Observerend leren maakt scholieren creatiever. Dat ontdekte Talita Groenendijk tijdens het onderzoek waar ze morgen op promoveert. Dat is verrassend, want leren door te doen is nu de standaard bij kunstvakken op school.
Wat is observerend leren?
‘Observerend leren is het bestuderen van iemand die iets doet, een tekening maken bijvoorbeeld. Belangrijk daarbij is dat je als kijker echt deelgenoot bent van het proces dat de tekenaar doormaakt. De tekenaar moet zijn gedachten dus letterlijk verwoorden.’
Wat heeft u gedaan in uw onderzoek?
‘Mijn onderzoek ging over creativiteit bij scholieren tijdens het schrijven van een gedicht, het samenstellen van een collage of het maken van een tekening. Tijdens het experiment bekeken scholieren een filmpje van een leeftijdsgenoot die iets deed, een gedicht schrijven bijvoorbeeld. Ze zagen het computerscherm van de dichter en luisterden naar het denkproces. Na afloop sloegen de scholieren zelf aan het dichten. De observerende scholieren gingen daarbij creatiever te werk dan scholieren die zelf hadden geoefend met dichten. Voor het maken van collages en tekeningen gold hetzelfde. Bovendien werden de collages en tekeningen die waren gemaakt na observatie als creatiever beoordeeld door een jury.’
Dus de uitdrukking ‘oefening baart kunst’ klopt van geen kant?
‘Nou, het is inderdaad moeilijk om te leren terwijl je iets doet, omdat je dan twee dingen tegelijk moet doen: iets leren en iets produceren. Bovendien volg je vaak dezelfde routines. Je tekent op jouw manier en komt niet op het idee om het eens anders te doen. Als je kijkt hoe iemand anders een tekening maakt en dat analyseert, kun je nieuwe dingen leren.’
Kunnen ze op scholen iets doen met uw bevindingen?
‘Jazeker. Bij vakken als beeldende vorming kunnen leerlingen bijvoorbeeld een medeleerling of kunstenaar observeren terwijl die aan het werk is.’
Wat is observerend leren?
‘Observerend leren is het bestuderen van iemand die iets doet, een tekening maken bijvoorbeeld. Belangrijk daarbij is dat je als kijker echt deelgenoot bent van het proces dat de tekenaar doormaakt. De tekenaar moet zijn gedachten dus letterlijk verwoorden.’
Wat heeft u gedaan in uw onderzoek?
‘Mijn onderzoek ging over creativiteit bij scholieren tijdens het schrijven van een gedicht, het samenstellen van een collage of het maken van een tekening. Tijdens het experiment bekeken scholieren een filmpje van een leeftijdsgenoot die iets deed, een gedicht schrijven bijvoorbeeld. Ze zagen het computerscherm van de dichter en luisterden naar het denkproces. Na afloop sloegen de scholieren zelf aan het dichten. De observerende scholieren gingen daarbij creatiever te werk dan scholieren die zelf hadden geoefend met dichten. Voor het maken van collages en tekeningen gold hetzelfde. Bovendien werden de collages en tekeningen die waren gemaakt na observatie als creatiever beoordeeld door een jury.’
Dus de uitdrukking ‘oefening baart kunst’ klopt van geen kant?
‘Nou, het is inderdaad moeilijk om te leren terwijl je iets doet, omdat je dan twee dingen tegelijk moet doen: iets leren en iets produceren. Bovendien volg je vaak dezelfde routines. Je tekent op jouw manier en komt niet op het idee om het eens anders te doen. Als je kijkt hoe iemand anders een tekening maakt en dat analyseert, kun je nieuwe dingen leren.’
Kunnen ze op scholen iets doen met uw bevindingen?
‘Jazeker. Bij vakken als beeldende vorming kunnen leerlingen bijvoorbeeld een medeleerling of kunstenaar observeren terwijl die aan het werk is.’
