pizza eten is, voegt met zijn speech eveneens nauwelijks iets toe aan een visie op de toekomst en dus is alle hoop gevestigd op de keynote speaker die geroemd en geprezen wordt aangekondigd. Hij blijkt in Utrecht op een school te werken waar alle leerlingen met een iPad werken. Een wrang en schril contrast met een school die ik recentelijk bezocht in een Amsterdams prachtwijk. Leerlingen van die school kwamen thuis met gescheurde kleren; scheuren die veroorzaakt werden door de abominabele kwaliteit van het meubilair. 'Kunnen jullie dan geen nieuw meubilair kopen?' vroeg ik. De leerkracht keek me aan en zonder iets te zeggen maakte ze mij duidelijk hoe dom mijn vraag was. De vraag of leerlingen ook met iPads of laptops werkten heb ik maar niet gesteld. Er stonden welgeteld in de hele school drie verouderde computers.
Het vanuit je eigen situatie redeneren wordt in de antropologie ook wel etnocentrisme genoemd. Hoe kan een docent en historicus, die als één van de beste docenten van de wereld wordt aangekondigd, zo’n essentiële fout maken vroeg ik me af. Je dient je toch - zeker als historicus - te beseffen dat er ook een wereld buiten die van jou bestaat met minder geld en middelen.
Snellere paarden
Tenslotte werd dan toch de inhoud van het onderwijs nog even aan de orde gesteld. In rap tempo - binnen twee minuten - mochten enkele docenten vertellen hoe zij hun onderwijs vormgeven. Twee minuten was genoeg, want anders gaat het vervelen, zullen de organisatoren hebben gedacht. Wat bleef daarvan hangen? Veel algemeenheden en een lector Aviation die tot mijn verbijstering vertelde dat hij vaak aan de studenten vroeg waar hij het over zou moeten hebben. Hij dient toch de koers te bepalen? Hij moet toch aan het onderwijs richting geven? Inspraak is mooi maar ik moest aan de wijze woorden van Henry Ford denken: 'Als ik de mensen had gevraagd wat ze wilden hebben, zouden ze ongetwijfeld hebben geantwoord:snellere paarden.'
Ontwikkel een toekomstvisie aan welke universele eisen studenten die van het hbo afkomen dienen te voldoen. De omgeving waarin zij werkzaam worden stelt hoge eisen aan hun persoon. Hogere eisen dan aan hun technisch vaardigheden. Ze komen te werken in dynamische omgevingen als banken, openbare bestuursinstellingen, scholen, ondernemingen en de gezondheidszorg. Daar dienen ze professionele keuzes te maken waarop ze in het onderwijs dienen te zijn voorbereid. Dat deze voorbereiding hard nodig is, bewijzen de vele berichten in de media over bankiers, bestuurders, artsen, ondernemers en verpleegkundigen die de mist ingaan of met vraagstukken worden geconfronteerd waar zij niet uitkomen. Daarover had de conferentie moeten gaan.
Buitengekomen bleek het prachtig weer te zijn geworden. Ik daarentegen liep in de mist naar huis.
Willem Landman is gedragseconoom en werkzaam bij DEM en CAREM.
Donderdag 9 april. De dag begint met een hardnekkige mist die langzaam oplost. Zou het mij op de HvA-onderwijsconferentie net zo vergaan? Zou ik zicht krijgen op hoe de Hogeschool van Amsterdam er voor kan zorgen dat 'ons' onderwijs toekomstbestendig is, en effectief opleidt voor de arbeidsmarkt van morgen?
De conferentie begint met een filmpje over studenten die allemaal zijn voorzien van een Google glass. Het zal toch niet? Het zal toch niet zo zijn dat degenen die de inhoud van deze dag hebben bepaald het gebruik of de ontwikkeling van technische middelen verwarren met een visie op de toekomst van het onderwijs en dan nog wel met een product waarvan de ontwikkelaars zelf inmiddels de mislukking hebben erkend: men had geen rekening gehouden met het gedrag van de degenen die door de bril werden bekeken!
De wijze waarop de presentator de zaken benaderd doet echter al snel het vermoeden rijzen dat dit het uitgangspunt van de conferentie gaat worden. De belangrijkste vraag die hij aan iedereen stelt is of zij ook een iPad hebben. De HvA-rector antwoordt braaf en gedwee en zegt: 'Ik heb er zelfs twee!'
