Hoofdconservator Giovanna Fossati van filmmuseum Eye heeft een nieuwe bijbaan: hoogleraar filmerfgoed aan de UvA. Op de vraag of ze onlangs nog een interessante film heeft gezien, antwoordt Giovanna Fossati lachend dat ze de tegenwoordig vooral heel veel animatiefilms van Pixar ziet. Het onvermijdelijke gevolg van twee kleine kinderen in huis. ‘Ik kom nog steeds graag in de bioscoop, maar het komt er nu even wat minder van. Film blijft een grote passie, zelfs al ben ik er beroepsmatig de hele dag mee bezig. Waar ik wel last van heb, is de professionele blik. Als ik in de bioscoop merk dat er problemen zijn met de projectie, kan ik het nooit laten om naar de projectiekamer te lopen en er iets van te zeggen.’
Geen slechte eigenschap voor de hoofdconservator van het filmmuseum Eye, die nu een tweede baan op haar visitekaartje kan zetten: hoogleraar filmerfgoed en digitale filmcultuur aan de Universiteit van Amsterdam.
Exclusief
Fossati is trots op de nieuwe leerstoel, vooral omdat Amsterdam zijn positie versterkt in een exclusief gezelschap. ‘Het is een specialisme dat verder alleen in New York, Los Angeles en Norwich op universitair niveau wordt onderwezen. De groeiende belangstelling voor het conserveren van film is goed voor het vak. Ik weet nog hoe moeilijk het voor mij was om indertijd een opleiding te vinden.’
Giovanna Fossati
De Italiaanse Fossati (1971) streek in 1995 zes maanden neer in Amsterdam om onderzoek te doen voor haar scriptie over het gebruik van kleur in de zwijgende cinema. Ze studeerde nog wel af in Bologna, maar keerde daarna terug naar Nederland om als restaurator aan de slag te gaan in het Filmmuseum.
In 1999 werd ze hoofd van de afdeling die de ontzagwekkende taak heeft alle veertigduizend titels uit de collectie te restaureren en te digitaliseren. De teller staat inmiddels op ruim zevenduizend. Elke week nemen de drie restauratoren twee tot drie - lange en korte - films onder handen.
De techniek van de digitalisering heeft het vak drastisch veranderd, zegt Fossati. ‘Voorheen gebeurde de restauratie van oude films alleen door middel van een fotochemische behandeling. Het kwam erop neer dat we een kopie maakten van de oorspronkelijke film, met een beperkte mogelijkheid om beschadigingen weg te werken. De digitale techniek stelt ons in staat elk beeldje apart op te poetsen. We werken nu aan de ontwikkeling van speciale software voor de restauratie van films. Daarmee wordt een groot deel van het werk overgenomen door de computer. Uitgangspunt blijft dat de restauratie zo mogelijk in overleg met de maker gebeurt, om zo dicht mogelijk bij het origineel te blijven.’
Want de vrijwel onbegrensde mogelijkheden om een film aan te pakken, stellen restauratoren voortdurend voor keuzes. Fossati: ‘Ik heb een paar jaar geleden de restauratie gedaan van Beyond the Rocks, een verloren gewaande speelfilm uit 1922 met Rudolph Valentino en Gloria Swanson. Het was een spannende en leerzame ervaring. Ik heb daar drie maanden vrijwel onafgebroken aan gewerkt. Ik ben opgehouden omdat de film naar Cannes moest voor de première. Je kunt als restaurator eindeloos blijven sleutelen, maar op een gegeven moment moet je zeggen: nu is het werk gedaan.’
Fossati zal haar studenten ook wijzen op het belang van een soms vergeten onderdeel van het restauratiewerk: de ontsluiting van de collectie. ‘De voorraad oude films die over de wereld verspreid in de kluizen ligt, is onuitputtelijk. Dankzij de digitalisering wordt het veel gemakkelijker om films weer voor het publiek te vertonen. Maar het aanbod wordt ook steeds groter. Dat vraagt om verstandig beleid en heldere keuzes. Vooropstaat dat een collectie zo toegankelijk mogelijk moet zijn. Je kunt de prachtigste films in het archief hebben, maar als niemand ze kan zien, heb je er niets aan.’
Tekst: Patrick van Meershoek
Geen slechte eigenschap voor de hoofdconservator van het filmmuseum Eye, die nu een tweede baan op haar visitekaartje kan zetten: hoogleraar filmerfgoed en digitale filmcultuur aan de Universiteit van Amsterdam.
Exclusief
Fossati is trots op de nieuwe leerstoel, vooral omdat Amsterdam zijn positie versterkt in een exclusief gezelschap. ‘Het is een specialisme dat verder alleen in New York, Los Angeles en Norwich op universitair niveau wordt onderwezen. De groeiende belangstelling voor het conserveren van film is goed voor het vak. Ik weet nog hoe moeilijk het voor mij was om indertijd een opleiding te vinden.’
Giovanna Fossati
De Italiaanse Fossati (1971) streek in 1995 zes maanden neer in Amsterdam om onderzoek te doen voor haar scriptie over het gebruik van kleur in de zwijgende cinema. Ze studeerde nog wel af in Bologna, maar keerde daarna terug naar Nederland om als restaurator aan de slag te gaan in het Filmmuseum.
In 1999 werd ze hoofd van de afdeling die de ontzagwekkende taak heeft alle veertigduizend titels uit de collectie te restaureren en te digitaliseren. De teller staat inmiddels op ruim zevenduizend. Elke week nemen de drie restauratoren twee tot drie - lange en korte - films onder handen.
De techniek van de digitalisering heeft het vak drastisch veranderd, zegt Fossati. ‘Voorheen gebeurde de restauratie van oude films alleen door middel van een fotochemische behandeling. Het kwam erop neer dat we een kopie maakten van de oorspronkelijke film, met een beperkte mogelijkheid om beschadigingen weg te werken. De digitale techniek stelt ons in staat elk beeldje apart op te poetsen. We werken nu aan de ontwikkeling van speciale software voor de restauratie van films. Daarmee wordt een groot deel van het werk overgenomen door de computer. Uitgangspunt blijft dat de restauratie zo mogelijk in overleg met de maker gebeurt, om zo dicht mogelijk bij het origineel te blijven.’
Want de vrijwel onbegrensde mogelijkheden om een film aan te pakken, stellen restauratoren voortdurend voor keuzes. Fossati: ‘Ik heb een paar jaar geleden de restauratie gedaan van Beyond the Rocks, een verloren gewaande speelfilm uit 1922 met Rudolph Valentino en Gloria Swanson. Het was een spannende en leerzame ervaring. Ik heb daar drie maanden vrijwel onafgebroken aan gewerkt. Ik ben opgehouden omdat de film naar Cannes moest voor de première. Je kunt als restaurator eindeloos blijven sleutelen, maar op een gegeven moment moet je zeggen: nu is het werk gedaan.’
Fossati zal haar studenten ook wijzen op het belang van een soms vergeten onderdeel van het restauratiewerk: de ontsluiting van de collectie. ‘De voorraad oude films die over de wereld verspreid in de kluizen ligt, is onuitputtelijk. Dankzij de digitalisering wordt het veel gemakkelijker om films weer voor het publiek te vertonen. Maar het aanbod wordt ook steeds groter. Dat vraagt om verstandig beleid en heldere keuzes. Vooropstaat dat een collectie zo toegankelijk mogelijk moet zijn. Je kunt de prachtigste films in het archief hebben, maar als niemand ze kan zien, heb je er niets aan.’
Tekst: Patrick van Meershoek
