Mensen moeten meer verantwoordelijkheid nemen voor zichzelf en hun omgeving, zo vindt de overheid. Dat betekent ook een verschuiving van taken van betaalde professionals naar vrijwilligers. Socioloog Jan Willem Duyvendak heeft met een team onderzoekers een NWO-subsidie van zes ton gekregen voor een internationaal vergelijkend onderzoek naar die verschuiving.
Duyvendaks onderzoek, met de titel Can’t we leave that to the volunteers, is het vervolg van het onderzoek Leren participeren dat in 2009 van start ging. In dat onderzoek keken de onderzoekers naar de algemene consequenties van de veranderingen in de verzorgingsstaat en de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO), die gemeenten verplicht hun burgers de keuze te bieden uit hulp in natura of een persoonsgebonden budget, waarmee de zorg of hulp zelf ingekocht kan worden.
Isolement
Wat uit het vorige onderzoek al is gebleken, is hoe snel de burger zich dat besef van eigen verantwoordelijkheid eigen heeft gemaakt. ‘Mensen weten dat ze niet zomaar meer de hulp van een professional kunnen inroepen,’ zegt Duyvendak. ‘Tegelijkertijd is er sprake van een vraagverlegenheid: mensen vragen niet zo snel steun van een familielid of een buurtgenoot. Ze worden onafhankelijker van de overheid, maar vullen de leemte die daardoor ontstaat niet op met hulp door vrijwilligers. Daardoor kunnen mensen in een isolement raken.’
In het nieuwe onderzoek bekijken de wetenschappers de gevolgen van de inzet van vrijwilligers voor werk dat voorheen door betaalde professionals werd gedaan. Om daarachter te komen gaan ze onderzoek doen bij de overheden, de vrijwilligers en bij de hulpvragers zelf. Daarbij gaan ze uit van de vooronderstelling die de overheid zelf heeft geformuleerd, namelijk dat de kwaliteit van de hulp zal toenemen doordat deze minder bureaucratisch en persoonlijker wordt. ‘Dat klinkt logisch, maar denken hulpvragers er ook zo over? Het kan zijn dat mensen zich juist liever laten wassen door een professional dan door een van hun eigen kinderen bijvoorbeeld. En wat bedoelt de overheid precies met "meer kwaliteit"?’
Amateurisme
Daarnaast willen de onderzoekers graag weten of de vrijwilligers hun taken daadwerkelijk goed uitvoeren. ‘Goed amateurisme is goed genoeg, maar hoe ver kan dat gaan? Welke handelingen kunnen we wel, en welke kunnen we niet uitbesteden aan vrijwilligers als we de kwaliteit willen waarborgen?’ Ook gaan de onderzoekers de belastbaarheid van mantelzorgers onder de loep nemen.
De studie beperkt zich niet tot Nederland; de onderzoekers kijken ook naar Duitsland en Engeland. Het project neemt twee jaar in beslag.
Duyvendaks onderzoek, met de titel Can’t we leave that to the volunteers, is het vervolg van het onderzoek Leren participeren dat in 2009 van start ging. In dat onderzoek keken de onderzoekers naar de algemene consequenties van de veranderingen in de verzorgingsstaat en de invoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO), die gemeenten verplicht hun burgers de keuze te bieden uit hulp in natura of een persoonsgebonden budget, waarmee de zorg of hulp zelf ingekocht kan worden.
Isolement
Wat uit het vorige onderzoek al is gebleken, is hoe snel de burger zich dat besef van eigen verantwoordelijkheid eigen heeft gemaakt. ‘Mensen weten dat ze niet zomaar meer de hulp van een professional kunnen inroepen,’ zegt Duyvendak. ‘Tegelijkertijd is er sprake van een vraagverlegenheid: mensen vragen niet zo snel steun van een familielid of een buurtgenoot. Ze worden onafhankelijker van de overheid, maar vullen de leemte die daardoor ontstaat niet op met hulp door vrijwilligers. Daardoor kunnen mensen in een isolement raken.’
In het nieuwe onderzoek bekijken de wetenschappers de gevolgen van de inzet van vrijwilligers voor werk dat voorheen door betaalde professionals werd gedaan. Om daarachter te komen gaan ze onderzoek doen bij de overheden, de vrijwilligers en bij de hulpvragers zelf. Daarbij gaan ze uit van de vooronderstelling die de overheid zelf heeft geformuleerd, namelijk dat de kwaliteit van de hulp zal toenemen doordat deze minder bureaucratisch en persoonlijker wordt. ‘Dat klinkt logisch, maar denken hulpvragers er ook zo over? Het kan zijn dat mensen zich juist liever laten wassen door een professional dan door een van hun eigen kinderen bijvoorbeeld. En wat bedoelt de overheid precies met "meer kwaliteit"?’
Amateurisme
Daarnaast willen de onderzoekers graag weten of de vrijwilligers hun taken daadwerkelijk goed uitvoeren. ‘Goed amateurisme is goed genoeg, maar hoe ver kan dat gaan? Welke handelingen kunnen we wel, en welke kunnen we niet uitbesteden aan vrijwilligers als we de kwaliteit willen waarborgen?’ Ook gaan de onderzoekers de belastbaarheid van mantelzorgers onder de loep nemen.
De studie beperkt zich niet tot Nederland; de onderzoekers kijken ook naar Duitsland en Engeland. Het project neemt twee jaar in beslag.