Techniek als middel of doel
Het ging er toch om een vergezicht op het onderwijs in de toekomst te krijgen? Natuurlijk redeneer je dan altijd vanuit de huidige context en middelen, maar die leveren juist nooit het antwoord. De middelen bepalen namelijk niet het doel maar maken dit – ten dele – mogelijk. De wens om iets te bereiken bepaalt uiteindelijk de middelen die daarvoor nodig zijn. De vraag andersom benaderen is alsof Maria Montessori of Theo Thyssen begin vorig eeuw op de vraag: 'Hoe denkt u dat het onderwijs er anno 2015 uit zal zien?,' zouden hebben kunnen antwoorden met: 'Ik denk dat leerlingen met hun iPad of laptop naar de homepage van mijn school zullen scrollen om vervolgens aan de hand van een touchscreen de gestelde quizvragen te beantwoorden nadat ze deze via Google en Wikipedia hebben gevonden.'
Wat de technische ontwikkelingen zullen zijn is interessant maar verder niet of nauwelijks relevant. Hoe deze geïntegreerd worden in het onderwijs is een vraag over wat wenselijk is en de resultaten dienen op grond van het uit gebruik voortvloeiden gedrag te worden geëvalueerd. Inmiddels is bijvoorbeeld op de pas opgerichte Steve Jobs scholen al duidelijk dat leerlingen een leerachterstand hebben en een scherm verslaving (ja, ja het bestaat). Leerkrachten zijn immers fysiek niet in staat om continu toezicht te houden op welke pagina de leerling zit en deze op zijn (of haar) beurt weet verdraaid goed dat als de meester (of juf) komt controleren met één klik van de spelletjessite naar de huiswerksite geklikt kan worden.
iPadschool
De HvA-rector zelf, een aardige man met wie het ongetwijfeld leuk pizza eten is, voegt met zijn speech eveneens nauwelijks iets toe aan een visie op de toekomst en dus is alle hoop gevestigd op de keynote speaker die geroemd en geprezen wordt aangekondigd. Hij blijkt in Utrecht op een school te werken waar alle leerlingen met een iPad werken. Een wrang en schril contrast met een school die ik recentelijk bezocht in een Amsterdams prachtwijk. Leerlingen van die school kwamen thuis met gescheurde kleren; scheuren die veroorzaakt werden door de abominabele kwaliteit van het meubilair. 'Kunnen jullie dan geen nieuw meubilair kopen?' vroeg ik. De leerkracht keek me aan en zonder iets te zeggen maakte ze mij duidelijk hoe dom mijn vraag was. De vraag of leerlingen ook met iPads of laptops werkten heb ik maar niet gesteld. Er stonden welgeteld in de hele school drie verouderde computers.
Het vanuit je eigen situatie redeneren wordt in de antropologie ook wel etnocentrisme genoemd. Hoe kan een docent en historicus, die als één van de beste docenten van de wereld wordt aangekondigd, zo’n essentiële fout maken vroeg ik me af. Je dient je toch - zeker als historicus - te beseffen dat er ook een wereld buiten die van jou bestaat met minder geld en middelen.
Snellere paarden
Tenslotte werd dan toch de inhoud van het onderwijs nog even aan de orde gesteld. In rap tempo - binnen twee minuten - mochten enkele docenten vertellen hoe zij hun onderwijs vormgeven. Twee minuten was genoeg, want anders gaat het vervelen, zullen de organisatoren hebben gedacht. Wat bleef daarvan hangen? Veel algemeenheden en een lector Aviation die tot mijn verbijstering vertelde dat hij vaak aan de studenten vroeg waar hij het over zou moeten hebben. Hij dient toch de koers te bepalen? Hij moet toch aan het onderwijs richting geven? Inspraak is mooi maar ik moest aan de wijze woorden van Henry Ford denken: 'Als ik de mensen had gevraagd wat ze wilden hebben, zouden ze ongetwijfeld hebben geantwoord:snellere paarden.'
Ontwikkel een toekomstvisie aan welke universele eisen studenten die van het hbo afkomen dienen te voldoen. De omgeving waarin zij werkzaam worden stelt hoge eisen aan hun persoon. Hogere eisen dan aan hun technisch vaardigheden. Ze komen te werken in dynamische omgevingen als banken, openbare bestuursinstellingen, scholen, ondernemingen en de gezondheidszorg. Daar dienen ze professionele keuzes te maken waarop ze in het onderwijs dienen te zijn voorbereid. Dat deze voorbereiding hard nodig is, bewijzen de vele berichten in de media over bankiers, bestuurders, artsen, ondernemers en verpleegkundigen die de mist ingaan of met vraagstukken worden geconfronteerd waar zij niet uitkomen. Daarover had de conferentie moeten gaan.
Buitengekomen bleek het prachtig weer te zijn geworden. Ik daarentegen liep in de mist naar huis.
Willem Landman is gedragseconoom en werkzaam bij DEM en CAREM.
