‘We moeten niet de gelijkheid vieren, maar de ongelijkheid’

In zekere zin was D’Ancona teleurgesteld over wat er de afgelopen vijftig jaar is bereikt. Dat wil zeggen: er is wel veel bereikt en de achterstelling van vrouwen is voor een groot deel ingehaald na de invoering van de Wet gelijke behandeling van mannen en vrouwen begin jaren tachtig, maar met gelijke behandeling van mannen en vrouwen ben je er niet en daarom is er nog veel te doen.

‘Gelijke behandeling bevredigt ons rechtvaardigheidsgevoel. Maar gelijk aan wie en wat? Zolang de mannelijke heteroseksueel de gietvorm blijft zullen de meeste mensen met een genderdeviatie daar niet in blijken te passen.’ D’Ancona maakte duidelijk dat naast gelijke behandeling ook bijzondere behandeling een prominentere plek in de samenleving moet hebben en houden, zeker ook in landen waar afwijking van de norm in veel gevallen nog strafbaar is. ‘We moeten niet de gelijkheid vieren, maar de ongelijkheid.’ Ter illustratie van haar betoog liet D’Ancona een collage zien van fraaie en moedige foto’s die fotografe Diana Blok had gemaakt van mannen en vrouwen in Brazilië en Turkije ‘die de durf manifesteren om lesbisch, homoseksueel of transgender te zijn’.

Beatrix

D’Ancona sprak voor een bijna volle zaal in van het Theater van ’t Woord, op de zevende verdieping van OBA. Ze vroeg zich als medeoprichter van Man-Vrouw-MaatschappijMan-Vrouw-Maatschappij, afgekort MVM, was een feministische actiegroep, in 1968 opgericht door Joke Smit en Hedy d'Ancona. in retrospectief af: ‘Wat wilden we en wat kregen we?’ De emancipatie van de vrouw, helder. Maar daar hoorde toch ook de emancipatie van de man en de onderdrukking door hem van haar bij? D’Ancona had het Beatrix nog willen laten voorlezen in een Troonrede, maar dat ging niet door. ‘De passage over mijn beleidsterrein die ik bij premier Van Agt inleverde voor de Troonrede, werd niet geschikt bevonden. Ik wilde de koningin laten zeggen dat de achterstand van de vrouw haar structurele karakter ontleende aan de onderdrukking door de man. Van Agt zag kennelijk niets in de rol van koningin Beatrix als feministisch activiste.’

Gedoofd activisme

Kijk naar Opzij, het blad dat zij zelf ooit oprichtte. Wie het blad leest moet volgens D’Ancona wel tot de conclusie komen dat het kennelijk allemaal koek en ei is. ‘Er beweegt helemaal niets in de vrouwenbeweging. Het inlopen van achterstanden heeft het activisme gedoofd en dat terwijl er nog veel te doen is.’ Nou ja, dat is niet helemaal waar, meende een jonge feministe in de zaal. Misschien was het ook een generatiekwestie? ‘Ik ben jong en feministe. Kom naar onze Facebook-pagina, like ons en doe met ons mee. We organiseren acties en hebben al heel veel volgers.’

Medeorganisator van de lezing en docent homostudies Gert Hekma kon nog niet zeggen wie de lezing volgend jaar zal houden. ‘Maar wel wie over twee jaar aan de beurt is: ikzelf. Ik ga tegen die tijd met pensioen en zo’n lezing is een mooie afsluiting van mijn loopbaan.’