Op z'n Duits | Hoe laat is het?
Eigenlijk zijn wetenschappers best nare mensen. Kritisch nadenken is ons werk, maar soms willen we gewoon zeuren. Expres tegendraads denken omdat het kan. En dus zijn er mensen die niet gingen demonstreren op het Malieveld, ook al delen ze de grieven van hun collega’s.
De universiteit van de toekomst is vrij van geesteswetenschap, schreef geesteswetenschapper Menno Lievers vorige week. Hij zag het protest als ‘een uiting van een nostalgisch verlangen naar een bevoorrechte periode in de geschiedenis’. Iedereen in de trein naar Den Haag had het erover. Dat had die Lievers toch maar mooi voor elkaar. De wetenschap en de wereld hebben niks aan zijn mening, maar Lievers ego gedijt er lekker bij.
Op de uni draait alles om ego. Dat is iets geks aan de academie. Aan de ene kant is het een heel egalitaire sector, waar alle rangen en standen vrienden met elkaar zijn. Aan de andere kant worden die rangen en standen extreem belangrijk gevonden en weet iedereen elkaars plek in de hiërarchie. Een hoge plek wordt beloond: hoe meer beurzen je binnenhaalt, hoe groter de kans op een volgende beurs. Dit Matteüs-effect versterkt dus de ongelijkheid.
Niet alleen tussen individuen is er een duidelijke pikorde, ook tussen disciplines. Een vriend die geneeskunde studeert was stomverbaasd toen ik iets zei over tentamens kopiëren. Dat ik dat zelf moest doen was voor hem onvoorstelbaar. Er zijn enorme verschillen in de financiering tussen alfa en gamma enerzijds en bèta anderzijds. Socioloog Thijs Bol schreef deze zomer een sterk, doorwrocht betoog waarin hij de scheve verdeelsleutels ter discussie stelt.
Ja, de materiaalkosten bij bèta zijn duurder, maar de onderzoeksbenodigdheden van alfa’s en gamma’s kosten ook geld, stelt Bol. Bovendien zijn er onder de bèta’s theoretische richtingen die veel budget krijgen zonder kostbare labs nodig te hebben, zoals wiskunde. Bèta’s krijgen niet alleen per beurs meer geld, ze krijgen ook meer beurzen. Dat laat zien dat de maatschappij meer waarde hecht aan bètaonderzoek dan aan wat geproduceerd wordt op Opinion Park Binnenstad en Fopwetenschapperseiland. Maar, schrijft Bol, ‘we kunnen nog zulke geweldige vaccins bedenken, als we niet begrijpen waarom ouders hun kinderen steeds minder vaak laten vaccineren hebben we daar niks aan.’
Bol heeft gelijk. Op zijn minst moeten we de discussie over de verdeelsleutels aangaan. De boel kan eerlijker en de boel moet eerlijker. Er zijn goede argumenten om meer mensen kleinere beurzen te geven (zoals ik al eerder claimde) en we hebben even krachtige faculteiten nodig om het huis van de wetenschap stabiel te kunnen dragen. Dat vraagt om onderlinge empathie en een besef dat we elkaar nodig hebben. ‘Hoe laat is het? Solidariteit!’ scandeerden we op het Malieveld. Het is tijd om eerlijk te gaan delen. Ik wens u een fijne kerstgedachte.
Linda Duits is een weggelopen wetenschapper, gespecialiseerd in populaire cultuur; in het bijzonder op het gebied van gender en seksualiteit.
