In de hal van het Science Park vond woensdag de tweede editie plaats van het discussieplatform BètaBreak. Deze keer waren hoogleraar hoge energie astrofysica Ralph Wijers, hoogleraar experimentele hoge energie fysica Stan Bentvelsen en wetenschapsjournalist van de Volkskrant Martijn van Calmthout uitgenodigd om de recente mediahausse rondom de neutrino’s te analyseren.
Omdat ook voor de hoge opkomst van natuurkunde studenten de neutrinokwestie nog niet geheel helder was, begon Bentvelsen met een korte toelichting op de materie. Bentvelsen benadrukte in zijn uitleg dat neutrino’s wetenschappers al decennia lang kopzorgen geven, maar dat de recente waarnemingen desondanks wel een schokkende ontdekking zouden betekenen. Zouden, inderdaad, want als iets uit de discussie die volgde duidelijk werd, dan was het wel dat er allerminst eensgezindheid bestaat over de status van de CERN-claim.
Bentvelsen ontwaarde in de reacties op de CERN-resultaten twee scholen. ‘Aan de ene kant staan de wetenschappers die er vanuit gaan dat er een fout is gemaakt in het experiment. Aan de andere kant de wetenschappers die een alternatief voor de relativiteitstheorie bepleiten.’ Bentvelsen zelf wilde inzetten op dat eerste: ‘In de meting zitten wat mij betreft nog te veel onduidelijkheden. Voordat die weggenomen zijn is het zinloos een nieuwe theorie te formuleren.’
Mediahype
Hoewel ook Bentvelsen de mediahype overtrokken vond, stelde hij dat deze gang van zaken normaal is bij een dergelijke vondst. Wel bepleitte hij dat wetenschappers in de interpretatie die ze aan een dergelijke ontdekking verbinden in eerste instantie terughoudend moeten zijn. Maar: ‘Als ze gelijk hebben is het spectaculair, en dat mag best wereldkundig worden!’ Wijers daarentegen zette zijn vraagtekens bij de werkwijze van het CERN. ‘Ik zou het zo niet gedaan hebben. Als men het zo formeel gaat publiceren dan denk ik al snel: hier zit iets achter.’ Over wat er dan precies achter zou zitten was ook Wijers niet zeker. ‘Soms heeft een laboratorium net geld nodig en was dit een moment vlak voor een funding deadline.’ Bentvelsen op zijn beurt weersprak deze suggestie met alle stelligheid. ‘Het gaat er hier natuurlijk helemaal niet om Einstein als icoon naar beneden te halen. Het gaat om metingen, en of die kloppen of niet.’
Van Calmthout legde uit hoe hij als wetenschapsjournalist met een dergelijke claim omgaat. ‘Als zo’n publicatie van resultaten naar buiten wordt gebracht moet je daar serieus naar kijken. Maar daarbij heb ik wel steeds benadrukt dat de wetenschappers zelf ook onzeker zijn over wat ze met deze resultaten aanmoeten. Daarmee probeer ik juist grootspraak over revolutionaire ontwikkelingen te voorkomen.’
Schadelijk
Over of de kwestie schadelijk zou kunnen zijn voor de natuurkunde was men onderling verdeeld. Volgens Wijers kan het ook de moeilijkheid van wetenschap aan een breed publiek duidelijk maken. ‘Je moet de samenleving juist opvoeden over dit soort kwesties. En eerlijk zijn over zowel de mogelijkheid van fouten als over de aan zekerheid grenzende werkelijkheid van de metingen.’ Ook Van Calmthout greep de kwestie aan om het brede publiek ervan te doordringen dat wetenschap nooit af is. ‘In plaats van de twee minuten op het journaal waarin een soort ‘Kaboem!’-verhaal wordt geschetst moeten kranten juist de discussie laten zien die wetenschap altijd is.’
