De rubriek ‘Overigens’ uit Folia Magazine staat de komende tijd in het teken van Science in Transition (SiT), een beweging van wetenschappers die ontevreden zijn over het functioneren van hun vakgebied. Ze maken zich zorgen over publicatiedruk, de ondemocratische aard van de wetenschap, het aanzien dat wetenschappers genieten en de kwaliteit van het wetenschappelijk onderwijs. Deze week een stelling opgebouwd uit de aanbevelingen van SiT.
Edward de Haan, decaan faculteit maatschappij en gedrag
‘Oneens. Je kunt als wetenschapper in een stuk in de krant niet voortdurend hameren op de onzekerheid van je statistische analyse of steekproefselectie. Natuurlijk moet je aangeven als iets omstreden is, maar uiteindelijk moet het stuk leesbaar zijn. Het is terecht dat wetenschappers autoriteit genieten. Het is een kwalijke trend eenieders inbreng af te doen als ook maar een meninkje. Een hoogleraar volkshuisvesting weet nu eenmaal meer over de huizenmarkt dan mijn buurman.
Ik val bepaald niet van mijn stoel van de observatie dat wetenschappers ook maar mensen zijn en dat sommigen dus foute keuzes maken ter meerdere eer en glorie van henzelf. Dat hoeven we niet voortdurend te benadrukken om er maar voor te zorgen dat mensen ons niet op een voetstuk plaatsen. Meer controle eisen als schrikreactie op incidenten als de affaire-Stapel is onzinnig. Om die incidenten te voorkomen moet je naast iedere wetenschapper een controleur plaatsen. Wiens integriteit je ook weer moet controleren. Zo is het eind zoek. Over het algemeen gaat het goed in de wetenschap. Dát moeten we benadrukken.’
Sjoerd Repping, hoogleraar voortplantingsbiologie
‘Eens. Pure wetenschap is een belangenvrije zoektocht naar de waarheid, maar in de praktijk staat die zoektocht onder druk. Publicaties worden geturfd om je kwaliteiten als wetenschapper te meten en dat veroorzaakt oneigenlijke drijfveren. In extreme gevallen leidt dat tot fraude, maar vaker gaat het om grijzer gedrag: hoogleraren die bijvoorbeeld te veel tijd steken in het produceren van artikelen en hun promovendi verwaarlozen.
Het is goed om eerlijk te zijn over die belangenverstrengeling, masterstudenten en promovendi voor te bereiden op de oneigenlijke prikkels en te leren hoe ze desondanks eerlijke wetenschap kunnen bedrijven. Maar ook om eerlijk te zijn tegenover de maatschappij. Zodat die zich niet bedonderd voelt als wetenschappers toch maar mensen blijken te zijn. Idealiter nemen we de druk weg, door niet te kwantificeren en economiseren. Door als maatschappij te zeggen: wij vinden het vergaren van kennis belangrijk en hebben daar jaarlijks een bedrag voor over, zonder daar een hoeveelheid publicaties of economisch gewin voor terug te verlangen.’
Christianne de Poot, lector forensisch onderzoek
‘Oneens. Veel wetenschappers zijn inderdaad uit nieuwsgierigheid op zoek naar nieuwe kennis, waarmee ze vaak iets willen bijdragen aan de maatschappij. Als je faam en geld ambieert kun je beter een andere carrière kiezen.
Dat kennis desalniettemin feilbaar is, klopt en daar hebben leken wellicht niet voldoende besef van. Maar de vraag is of wetenschappers daar iets aan kunnen doen en of dit de wetenschap schaadt. Volgens mij dragen de meeste wetenschappers de nuance en het voorbehoud uitgebreid uit, maar brengen journalisten dat vaak niet over. De bijzin over beperkingen van het onderzoek maken een stuk niet spannender, dus die wordt geschrapt.
Doorgaans schaadt het de maatschappij niet als er een ietwat optimistisch beeld heerst over de reikwijdte van onderzoeksbevindingen. Ja, als bevindingen echt worden gechargeerd of een incidentele wetenschapper de boel belazert, valt de wetenschap wellicht van zijn voetstuk. Maar ik geloof niet dat het vertrouwen in de wetenschap wordt bevorderd door vooral te benadrukken wat er onduidelijk of mis is om te voorkomen dat we op een voetstuk belanden.’
