Het gaat niet goed met de geesteswetenschappen, schrijft de KNAW in een effectrapportage over de profileringsplannen van de universiteiten.
De grootste onrust in de geesteswetenschappen wordt volgens de KNAW veroorzaakt door ‘de zorgwekkende positie van de talenopleidingen’. Een groot aantal onderzoekscommissies, rapporten en vernieuwingsimpulsen met bijbehorende financiering hebben niet kunnen voorkomen dat het universitaire talenonderwijs er beroerd vanaf komt in de profileringsplannen van de universiteiten. En dat ondanks het feit dat Nederland ‘traditioneel alle reden heeft om trots te zijn op het onderzoek naar talen en culturen,’ schrijft de KNAW in het rapport. Die effecten zijn tamelijk desastreus, concludeert de KNAW. Vooral voor de talenopleidingen, maar meer in zijn algemeen voor alle geesteswetenschappen. Die komen volgens de KNAW ‘steeds verder braak te liggen’.
Unica verdwijnen
Het nieuwe Europese financieringsprogramma voor onderzoek en innovatie Horizon 2020 kan volgens de KNAW alleen werken met hoogwaardige kennis over de verschillende talen en culturen. Die kennis en die wetenschappelijke traditie worden nu bedreigd. ‘En daarbij gaat het allang niet meer alleen om de kleine letteren, maar ook om levende Europese talen en culturen.’ De KNAW vreest dat binnen de profileringsplannen van de universiteiten ‘unica zullen verdwijnen’. Daarmee wordt onder meer bedoeld de unieke opleiding Roemeens (UvA), Portugees (UU) en Finoegristiek (RuG). In hoeverre die opheffing wenselijk is, dat had de KNAW graag eens getoetst willen zien. ‘Maar er is nog steeds geen landelijke toetsing, zoals in 2002 wel werd voorgesteld.’
Volgens de KNAW bevestigen de universitaire profileringsplannen het beeld dat de aandacht voor de geesteswetenschappen over het algemeen 'miniem' is in vergelijking met veel andere gebieden. Toch leveren de geesteswetenschappelijke faculteiten, samen met de sociale faculteiten, verreweg de grootste inspanning in het Nederlands wetenschappelijk onderwijs en gelden ze internationaal ‘als uitermate succesvol’, schrijft de KNAW, die zich daarbij baseert op de internationale rankings. ‘Deze kloof tussen lokale zichtbaarheid en internationaal succes is op zijn zachtst gezegd curieus te noemen. In de profileringsplannen van de universiteiten is internationaal succes als sturend mechanisme voor de onderzoeksinrichting in elk geval niet terug te vinden. Bovendien zijn de consequenties van die profileringsplannen voor de geesteswetenschappen grotendeels impliciet gebleven. Het lijkt alsof het alfa-onderzoek, soms samen met het gamma-onderzoek, als restcategorie wordt beschouwd.’
Conservatisme
Wat moet er gebeuren om het tij te keren, is natuurlijk de hamvraag. ‘Het talenveld’ lijdt volgens de KNAW soms nogal aan ‘een sterk conservatisme’ wat kan leiden ‘tot verkruimeling en een weigering de wetenschapsdynamiek onder ogen te zien’. De kleine talen zijn daardoor vaak speelbal ‘van lokale belangen’. Er moet meer worden samengewerkt, waarbij ook de internationale context meer betrokken zou moeten worden.
Inmiddels is duidelijk geworden dat in ook in Leiden een 'unicum' wordt afgeschaft. Het gaat om de opleiding Hebreeuws en joodse studies.
Zie hier voor een pdf van het rapport ‘Effecten van universitaire profilering en topsectorenbeleid op de wetenschap in Nederland’.
De grootste onrust in de geesteswetenschappen wordt volgens de KNAW veroorzaakt door ‘de zorgwekkende positie van de talenopleidingen’. Een groot aantal onderzoekscommissies, rapporten en vernieuwingsimpulsen met bijbehorende financiering hebben niet kunnen voorkomen dat het universitaire talenonderwijs er beroerd vanaf komt in de profileringsplannen van de universiteiten. En dat ondanks het feit dat Nederland ‘traditioneel alle reden heeft om trots te zijn op het onderzoek naar talen en culturen,’ schrijft de KNAW in het rapport. Die effecten zijn tamelijk desastreus, concludeert de KNAW. Vooral voor de talenopleidingen, maar meer in zijn algemeen voor alle geesteswetenschappen. Die komen volgens de KNAW ‘steeds verder braak te liggen’.
Unica verdwijnen
Het nieuwe Europese financieringsprogramma voor onderzoek en innovatie Horizon 2020 kan volgens de KNAW alleen werken met hoogwaardige kennis over de verschillende talen en culturen. Die kennis en die wetenschappelijke traditie worden nu bedreigd. ‘En daarbij gaat het allang niet meer alleen om de kleine letteren, maar ook om levende Europese talen en culturen.’ De KNAW vreest dat binnen de profileringsplannen van de universiteiten ‘unica zullen verdwijnen’. Daarmee wordt onder meer bedoeld de unieke opleiding Roemeens (UvA), Portugees (UU) en Finoegristiek (RuG). In hoeverre die opheffing wenselijk is, dat had de KNAW graag eens getoetst willen zien. ‘Maar er is nog steeds geen landelijke toetsing, zoals in 2002 wel werd voorgesteld.’
Volgens de KNAW bevestigen de universitaire profileringsplannen het beeld dat de aandacht voor de geesteswetenschappen over het algemeen 'miniem' is in vergelijking met veel andere gebieden. Toch leveren de geesteswetenschappelijke faculteiten, samen met de sociale faculteiten, verreweg de grootste inspanning in het Nederlands wetenschappelijk onderwijs en gelden ze internationaal ‘als uitermate succesvol’, schrijft de KNAW, die zich daarbij baseert op de internationale rankings. ‘Deze kloof tussen lokale zichtbaarheid en internationaal succes is op zijn zachtst gezegd curieus te noemen. In de profileringsplannen van de universiteiten is internationaal succes als sturend mechanisme voor de onderzoeksinrichting in elk geval niet terug te vinden. Bovendien zijn de consequenties van die profileringsplannen voor de geesteswetenschappen grotendeels impliciet gebleven. Het lijkt alsof het alfa-onderzoek, soms samen met het gamma-onderzoek, als restcategorie wordt beschouwd.’
Conservatisme
Wat moet er gebeuren om het tij te keren, is natuurlijk de hamvraag. ‘Het talenveld’ lijdt volgens de KNAW soms nogal aan ‘een sterk conservatisme’ wat kan leiden ‘tot verkruimeling en een weigering de wetenschapsdynamiek onder ogen te zien’. De kleine talen zijn daardoor vaak speelbal ‘van lokale belangen’. Er moet meer worden samengewerkt, waarbij ook de internationale context meer betrokken zou moeten worden.
Inmiddels is duidelijk geworden dat in ook in Leiden een 'unicum' wordt afgeschaft. Het gaat om de opleiding Hebreeuws en joodse studies.
Zie hier voor een pdf van het rapport ‘Effecten van universitaire profilering en topsectorenbeleid op de wetenschap in Nederland’.
