Ruim veertig jaar lang zijn opgravingen gedaan naar overblijfselen van het middeleeuwse handelscentrum Dorestad in het huidige Wijk bij Duurstede. Maar de bestudering van de ‘schatten’, waaronder ruim 1200 skeletten, staat nog in de kinderschoenen. Dr. Raphaël Panhuysen (UvA, Erfgoedlab) spreekt op 1 november over Dorestad en zijn skeletonderzoek tijdens het seminar The living dead.
Waarom was Dorestad zo bijzonder?
'Het was een van de zogenaamde mushroom cities in West-Europa in de vroege middeleeuwen; steden die ineens opkomen en na verloop van tijd weer verdwijnen, zoals paddenstoelen in de herfst. Deze steden ontstonden niet in de bestaande kernen uit de Romeinse tijd, maar op gunstige plaatsen voor de opkomende handelsnetwerken, in het geval van Dorestad aan de Rijn. Zo kwamen er handelaren uit Engeland, Scandinavië, Zuid- Europa en vermoedelijk ook van verder; een aanwijzing hiervoor is een met goud versierd glas uit Syrië. Dorestad werd een emporium, een belangrijke spil in de langeafstandshandel. In de achtste en negende eeuw zou de stad zelfs groter zijn geweest dan Rome op dat moment. Maar na 150 jaar was de bloei voorbij.'
Wat gebeurde er?
'Uit de geschiedenisboekjes leren we dat de Noormannen binnenvielen. Maar er was meer aan de hand. Zo verschoof en verzandde de rivier en lag Dorestad uiteindelijk niet meer op de goede plek. Deventer en Tiel kwamen op als handelscentra. Een dergelijke ontwikkeling zie je ook nog in de huidige tijd. Na een bloeiperiode van 150 jaar is het logisch dat een andere plek het overneemt. De grootste vraag blijft hoe Dorestad ineens zo groot kon worden.'
Welke informatie kan het grafonderzoek daarover geven?
'In deze beginfase kijk ik vooral naar de demografie; wat waren de man-vrouwverhoudingen en wat zegt dat over de handelspopulatie? Handelaren waren traditioneel bijvoorbeeld vaak jonge mannen. De vraag is dan ook of we meer van deze mannen in de grafvelden van Dorestad vinden dan elders. Ook onderzoek ik de gezondheidstoestand van de bewoners en mogelijke ziekten die zij hadden. Met toekomstig isotopen- en DNA-onderzoek kan meer informatie verkregen worden over de onderlinge verwantschap van de bewoners en hun mobiliteit. De skeletten kunnen inzicht bieden in de opkomende commercie in Dorestad en daarbuiten. Maar mijn huidige onderzoek is slechts een deel van een groter onderzoeksproject. Uiteindelijk is het de bedoeling dat we een uitgebreide monografie van de stad schrijven.'
Raphaël Panhuysen spreekt op 1 november over nieuwe technieken in het grafonderzoek tijdens het seminar The living dead van het UvA Erfgoedlab.
Waarom was Dorestad zo bijzonder?
'Het was een van de zogenaamde mushroom cities in West-Europa in de vroege middeleeuwen; steden die ineens opkomen en na verloop van tijd weer verdwijnen, zoals paddenstoelen in de herfst. Deze steden ontstonden niet in de bestaande kernen uit de Romeinse tijd, maar op gunstige plaatsen voor de opkomende handelsnetwerken, in het geval van Dorestad aan de Rijn. Zo kwamen er handelaren uit Engeland, Scandinavië, Zuid- Europa en vermoedelijk ook van verder; een aanwijzing hiervoor is een met goud versierd glas uit Syrië. Dorestad werd een emporium, een belangrijke spil in de langeafstandshandel. In de achtste en negende eeuw zou de stad zelfs groter zijn geweest dan Rome op dat moment. Maar na 150 jaar was de bloei voorbij.'
Wat gebeurde er?
'Uit de geschiedenisboekjes leren we dat de Noormannen binnenvielen. Maar er was meer aan de hand. Zo verschoof en verzandde de rivier en lag Dorestad uiteindelijk niet meer op de goede plek. Deventer en Tiel kwamen op als handelscentra. Een dergelijke ontwikkeling zie je ook nog in de huidige tijd. Na een bloeiperiode van 150 jaar is het logisch dat een andere plek het overneemt. De grootste vraag blijft hoe Dorestad ineens zo groot kon worden.'
Welke informatie kan het grafonderzoek daarover geven?
'In deze beginfase kijk ik vooral naar de demografie; wat waren de man-vrouwverhoudingen en wat zegt dat over de handelspopulatie? Handelaren waren traditioneel bijvoorbeeld vaak jonge mannen. De vraag is dan ook of we meer van deze mannen in de grafvelden van Dorestad vinden dan elders. Ook onderzoek ik de gezondheidstoestand van de bewoners en mogelijke ziekten die zij hadden. Met toekomstig isotopen- en DNA-onderzoek kan meer informatie verkregen worden over de onderlinge verwantschap van de bewoners en hun mobiliteit. De skeletten kunnen inzicht bieden in de opkomende commercie in Dorestad en daarbuiten. Maar mijn huidige onderzoek is slechts een deel van een groter onderzoeksproject. Uiteindelijk is het de bedoeling dat we een uitgebreide monografie van de stad schrijven.'
Raphaël Panhuysen spreekt op 1 november over nieuwe technieken in het grafonderzoek tijdens het seminar The living dead van het UvA Erfgoedlab.
