Casper Thomas vond Maagdenhuis af en toe net theater
Vanaf het moment dat hij het bezette Maagdenhuis betrad, raakte journalist Casper Thomas gefascineerd door wat zich daar afspeelde. ‘Het was meer agora dan blokkade,’ vindt hij. En vooral: 'prachtig theater'. Woensdag presenteert hij zijn boek 'Competente rebellen' in het bijzijn van rector Dymph van den Boom, natuurlijk in het Maagdenhuis.
Hij zag ze vanuit zijn kantoor bij De Groene Amsterdammer voorbijtrekken: boze studenten, die uiteindelijk het Bungehuis en het Maagdenhuis zouden innemen, uit protest tegen het marktdenken aan de universiteit. Casper Thomas (32) schreef al jaren over Occupybewegingen, over de politiek van onderwijs en rendementsdenken. Hij besloot de stoet te volgen, en is daar eigenlijk niet meer mee opgehouden.
In zijn boek 'Competente rebellen. Hoe de universiteit in opstand kwam tegen het marktdenken' analyseert en beschrijft Thomas de Maagdenhuisbezetting, de oorzaken en gevolgen van de grote frustratie, het idealisme en de dogma’s van de bestuurders. De gebeurtenissen van het afgelopen jaar, stelt hij in zijn inleiding, ‘staan model voor de fase waarin onze economie verkeert'.
'Naarmate het protest voortduurde groeide bij mij de overtuiging dat het model staat voor de grote ideologische strijd van deze tijd: over waar macht ligt in onze samenleving, over hoever het marktdenken mag doordringen in het dagelijks leven, over hoe publieke diensten als onderwijs en zorg te organiseren.’
Woensdag presenteert Tomas zijn boek in het Maagdenhuis. Folia sprak met hem over zijn ideeën over de Maagdenhuisbezetting en hoe hij tot dit boek is gekomen.
Wat ervoer je toen je voor het eerst het bezette Maagdenhuis binnenliep?
‘Dat hier iets gebeurde dat de moeite waard was om te beschrijven. Het was meer dan studenten en een paar docenten die mopperen op de universiteit. Ik schrijf in mijn boek: het was meer agora dan blokkade. In de Tweede Kamer zie je soms, als iemand naar de interruptiemicrofoon loopt en de camera draait, dat er maar twee mensen in de zaal zitten. Hier was een verzameling mensen echt met z’n allen over iets aan het debatteren. Het deed bijna negentiende-eeuws aan, enorm sfeervol. Alsof een live film werd afgespeeld waar je naar kon gaan kijken.’
Aanvankelijk dacht Thomas aan een artikel, misschien een serie over de bezetting. Hij hield er al een blog over bij. ‘Het was om de hoek, ik fietste er dagelijks twee keer langs en elke keer als ik op Twitter zag dat er iemand langskwam kon ik, hop, ernaartoe.’ Toen Amsterdam University Press-uitgever Ebissé Rouw hem vroeg of hij ‘nog iemand wist’ die over de gebeurtenissen in het Maagdenhuis een boek wilde maken hoefde hij niet lang na te denken. ‘Dat gaf me de ruimte om het echt te verdiepen.’
Hij beloofde de uitgever aanvankelijk een relaas van zijn eigen visie op de bezetting; reportage verweven met zijn eigen meningen en ervaringen. ‘Maar dat werkte niet: ik was twee boeken in één aan het schrijven. Gaandeweg heb ik het persoonlijke gedeelte teruggebracht tot één analyserend openingshoofdstuk, en verder gewoon op te schrijven wat er gebeurd is. Ik heb de meest veelzeggende scènes eruit gelicht, de spelers opgevoerd – en mezelf uit het verhaal geschreven. Dat voelde beter. Het is niet míjn gebeurtenis, ik heb niet aan de UvA gestudeerd.’
(De tekst loopt door onder de foto.)
Thomas volgde een Liberal Arts-curriculum aan het University College van Maastricht en studeerde geschiedenis aan het University College Londen. Beide opleidingen van grote kwaliteit, maar ook van een zekere exclusiviteit.
Jullie hoefden vast nooit iets te bezetten?
