Aan de negentiende-eeuwse dichter Willem Kloos zijn deze week twee promoties gewijd. Vandaag promoveren historicus Peter Janzen en neerlandicus Frans Oerlemans bij Marita Mathijsen op een onderzoek naar het Amsterdamse leven en werk van Kloos. Ieder van de promovendi heeft een deel van het leven en werk van Kloos onderzocht.
Beide promovendi publiceerden de afgelopen jaren al veelvuldig over Willem Kloos (1859-1938) in het literaire tijdschrift De Parelduiker. Kloos was een belangrijk vertegenwoordiger van de literaire stroming der Tachtigers aan het eind van de negentiende eeuw. Kloos behaalde een kandidaatstitel in de klassieke talen en werd in 1935 benoemd tot eredoctor aan de UvA . Hij was ook een van de oprichters van het literaire tijdschrift De Nieuwe Gids. ‘Zeg maar gerust de oprichter van De Nieuwe Gids,’ zegt promotor Marita Mathijsen. ‘Zonder Kloos was De Nieuwe Gids er niet geweest.’
Mythe
Peter Janzen en Frans Oerlemans – beide net gepensioneerd en steeds werkzaam geweest aan het Hervormd Lyceum West - behandelen in De Amsterdamse jaren van Willem Kloos respectievelijk de jaren 1859-1888 respectievelijk 1888-1900. Zij kijken opnieuw naar het stereotype beeld van Kloos, die vaak wordt gezien als iemand die zijn eigen mythe creëerde en die daarbij zuinig was met de waarheid. Ook zou Kloos gedreven worden door homo-erotische stimuli en zou hij absoluut apolitiek zijn.
‘Het belang van Kloos schuilt in het feit dat hij een eind heeft gemaakt aan negentiende-eeuwse literaire opvatting dat literatuur gekoppeld moet zijn aan maatschappelijk nut. L’art pour l’art, dat was de opvatting die Kloos in de literatuur bracht.’ Dat de promoties vooral over zijn Amsterdamse jaren gaan is op zich begrijpelijk,’ zegt Mathijsen. ‘In die periode kreeg Kloos de meeste betekenis, trad hij het meest in de openbaarheid, timmerde veel aan de weg, begon te drinken, kreeg last van psychoses en schreef scheldsonnetten. Er waren geregeld relletjes over en om hem. Na zijn huwelijk trok hij naar Den Haag en was minder zichtbaar. De beide onderzoeken schetsen daarom niet een compleet beeld van zijn leven, maar wel van zijn meest opvallende jaren.’
Om een complete biografie van het leven van Kloos te hebben zou er volgens Mathijsen vervolgonderzoek moeten worden verricht naar de Haagse jaren van Kloos. Zelf zal bij een dergelijk promotieonderzoek niet meer als promotor kunnen optreden: vijf jaar na haar emeritaat - eind volgend jaar - vervalt haar promotierecht . ‘Ik begeleid nog ten minste twee promoties, een over de nawerking van de dichter Hendrik Tollens en een over literaire almanakken. Of de andere die nog lopen de eindstreep halen, moet ik afwachten.’
Beide promovendi publiceerden de afgelopen jaren al veelvuldig over Willem Kloos (1859-1938) in het literaire tijdschrift De Parelduiker. Kloos was een belangrijk vertegenwoordiger van de literaire stroming der Tachtigers aan het eind van de negentiende eeuw. Kloos behaalde een kandidaatstitel in de klassieke talen en werd in 1935 benoemd tot eredoctor aan de UvA . Hij was ook een van de oprichters van het literaire tijdschrift De Nieuwe Gids. ‘Zeg maar gerust de oprichter van De Nieuwe Gids,’ zegt promotor Marita Mathijsen. ‘Zonder Kloos was De Nieuwe Gids er niet geweest.’
Mythe
Peter Janzen en Frans Oerlemans – beide net gepensioneerd en steeds werkzaam geweest aan het Hervormd Lyceum West - behandelen in De Amsterdamse jaren van Willem Kloos respectievelijk de jaren 1859-1888 respectievelijk 1888-1900. Zij kijken opnieuw naar het stereotype beeld van Kloos, die vaak wordt gezien als iemand die zijn eigen mythe creëerde en die daarbij zuinig was met de waarheid. Ook zou Kloos gedreven worden door homo-erotische stimuli en zou hij absoluut apolitiek zijn.
‘Het belang van Kloos schuilt in het feit dat hij een eind heeft gemaakt aan negentiende-eeuwse literaire opvatting dat literatuur gekoppeld moet zijn aan maatschappelijk nut. L’art pour l’art, dat was de opvatting die Kloos in de literatuur bracht.’ Dat de promoties vooral over zijn Amsterdamse jaren gaan is op zich begrijpelijk,’ zegt Mathijsen. ‘In die periode kreeg Kloos de meeste betekenis, trad hij het meest in de openbaarheid, timmerde veel aan de weg, begon te drinken, kreeg last van psychoses en schreef scheldsonnetten. Er waren geregeld relletjes over en om hem. Na zijn huwelijk trok hij naar Den Haag en was minder zichtbaar. De beide onderzoeken schetsen daarom niet een compleet beeld van zijn leven, maar wel van zijn meest opvallende jaren.’
Om een complete biografie van het leven van Kloos te hebben zou er volgens Mathijsen vervolgonderzoek moeten worden verricht naar de Haagse jaren van Kloos. Zelf zal bij een dergelijk promotieonderzoek niet meer als promotor kunnen optreden: vijf jaar na haar emeritaat - eind volgend jaar - vervalt haar promotierecht . ‘Ik begeleid nog ten minste twee promoties, een over de nawerking van de dichter Hendrik Tollens en een over literaire almanakken. Of de andere die nog lopen de eindstreep halen, moet ik afwachten.’