Over of de neutrino’s nu werkelijk de revolutie teweeg zullen brengen die in de media geschetst wordt, was men relatief eenduidig: zeer waarschijnlijk niet. Volgens Weijers was er evident sprake van een ‘weeffout’. Bentvelsen sloot zich hier bij aan. ‘Maar ergens knaagt het toch nog steeds wel!’
Omdat ook voor de hoge opkomst van natuurkunde studenten de neutrinokwestie nog niet geheel helder was, begon Bentvelsen met een korte toelichting op de materie. Bentvelsen benadrukte in zijn uitleg dat neutrino’s wetenschappers al decennia lang kopzorgen geven, maar dat de recente waarnemingen desondanks wel een schokkende ontdekking zouden betekenen. Zouden, inderdaad, want als iets uit de discussie die volgde duidelijk werd, dan was het wel dat er allerminst eensgezindheid bestaat over de status van de CERN-claim.
Bentvelsen ontwaarde in de reacties op de CERN-resultaten twee scholen. ‘Aan de ene kant staan de wetenschappers die er vanuit gaan dat er een fout is gemaakt in het experiment. Aan de andere kant de wetenschappers die een alternatief voor de relativiteitstheorie bepleiten.’ Bentvelsen zelf wilde inzetten op dat eerste: ‘In de meting zitten wat mij betreft nog te veel onduidelijkheden. Voordat die weggenomen zijn is het zinloos een nieuwe theorie te formuleren.’
Mediahype
Hoewel ook Bentvelsen de mediahype overtrokken vond, stelde hij dat deze gang van zaken normaal is bij een dergelijke vondst. Wel bepleitte hij dat wetenschappers in de interpretatie die ze aan een dergelijke ontdekking verbinden in eerste instantie terughoudend moeten zijn. Maar: ‘Als ze gelijk hebben is het spectaculair, en dat mag best wereldkundig worden!’ Wijers daarentegen zette zijn vraagtekens bij de werkwijze van het CERN. ‘Ik zou het zo niet gedaan hebben. Als men het zo formeel gaat publiceren dan denk ik al snel: hier zit iets achter.’ Over wat er dan precies achter zou zitten was ook Wijers niet zeker. ‘Soms heeft een laboratorium net geld nodig en was dit een moment vlak voor een funding deadline.’ Bentvelsen op zijn beurt weersprak deze suggestie met alle stelligheid. ‘Het gaat er hier natuurlijk helemaal niet om Einstein als icoon naar beneden te halen. Het gaat om metingen, en of die kloppen of niet.’
Van Calmthout legde uit hoe hij als wetenschapsjournalist met een dergelijke claim omgaat. ‘Als zo’n publicatie van resultaten naar buiten wordt gebracht moet je daar serieus naar kijken. Maar daarbij heb ik wel steeds benadrukt dat de wetenschappers zelf ook onzeker zijn over wat ze met deze resultaten aanmoeten. Daarmee probeer ik juist grootspraak over revolutionaire ontwikkelingen te voorkomen.’
Schadelijk
Over of de kwestie schadelijk zou kunnen zijn voor de natuurkunde was men onderling verdeeld. Volgens Wijers kan het ook de moeilijkheid van wetenschap aan een breed publiek duidelijk maken. ‘Je moet de samenleving juist opvoeden over dit soort kwesties. En eerlijk zijn over zowel de mogelijkheid van fouten als over de aan zekerheid grenzende werkelijkheid van de metingen.’ Ook Van Calmthout greep de kwestie aan om het brede publiek ervan te doordringen dat wetenschap nooit af is. ‘In plaats van de twee minuten op het journaal waarin een soort ‘Kaboem!’-verhaal wordt geschetst moeten kranten juist de discussie laten zien die wetenschap altijd is.’
Over of de neutrino’s nu werkelijk de revolutie teweeg zullen brengen die in de media geschetst wordt, was men relatief eenduidig: zeer waarschijnlijk niet. Volgens Weijers was er evident sprake van een ‘weeffout’. Bentvelsen sloot zich hier bij aan. ‘Maar ergens knaagt het toch nog steeds wel!’
