Pensioenen collectief vormgeven levert het meeste voordeel op voor alle betrokkenen. Dat concludeert Siert-Jan Vos naar aanleiding van onderzoek waar hij 7 november op promoveert.
Waarom is een collectief pensioen de beste optie?
‘Een collectief pensioenstelsel, waarbij mensen gezamenlijk zorg dragen voor hun oudedagsvoorziening, heeft twee voordelen. Allereerst kun je op die manier financiële tegenvallers verdelen over meer mensen en het leed dus verkleinen. Bovendien kun je de gezamenlijke inleg van veel deelnemers beleggen in verschillende fondsen. Zo loop je minder risico loopt op groot verlies. Natuurlijk heb je dan ook minder kans op grote winsten, maar mensen zijn risicomijdend. Een verlies van duizend euro brengt sterkere negatieve gevoelens teweeg dan dat een winst van duizend euro blijdschap oplevert.’
En hoe is het in Nederland op dit moment geregeld?
‘Wel goed. Onze pensioenen zijn grotendeels collectief geregeld. De laatste tijd rijst echter de vraag of dat wel moet, het verplicht mensen immers geld in te leggen in pensioenfondsen die er financieel niet zo goed voor staan. Maar uit mijn onderzoek blijkt dus dat dat toch de beste optie is.’
Werkt de Nederlandse aanpak ook goed als het gaat om de vergrijzing?
‘Dat is een ander verhaal. Daarin gaat het om de opbouw van ons pensioenen. Die bestaan namelijk uit twee delen. Het eerste deel, de AOW, is de algemene pensioenregeling waar iedereen onder valt. Mensen die op dit moment werken dragen AOW-premie af voor mensen die op dit moment met pensioen zijn. Daarnaast hebben veel mensen een aanvullend pensioen via een pensioenfonds of verzekeraar. Dat geld sparen mensen gedurende hun werkzame leven en dat krijgen ze na hun pensioen als aanvulling op de AOW uitgekeerd. De AOW staat nu onder druk omdat minder werkende mensen de premie voor meer gepensioneerden moeten ophoesten. Een van mijn aanbevelingen is daarom voor een groter deel van de pensioenen collectief te sparen. Dat geldt zeker voor bijvoorbeeld nieuwe EU-landen, waar pensioenen momenteel voor het grootste deel via de AOW-methode geregeld zijn.’
De vergrijzing is in volle gang. Is het daar nu niet te laat voor?
‘Ja, eigenlijk wel. Jammer genoeg is er vaak pas politieke aandacht voor een onderwerp als het eenmaal een probleem is. De vergrijzing had men natuurlijk veel eerder kunnen zien aankomen. Als je nu overstapt naar een pensioen waar je collectief voor spaart, dan is er een overgangsgeneratie die dubbel gepakt wordt. Die betaalt immers voor de AOW van de huidige gepensioneerden, en moet premie inleggen voor zijn eigen pensioen. Die overstap kan alleen als de overheid bijspringt, maar dan loopt het begrotingstekort weer op en daar is weerstand tegen. Zo’n overgang zal dus heel geleidelijk moeten gaan.’
Waarom is een collectief pensioen de beste optie?
‘Een collectief pensioenstelsel, waarbij mensen gezamenlijk zorg dragen voor hun oudedagsvoorziening, heeft twee voordelen. Allereerst kun je op die manier financiële tegenvallers verdelen over meer mensen en het leed dus verkleinen. Bovendien kun je de gezamenlijke inleg van veel deelnemers beleggen in verschillende fondsen. Zo loop je minder risico loopt op groot verlies. Natuurlijk heb je dan ook minder kans op grote winsten, maar mensen zijn risicomijdend. Een verlies van duizend euro brengt sterkere negatieve gevoelens teweeg dan dat een winst van duizend euro blijdschap oplevert.’
En hoe is het in Nederland op dit moment geregeld?
‘Wel goed. Onze pensioenen zijn grotendeels collectief geregeld. De laatste tijd rijst echter de vraag of dat wel moet, het verplicht mensen immers geld in te leggen in pensioenfondsen die er financieel niet zo goed voor staan. Maar uit mijn onderzoek blijkt dus dat dat toch de beste optie is.’
Werkt de Nederlandse aanpak ook goed als het gaat om de vergrijzing?
‘Dat is een ander verhaal. Daarin gaat het om de opbouw van ons pensioenen. Die bestaan namelijk uit twee delen. Het eerste deel, de AOW, is de algemene pensioenregeling waar iedereen onder valt. Mensen die op dit moment werken dragen AOW-premie af voor mensen die op dit moment met pensioen zijn. Daarnaast hebben veel mensen een aanvullend pensioen via een pensioenfonds of verzekeraar. Dat geld sparen mensen gedurende hun werkzame leven en dat krijgen ze na hun pensioen als aanvulling op de AOW uitgekeerd. De AOW staat nu onder druk omdat minder werkende mensen de premie voor meer gepensioneerden moeten ophoesten. Een van mijn aanbevelingen is daarom voor een groter deel van de pensioenen collectief te sparen. Dat geldt zeker voor bijvoorbeeld nieuwe EU-landen, waar pensioenen momenteel voor het grootste deel via de AOW-methode geregeld zijn.’
De vergrijzing is in volle gang. Is het daar nu niet te laat voor?
‘Ja, eigenlijk wel. Jammer genoeg is er vaak pas politieke aandacht voor een onderwerp als het eenmaal een probleem is. De vergrijzing had men natuurlijk veel eerder kunnen zien aankomen. Als je nu overstapt naar een pensioen waar je collectief voor spaart, dan is er een overgangsgeneratie die dubbel gepakt wordt. Die betaalt immers voor de AOW van de huidige gepensioneerden, en moet premie inleggen voor zijn eigen pensioen. Die overstap kan alleen als de overheid bijspringt, maar dan loopt het begrotingstekort weer op en daar is weerstand tegen. Zo’n overgang zal dus heel geleidelijk moeten gaan.’
