Vandaag is het precies vijftig jaar geleden dat tv-presentatrice en coryfee Mies Bouwman de eerste grote inzamelingsactie op tv presenteerde. Het concept van haar actie ‘Open het Dorp’ staat volgens onderzoeker Huub Wijfjes nog recht overeind.
‘Open het Dorp is de voorloper van de 3FM-inzamelingsactie Serious Request. Hoewel Serious Request in een andere tijd plaatsvindt, is de basis nog steeds hetzelfde,’ zegt Wijfjes, bijzonder hoogleraar geschiedenis van de Nederlandse radio en televisie. Hij deed onderzoek naar de actie ‘Open het Dorp’.
‘Open het Dorp’ was een televisieactie waarin de inmiddels 82-jarige Mies Bouwman tijdens een drieëntwintig uur durende televisiemarathon op 26 en 27 november 1962 via het enige Nederlandse televisiekanaal geld ophaalde voor een te stichten ‘dorp’ voor lichamelijk en meervoudig gehandicapten. Het dorp – inmiddels een wijk van Arnhem - kwam er, mede omdat ‘Mies’ heel bekend en onbekend Nederland publiekelijk voor haar karretje spande om te doneren. Iedereen kon naar de oude RAI aan de Ferdinand Bolstraat komen met contant geld, een spaarvarken of een giro-overschrijving. Het maakte niet uit hoe, als je maar gaf. De actie bracht 21 miljoen gulden op.
‘Het concept van de inzamelingsactie via een massamedium heeft alle cultuuromslagen de afgelopen decennia getrotseerd,’ zegt Wijfjes. ‘Door bekende mensen op televisie en radio wordt het publiek gemobiliseerd tot positief gedrag. Ze worden aangespoord om hun aanhankelijkheid met het goede doel te laten zien. Het publiek gaat uitdagingen aan, verzamelt geld en gaat naar de plek waar de actie is. Dat was toen de oude RAI, nu het Glazen Huis.’
Identiteit
Het delen van je actiebereidheid is volgens Wijfjes ‘een belangrijk onderdeel’ van acties als Open het Dorp en Serious Request. ‘De grote media-aandacht geeft Nederlanders de mogelijkheid om hun identiteit te tonen. Dat is nu zo, maar toen gold dat ook. Ten tijde van Open het Dorp was je identiteit afhankelijk van de maatschappelijke zuil waartoe je behoorde, bijvoorbeeld een parochie of een "rode" voetbalclub. Tegenwoordig is het meer je leefstijl die bepalend is voor je identiteit.’
‘De actie leeft voort in onze collectieve herinnering als eerste en grootste inzamelingsactie. Men kwam erachter dat tv dingen gedaan kon krijgen die vooraf niet voor mogelijk werden gehouden. De televisie werd vaak gezien als iets verwerpelijks dat zou leiden tot verloedering en afgestompte geesten. Open het Dorp liet zien dat tv een grote positieve kracht kan hebben. Achteraf bleek de actie dus effectief voor het goede doel, maar ook voor het imago van het medium tv.’
‘Open het Dorp is de voorloper van de 3FM-inzamelingsactie Serious Request. Hoewel Serious Request in een andere tijd plaatsvindt, is de basis nog steeds hetzelfde,’ zegt Wijfjes, bijzonder hoogleraar geschiedenis van de Nederlandse radio en televisie. Hij deed onderzoek naar de actie ‘Open het Dorp’.
‘Open het Dorp’ was een televisieactie waarin de inmiddels 82-jarige Mies Bouwman tijdens een drieëntwintig uur durende televisiemarathon op 26 en 27 november 1962 via het enige Nederlandse televisiekanaal geld ophaalde voor een te stichten ‘dorp’ voor lichamelijk en meervoudig gehandicapten. Het dorp – inmiddels een wijk van Arnhem - kwam er, mede omdat ‘Mies’ heel bekend en onbekend Nederland publiekelijk voor haar karretje spande om te doneren. Iedereen kon naar de oude RAI aan de Ferdinand Bolstraat komen met contant geld, een spaarvarken of een giro-overschrijving. Het maakte niet uit hoe, als je maar gaf. De actie bracht 21 miljoen gulden op.
‘Het concept van de inzamelingsactie via een massamedium heeft alle cultuuromslagen de afgelopen decennia getrotseerd,’ zegt Wijfjes. ‘Door bekende mensen op televisie en radio wordt het publiek gemobiliseerd tot positief gedrag. Ze worden aangespoord om hun aanhankelijkheid met het goede doel te laten zien. Het publiek gaat uitdagingen aan, verzamelt geld en gaat naar de plek waar de actie is. Dat was toen de oude RAI, nu het Glazen Huis.’
Identiteit
Het delen van je actiebereidheid is volgens Wijfjes ‘een belangrijk onderdeel’ van acties als Open het Dorp en Serious Request. ‘De grote media-aandacht geeft Nederlanders de mogelijkheid om hun identiteit te tonen. Dat is nu zo, maar toen gold dat ook. Ten tijde van Open het Dorp was je identiteit afhankelijk van de maatschappelijke zuil waartoe je behoorde, bijvoorbeeld een parochie of een "rode" voetbalclub. Tegenwoordig is het meer je leefstijl die bepalend is voor je identiteit.’
‘De actie leeft voort in onze collectieve herinnering als eerste en grootste inzamelingsactie. Men kwam erachter dat tv dingen gedaan kon krijgen die vooraf niet voor mogelijk werden gehouden. De televisie werd vaak gezien als iets verwerpelijks dat zou leiden tot verloedering en afgestompte geesten. Open het Dorp liet zien dat tv een grote positieve kracht kan hebben. Achteraf bleek de actie dus effectief voor het goede doel, maar ook voor het imago van het medium tv.’