‘In die zin heb ik een luxe studietijd gehad. Het was hard werken, maar de problemen van massale colleges en een vaststaand curriculum aftikken, waarin geen ruimte is om te onderzoeken – dat heb ik nooit ervaren. Ik was wel actief in de studentenpolitiek: ik heb in Maastricht een studentenpartij opgezet om de privileges die wij aan het University College hadden voor een bredere groep studenten te bewerkstelligen en de universiteit te internationaliseren. Nu is alles in het Engels daar, en die partij de grootste in Maastricht. Dus je inzetten voor verbetering van een universiteit, dat ken ik wel.’
Je boek leest soms bijna als een verdediging van de bezetting.
'Ongetwijfeld zullen mensen zeggen dat ik er geen fluit van heb begrepen, dat ik veel te aardig en te mild ben voor de bezetters. Dat vind ik niet erg. Ik heb het vanuit sympathie geschreven: ze hadden wat mij betreft absoluut een punt. Ja, ik vind dat de geesteswetenschappen in de verdrukking zitten. Ja, de universiteit wordt te veel op de nek gezeten door het bedrijfsleven en nationale wetenschapsagenda’s.'
Hoe kijk je aan tegen de nasleep?
‘Praktisch gezien was dat lastig, omdat ik moest beslissen wanneer het verhaal af was en ik kon stoppen met schrijven. Ik wilde het boek dicht op de bezetting uitbrengen, maar toen de opening van het academisch jaar vorige maand werd geblokkeerd door protestacties heb ik een nieuw einde geschreven. Dan waren er nog de commissies die werden opgezet en weer ten onder gingen aan onderlinge stammenstrijd. Heel interessant, maar mijn boek gaat niet over de universiteit, maar over de relevantie voor de samenleving als geheel. Misschien dat we ooit gaan terugkijken en zeggen: "hé, er is iets veranderd in de samenleving, en dat is begonnen met die Maagdenhuisbezetting". Dat hoop ik natuurlijk, want dan heb ik het eerste boek erover geschreven.’
(De tekst loopt door onder de foto.)
Casper Thomas heeft voor het onderzoek voor zijn boek met veel betrokkenen gesproken. Hij zegt veel te hebben gehad aan een 'verhelderend en uitgebreid gesprek' met UvA-rector magnificus Dymph van de Boom. 'Zij was heel open, en er zaten geen woordvoerders of persvoorlichters bij. Ik kon alles vragen en ze vertelde veel.’ Rector Van den Boom wilde bovendien graag aanwezig zijn als pannellid bij de boekpresentatie. De UvA stelde het Maagdenhuis beschikbaar voor de boeklancering. Sympathiek, vindt Thomas: 'Misschien zijn de bestuurders in dat soort dingen flexibeler gaan denken.'
‘Kijk, iedereen heeft natuurlijk zijn rol te spelen in die bezetting. De oorspronkelijke bezetters hadden de rol van de radicaal, de meer gematigde waren het redelijke geluid. Het CvB had de bestuurdersrol, met wat daarbij hoort: rust, afstandelijkheid,' zegt Thomas.
'Ik vraag me wel eens af wat er gebeurd was als het College van Bestuur, toen ze binnenkwamen op de eerste avond van de bezetting, gewoon tussen de massa waren gaan zitten en hadden meegedaan.’ Thomas schudt zijn handpalmen in de lucht. ‘Maar het tegenovergestelde gebeurde. Dus, bam, het clashte en werd groter. Voor mij mooi, want dan ontstaat er een verhaal. Mensen speelden hun rol met verve. Ik vond het af en toe echt theater: een drama met verraad, geweld, intriges. Dat maakte het prachtig om te beschrijven.’
Casper Thomas, 'Competente rebellen. Hoe de universiteit in opstand kwam tegen het marktdenken' (AUP, 17,95 euro). De boekpresentatie vindt plaats op woensdag 21 oktober, 17:00-18:30 in het Maagdenhuis. Aanmelden niet meer mogelijk. Dit interview werd eerder en in meer uitgebreide vorm gepubliceerd in Folia nummer 6. Klik hier om het volledige interview te lezen.
