'Ik had mijn bestemming als schrijver gevonden'
De betreurde Joost Zwagerman ontwikkelde zijn schrijverschap als student Nederlands aan de UvA. Kort voordat hij zou afstuderen had hij het gevoel zijn bestemming als schrijver al te hebben gevonden en hield hij zijn studie voor gezien.
‘Altijd heb ik het geheim van het schrijverschap willen ontdekken en dan moet je Nederlands gaan studeren. Dacht ik. Die studie zou me de mogelijkheid bieden zo dicht mogelijk tegen het schrijverschap aan te schurken. Dat pakte anders uit. Neerlandici zijn opgeleid om de boekhouders van de neerlandistiek te zijn, maar wie schrijver wil zijn, moet niet ook de boekhouding willen doen.’
Aldus de betreurde schrijver en essayist Joost Zwagerman (1963-2015). Gisteren maakte hij een einde aan zijn leven. In een interview met Folia uit 2002 vertelde hij over zijn gemankeerde studententijd aan de Letterenfaculteit (nu FGw) van de UvA, waarin hij zijn schrijverschap ontwikkelde. ‘Een echt studentenleven heb ik niet gehad. Er was geen dispuut of vereniging waarvan ik lid was, want zodra mensen zich groeperen ga ik liever een blokje om. Bovendien werkte ik tijdens mijn studie als literatuurrecensent bij Vrij Nederland en in de avonduren schreef ik mijn roman Gimmick!, een anti-neerlandistieke schelmenroman, waarmee ik de wetten van de neerlandistiek wilde tarten.’
Anthony Mertens
In het interview vertelde Zwagerman aanvankelijk ‘in het geheim’ te werken aan zijn schrijverschap. 'Het was op de universiteit wel bekend dat ik schreef en dat mijn boeken werden uitgegeven, maar ik droeg dat niet uit. Hoe meer boeken van mij werden gepubliceerd een gerecenseerd, des te meer ik in een spagaat terecht kwam. Ik kreeg de ene dag les van mensen die de volgende dag mijn boeken bespraken. Het zorgde voor een raar soort inversie. Docent en criticus Tom van Deel vond het daarom niet erg geslaagd dat ik een cursus recensieschrijven bij hem zou volgen. Aan andere colleges bewaar ik trouwens goede herinneringen, zoals de colleges postmodernisme van Anthony Mertens, de colleges intertekstualiteit in het werk van Harry Mulisch van Frans de Rover en de hoorcolleges van Frida Balk-Smit Duyzentkunst. Maar omdat ik succes had met schrijven, kreeg ik het gevoel mijn bestemming te hebben gevonden. Kort voor de eindstreep hield ik ermee op.'
Pop-up museum Allard Pierson
Banden met de UvA bleven overigens steeds bestaan. Zo had hij onlangs zijn medewerking toegezegd aan de gisteren geopende Bildung Academie. Ook deed Zwagerman als vaste tafelgast van De Wereld Draait Door afgelopen winter en voorjaar mee met het pop-up museum in het Allard Piersson Museum (APM) van de UvA. Hij richtte een zaal van het APM in met werken uit de collectie van het Gemeentemuseum in Den Haag. Voor ‘zijn’ vleugel in het APM koos Zwagerman onder meer 'Twee dode roeken’ van Floris Verster, ‘Geschoten haas’ van Piet Mondriaan en enkele werken van Holger Niehaus, waaronder ‘Stilleven met gepeld fruit’.
Zie hieronder voor het hele interview in Folia met Joost Zwagerman.
In het alumnimagazine SPUI schreef Joost Zwagerman in 2009 een schrijverscolumn, zie hier. In het faculteitsbald Babel van september 2015 staat een van de laatste interviews met Joost Zwagerman, ter gelegenheid van zijn laatste boek De stilte van het licht. Lees het artikel (via FB) hier.