Meediscussiëren? Laat je reactie onder in het formulier hieronder. Alle artikelen over dit onderwerp vind je hier.
Het beeld van wetenschappers die, door nieuwsgierigheid gedreven, vaststaande kennis leveren is onvolledig en zelfs schadelijk.
Edward de Haan, decaan faculteit maatschappij en gedrag
‘Oneens. Je kunt als wetenschapper in een stuk in de krant niet voortdurend hameren op de onzekerheid van je statistische analyse of steekproefselectie. Natuurlijk moet je aangeven als iets omstreden is, maar uiteindelijk moet het stuk leesbaar zijn. Het is terecht dat wetenschappers autoriteit genieten. Het is een kwalijke trend eenieders inbreng af te doen als ook maar een meninkje. Een hoogleraar volkshuisvesting weet nu eenmaal meer over de huizenmarkt dan mijn buurman.
Ik val bepaald niet van mijn stoel van de observatie dat wetenschappers ook maar mensen zijn en dat sommigen dus foute keuzes maken ter meerdere eer en glorie van henzelf. Dat hoeven we niet voortdurend te benadrukken om er maar voor te zorgen dat mensen ons niet op een voetstuk plaatsen. Meer controle eisen als schrikreactie op incidenten als de affaire-Stapel is onzinnig. Om die incidenten te voorkomen moet je naast iedere wetenschapper een controleur plaatsen. Wiens integriteit je ook weer moet controleren. Zo is het eind zoek. Over het algemeen gaat het goed in de wetenschap. Dát moeten we benadrukken.’
Sjoerd Repping, hoogleraar voortplantingsbiologie
‘Eens. Pure wetenschap is een belangenvrije zoektocht naar de waarheid, maar in de praktijk staat die zoektocht onder druk. Publicaties worden geturfd om je kwaliteiten als wetenschapper te meten en dat veroorzaakt oneigenlijke drijfveren. In extreme gevallen leidt dat tot fraude, maar vaker gaat het om grijzer gedrag: hoogleraren die bijvoorbeeld te veel tijd steken in het produceren van artikelen en hun promovendi verwaarlozen.
Het is goed om eerlijk te zijn over die belangenverstrengeling, masterstudenten en promovendi voor te bereiden op de oneigenlijke prikkels en te leren hoe ze desondanks eerlijke wetenschap kunnen bedrijven. Maar ook om eerlijk te zijn tegenover de maatschappij. Zodat die zich niet bedonderd voelt als wetenschappers toch maar mensen blijken te zijn. Idealiter nemen we de druk weg, door niet te kwantificeren en economiseren. Door als maatschappij te zeggen: wij vinden het vergaren van kennis belangrijk en hebben daar jaarlijks een bedrag voor over, zonder daar een hoeveelheid publicaties of economisch gewin voor terug te verlangen.’
Christianne de Poot, lector forensisch onderzoek
‘Oneens. Veel wetenschappers zijn inderdaad uit nieuwsgierigheid op zoek naar nieuwe kennis, waarmee ze vaak iets willen bijdragen aan de maatschappij. Als je faam en geld ambieert kun je beter een andere carrière kiezen.
Dat kennis desalniettemin feilbaar is, klopt en daar hebben leken wellicht niet voldoende besef van. Maar de vraag is of wetenschappers daar iets aan kunnen doen en of dit de wetenschap schaadt. Volgens mij dragen de meeste wetenschappers de nuance en het voorbehoud uitgebreid uit, maar brengen journalisten dat vaak niet over. De bijzin over beperkingen van het onderzoek maken een stuk niet spannender, dus die wordt geschrapt.
Doorgaans schaadt het de maatschappij niet als er een ietwat optimistisch beeld heerst over de reikwijdte van onderzoeksbevindingen. Ja, als bevindingen echt worden gechargeerd of een incidentele wetenschapper de boel belazert, valt de wetenschap wellicht van zijn voetstuk. Maar ik geloof niet dat het vertrouwen in de wetenschap wordt bevorderd door vooral te benadrukken wat er onduidelijk of mis is om te voorkomen dat we op een voetstuk belanden.’
Meediscussiëren? Laat je reactie onder in het formulier hieronder. Alle artikelen over dit onderwerp vind je hier.
