De jonge studierichting Animal Studies aan de UvA houdt zich bezig met het hoe en waarom van de hernieuwde belangstelling voor de verhouding tussen mens en dier. Hoogleraar Maarten Reesink legt uit.
'We verlangen nog steeds naar de natuur om het leven van alledag te ontvluchten en ons even terug te trekken. Maar je kunt hooguit op vrije dagen, als je een heel eind met de auto rijdt, iets van natuur terugvinden,' zegt Reesink. 'Daarom vinden we die film over de Oostvaardersplassen, met beelden die we zelf nooit zien, zo mooi. In natuurdocumentaires van voorheen zag je vooral groepen dieren van veraf. Dankzij moderne, geavanceerde opnametechnieken kun je ze als het ware recht in de ogen kijken. Dieren zijn individuen geworden. Mede hierdoor denken we nu anders over dieren.'
Maarten Reesink
Dieren worden vaak menselijke trekken toegedicht? Is dat niet misleidend?
'Precies. Dieren worden steeds vaker gezien als in een ander lichaam verpakte mensjes, om met Arjan Ederveen te spreken. Dat betekent dat we ze mensenkleren aantrekken en ze als mensen behandelen. Dat lijkt mij niet goed. Een hond moet zo veel mogelijk een hondenleven leiden. Aan de andere kant realiseren we ons nu dat dieren meer op mensen lijken dan we een aantal decennia geleden wilden aannemen. Niets menselijks is dieren vreemd. Zo kennen ze emoties en communiceren ze met elkaar.' 'Bioloog Jane Goodall bestudeerde chimpansees en gaf ze namen. Dat was in de jaren zestig not done voor een wetenschapper. De mensapen mochten niet als individuen worden gezien. Terwijl primatoloog Frans de Waal dat nu standaard doet, omdat hij de apen daardoor naar eigen zeggen beter kan begrijpen. Dieren zijn een klein beetje anders dan wij, maar vooral ook heel vaak net als wij.'
De relatie tussen mens en dier is intiemer dan vroeger. De hond mag bij het baasje in bed slapen en er zijn dierenkerkhoven. Kunnen dieren het gebrek aan menselijk contact in de samenleving vervangen?
'Zo kun je het opvatten. Maar die redenering klopt niet met onderzoek. Zo is gekeken of mensen met meer huisdieren minder sociale contacten hebben. En dat blijkt niet zo te zijn. Ik zou het ook onlogisch vinden, want ik heb met mijn katten een totaal andere relatie dan met mijn familie en vrienden. Huisdieren zijn meer aanvullend dan vervangend. Ook voor ouderen die alleen komen te zitten, zijn dieren hooguit een aanvulling voor iets wat er niet meer is.' 'Ik zie de sterkere band tussen mens en dier meer als een gevolg van de toegenomen welvaart. Voor onze huisdieren kunnen we tegenwoordig gespecialiseerd voedsel kopen en we kunnen ze goede medische zorg geven. Hierdoor worden ze gelijkwaardiger aan ons dan voorheen.'
Begin november bent u met anderen de groene omroep Piep! begonnen. Waarom heeft u dat gedaan?
'We willen op televisie meer aandacht voor dieren en milieu. Bestaande omroepen doen daar te weinig aan. Logisch, want daar zijn ze niet voor opgericht. Piep! is een aspirant- omroep. Als we 1 april vijftigduizend leden hebben, krijgen we zendtijd. We zijn aardig op weg.'
Is Animal studies niet de zoveelste hype die vanzelf zal overwaaien?
