Alsof je door de medina van een Arabische stad loopt: rode huizen, hoge bogen, mozaïeken. Toch is Le Medi een woonwijk in Rotterdam. Sociaal geograaf Sabine Meier deed onderzoek naar de thematisering van woningbouw en woonplaatsen, en dan met name hoe zij ‘geconsumeerd’ worden door de bewoners. Vandaag promoveert zij op haar onderzoek.
Hoe zijn dit soort wijken eigenlijk ontstaan?
‘In de jaren negentig veranderde de positie van woningbouwcorporaties waardoor zij onderling sterker met elkaar gingen concurreren. Daardoor ontstond er ruimte voor gethematiseerde woningbouw, omdat men zich daarmee kon onderscheiden. Bovendien nam de welvaart in deze periode toe, waardoor er een hernieuwde aandacht was voor het eigen huis en de omgeving.’
Waarom kiezen mensen ervoor om in een gethematiseerde woonwijk te wonen?
‘Het is moeilijk om daar een eenduidig antwoord op te geven. In mijn onderzoek heb ik met verschillende mensen uit drie verschillende themawijken gepraat – Le Medi in Rotterdam, de Noorderhof in Amsterdam en Brandevoort De Veste – dus de antwoorden verschilden onderling behoorlijk. Toch kun je grofweg stellen dat er twee groepen zijn: mensen die bewust voor het thema hebben gekozen omdat ze vinden dat het thema goed bij ze past, en de mensen die meer voor wie het meer om de functionaliteit van de wijk ging, zoals de afstand naar het werk.’
Heeft het niet iets artificieels, dit soort bouwprojecten?
‘In mijn proefschrift noem ik ze ‘hyperreal’ – ze zijn mooier en perfecter dan plekken waar geen herkenbaar thema is gerealiseerd. Daar komt een bepaalde onveranderlijkheid bij kijken; in Le Medi en Brandevoort is het thema zo sterk doorgevoerd, dat bewoners bewust proberen dat beeld niet te verstoren. Dat doen ze door buiten bijvoorbeeld bankjes en potten neer te zetten die goed op het straatbeeld aansluiten. Daarmee onderscheiden ze zich van andere, omliggende buurten. Het is niet zo dat buitenstaanders worden buitengesloten, maar toch kwam er uit mijn interviews wel een sterk 'wij-zij gevoel' naar voren.’
Waar blijkt dat uit?
‘Je kunt het vooral zien aan de manier waarop de bewoners van deze wijken de openbare ruimte gebruiken, daar blijkt een bepaalde sociale distinctie uit. Ze zetten zich er min of meer mee af tegen hun omgeving. Bijvoorbeeld: in De Veste sprak ik mensen die het hangen voor je huis als “volks” bestempelden. De stoepen in die wijk zijn met allerlei bankjes wel degelijk zo ingericht dat je er kunt zitten, maar in de praktijk doet bijna niemand dat. Het is een vorm gezelligheid die ze weliswaar koesteren, maar als die daadwerkelijk wordt toegepast dan wijzen ze het af. Heel opvallend.’
Hoe zijn dit soort wijken eigenlijk ontstaan?
‘In de jaren negentig veranderde de positie van woningbouwcorporaties waardoor zij onderling sterker met elkaar gingen concurreren. Daardoor ontstond er ruimte voor gethematiseerde woningbouw, omdat men zich daarmee kon onderscheiden. Bovendien nam de welvaart in deze periode toe, waardoor er een hernieuwde aandacht was voor het eigen huis en de omgeving.’
Waarom kiezen mensen ervoor om in een gethematiseerde woonwijk te wonen?
‘Het is moeilijk om daar een eenduidig antwoord op te geven. In mijn onderzoek heb ik met verschillende mensen uit drie verschillende themawijken gepraat – Le Medi in Rotterdam, de Noorderhof in Amsterdam en Brandevoort De Veste – dus de antwoorden verschilden onderling behoorlijk. Toch kun je grofweg stellen dat er twee groepen zijn: mensen die bewust voor het thema hebben gekozen omdat ze vinden dat het thema goed bij ze past, en de mensen die meer voor wie het meer om de functionaliteit van de wijk ging, zoals de afstand naar het werk.’
Heeft het niet iets artificieels, dit soort bouwprojecten?
‘In mijn proefschrift noem ik ze ‘hyperreal’ – ze zijn mooier en perfecter dan plekken waar geen herkenbaar thema is gerealiseerd. Daar komt een bepaalde onveranderlijkheid bij kijken; in Le Medi en Brandevoort is het thema zo sterk doorgevoerd, dat bewoners bewust proberen dat beeld niet te verstoren. Dat doen ze door buiten bijvoorbeeld bankjes en potten neer te zetten die goed op het straatbeeld aansluiten. Daarmee onderscheiden ze zich van andere, omliggende buurten. Het is niet zo dat buitenstaanders worden buitengesloten, maar toch kwam er uit mijn interviews wel een sterk 'wij-zij gevoel' naar voren.’
Waar blijkt dat uit?
‘Je kunt het vooral zien aan de manier waarop de bewoners van deze wijken de openbare ruimte gebruiken, daar blijkt een bepaalde sociale distinctie uit. Ze zetten zich er min of meer mee af tegen hun omgeving. Bijvoorbeeld: in De Veste sprak ik mensen die het hangen voor je huis als “volks” bestempelden. De stoepen in die wijk zijn met allerlei bankjes wel degelijk zo ingericht dat je er kunt zitten, maar in de praktijk doet bijna niemand dat. Het is een vorm gezelligheid die ze weliswaar koesteren, maar als die daadwerkelijk wordt toegepast dan wijzen ze het af. Heel opvallend.’
