‘De vluchtelingencrisis kan de ondergang van de EU worden’
Is de vluchtelingencrisis echt het einde van de EU? Ronald Buijt, raadslid van Leefbaar Rotterdam, houdt er wel rekening mee. Bij Room for Discussion op Roeterseiland discussieerde hij erover met Leo Lucassen en Dorine Manson. In twee jaar tijd is de vluchtelingenstroom naar Nederland snel gegroeid. Kunnen we dat wel aan, of wordt het een humanitaire crisis?
Dorine Manson heeft als directeur van Vluchtelingenwerk Nederland toch een gaatje in haar agenda kunnen vinden. ‘Natuurlijk hebben we het nu druk,’ vertelt ze. ‘Maar in de jaren negentig was het nog veel drukker.’ Ze wordt meteen tegengesproken door Ronald Buijt: ‘Veel mensen proberen het probleem te bagatelliseren door te wijzen naar de vluchtelingenstroom in de jaren negentig, maar dat kan niet zomaar. Nu leven we in een heel andere tijd, met een ander politiek speelveld, met aanslagen en met media die alles veel zichtbaarder maken.’
Leo Lucassen, directeur Onderzoek van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis in Amsterdam, verduidelijkt het met wat cijfers. In de gehele jaren negentig heeft Nederland in totaal 350 duizend vluchtelingen geaccommodeerd, in 2015 60 duizend. ‘Op dat punt zijn het geen onvergelijkbare situaties. Maar we weten nu natuurlijk niet wat de komende jaren ons gaan brengen.’
Heel veel moslims
Toch is de situatie op sommige vlakken heel anders. ‘Niemand vindt het leuk als er heel veel vluchtelingen komen,’ zegt Lucassen. ‘Maar nu zijn mensen niet alleen afwerend omdat het er zoveel zijn, maar ook omdat er heel veel moslims tussen zitten.’ En er is nog een probleem: de afgelopen jaren zijn de faciliteiten voor vluchtelingen volledig afgebouwd. ‘De stroom heeft altijd al gefluctueerd, dus eigenlijk moeten we altijd voorbereid zijn op een nieuwe stroom vluchtelingen. Dat waren we duidelijk niet,’ meent Manson.
‘Uiteindelijk kunnen we alle vluchtelingen wel kwijt, maar de vraag is of we dat ook willen,’ zegt Buijt. ‘Natuurlijk willen we dat,’ mengt Manson zich in het gesprek. ‘Het gaat om mensen die uit gruwelijke omstandigheden komen!’ Of we het nu willen of niet: ze komen in ieder geval. ‘Als we de Balkan-route afsluiten, komen ze wel via Griekenland,’ legt Buijt uit. Hij vindt vooral dat we eerlijk moeten communiceren over alle kosten. Zo voorkom je dat mensen tegenover elkaar gaan staan. ‘Veel mensen lezen een nieuwsbericht over bezuinigingen in de zorg en een ander bericht over het geld dat naar de opvang van asielzoekers gaan. Dan gaan ze al snel denken dat de asielzoekers hun geld inpikken, terwijl je dat niet zo kunt stellen.’
Datzelfde geldt volgens Manson voor sociale huurwoningen. ‘Die waren er al te weinig, ook vóór de vluchtelingen hier kwamen.’ ‘Wilders wordt nooit tegengesproken, omdat mensen bang zijn voor een debat. Maar we moeten júist een debat aanzwengelen,’ vindt Buijt.
Afspraken nakomen
De gasten zijn het er bovendien over eens dat er snel een overeenkomst moet komen binnen de EU. Er zijn wel dingen afgesproken over het verdelen van de vluchtelingen, maar niemand komt die afspraken na. ‘Als het rijkste continent van de wereld niet tot overeenstemming kan komen, zou dat wel een aanfluiting zijn,’ vindt Lucassen. Daarmee is het volgens hem niet alleen een vluchtelingencrisis, maar ook een politieke crisis. Ook Buijt vreest het ergste: ‘De vluchtelingencrisis kan weleens de ondergang van de EU worden. Dan sluiten landen hun grenzen en wordt het écht een humanitaire crisis.’
Lucassen voegt toe: ‘Ik las laatst dat de EU van 2003 tot 2014, voor 82 miljard euro aan wapens leverde aan het Midden-Oosten. We moeten ook eens naar onszelf kijken.’ Hij vindt daarnaast dat we een beter systeem voor arbeidsmigranten moeten verzinnen. ‘We kunnen bijvoorbeeld in de richting van vrije migratie denken, zoals we ook binnen de EU hebben. Migranten kunnen hier dan heen komen, maar ze krijgen niet meteen een uitkering. Misschien is dat uiteindelijk geen goed idee, maar het zou wel een natuurlijker migratiesysteem opleveren.’