'Ik ben 25 jaar geleden afgestudeerd op televisie. Voor televisiestudies gold toen hetzelfde als voor Animal Studies nu. De studierichting werd geen lang leven toegedicht, terwijl die nu een van de vijf grootste opleidingen in Amsterdam is. Ik voorspel dezelfde ontwikkeling voor Animal Studies. Daar wil ik een fles wijn met je om verwedden.'
www.animalstudies.nl
Dit interview verscheen eerder in Het Parool. Tekst: Peter de Jaeger
'We verlangen nog steeds naar de natuur om het leven van alledag te ontvluchten en ons even terug te trekken. Maar je kunt hooguit op vrije dagen, als je een heel eind met de auto rijdt, iets van natuur terugvinden,' zegt Reesink. 'Daarom vinden we die film over de Oostvaardersplassen, met beelden die we zelf nooit zien, zo mooi. In natuurdocumentaires van voorheen zag je vooral groepen dieren van veraf. Dankzij moderne, geavanceerde opnametechnieken kun je ze als het ware recht in de ogen kijken. Dieren zijn individuen geworden. Mede hierdoor denken we nu anders over dieren.'
Maarten Reesink
Dieren worden vaak menselijke trekken toegedicht? Is dat niet misleidend?
'Precies. Dieren worden steeds vaker gezien als in een ander lichaam verpakte mensjes, om met Arjan Ederveen te spreken. Dat betekent dat we ze mensenkleren aantrekken en ze als mensen behandelen. Dat lijkt mij niet goed. Een hond moet zo veel mogelijk een hondenleven leiden. Aan de andere kant realiseren we ons nu dat dieren meer op mensen lijken dan we een aantal decennia geleden wilden aannemen. Niets menselijks is dieren vreemd. Zo kennen ze emoties en communiceren ze met elkaar.' 'Bioloog Jane Goodall bestudeerde chimpansees en gaf ze namen. Dat was in de jaren zestig not done voor een wetenschapper. De mensapen mochten niet als individuen worden gezien. Terwijl primatoloog Frans de Waal dat nu standaard doet, omdat hij de apen daardoor naar eigen zeggen beter kan begrijpen. Dieren zijn een klein beetje anders dan wij, maar vooral ook heel vaak net als wij.'
De relatie tussen mens en dier is intiemer dan vroeger. De hond mag bij het baasje in bed slapen en er zijn dierenkerkhoven. Kunnen dieren het gebrek aan menselijk contact in de samenleving vervangen?
'Zo kun je het opvatten. Maar die redenering klopt niet met onderzoek. Zo is gekeken of mensen met meer huisdieren minder sociale contacten hebben. En dat blijkt niet zo te zijn. Ik zou het ook onlogisch vinden, want ik heb met mijn katten een totaal andere relatie dan met mijn familie en vrienden. Huisdieren zijn meer aanvullend dan vervangend. Ook voor ouderen die alleen komen te zitten, zijn dieren hooguit een aanvulling voor iets wat er niet meer is.' 'Ik zie de sterkere band tussen mens en dier meer als een gevolg van de toegenomen welvaart. Voor onze huisdieren kunnen we tegenwoordig gespecialiseerd voedsel kopen en we kunnen ze goede medische zorg geven. Hierdoor worden ze gelijkwaardiger aan ons dan voorheen.'
Begin november bent u met anderen de groene omroep Piep! begonnen. Waarom heeft u dat gedaan?
'We willen op televisie meer aandacht voor dieren en milieu. Bestaande omroepen doen daar te weinig aan. Logisch, want daar zijn ze niet voor opgericht. Piep! is een aspirant- omroep. Als we 1 april vijftigduizend leden hebben, krijgen we zendtijd. We zijn aardig op weg.'
Is Animal studies niet de zoveelste hype die vanzelf zal overwaaien?
'Ik ben 25 jaar geleden afgestudeerd op televisie. Voor televisiestudies gold toen hetzelfde als voor Animal Studies nu. De studierichting werd geen lang leven toegedicht, terwijl die nu een van de vijf grootste opleidingen in Amsterdam is. Ik voorspel dezelfde ontwikkeling voor Animal Studies. Daar wil ik een fles wijn met je om verwedden.'
www.animalstudies.nl
Dit interview verscheen eerder in Het Parool. Tekst: Peter de Jaeger
