De rubriek ‘Overigens’ uit Folia Magazine staat de komende tijd in het teken van Science in Transition (SiT), een beweging van wetenschappers die ontevreden zijn over het functioneren van hun vakgebied. Ze maken zich zorgen over publicatiedruk, de ondemocratische aard van de wetenschap, het aanzien dat wetenschappers genieten en de kwaliteit van het wetenschappelijk onderwijs. Deze week een stelling opgebouwd uit de aanbevelingen van SiT.
Frank van Vree, decaan faculteit geesteswetenschappen
‘Oneens. Onze faculteit drijft op onderwijs, ook qua financiering. De meeste medewerkers besteden meer dan de helft van hun tijd aan onderwijs, en ook hoogleraren geven les in de bachelors. Daarmee geven wij het signaal af dat onderwijs niet onderdoet voor onderzoek. SiT noemt onderzoek naar grondbezit in achttiende-eeuws Gelderland als voorbeeld van onzinnig geesteswetenschappelijk onderzoek. Dat is nogal demagogisch. Er wordt inderdaad veel specialistisch onderzoek gedaan, maar dat geldt voor alle disciplines. Onderzoek kun je vergelijken met goud zoeken: voor aanvang weet je niet precies waar het zit, dus je moet veel zand omscheppen om goudklompjes te vinden.
Wel ben ik met SiT eens dat het afrekenen op Engelstalige publicaties is doorgeschoten. Zeker voor alfa’s is dat kwalijk, veel bevindingen komen beter tot hun recht in een boek, tentoonstelling of voorstelling, vaak ook in andere talen. Als faculteit hebben we het initiatief genomen landelijk een nieuw model te ontwerpen om output evenwichtiger te meten. Zo sturen we wetenschappers ook richting maatschappelijk en cultureel zinvol onderzoek.’
Dick Swaab, hoogleraar neurobiologie
‘Oneens. Het zijn geesteswetenschappen, aan de faculteit worden postdocs en promovendi begeleid. Om dat te kunnen moet je universitair docenten en hoogleraren hebben die op het hoogste niveau wetenschap bedrijven. Die moeten studenten en promovendi leren onderzoek doen, en daarbij hoort ook leren schrijven, zodat jonge onderzoekers op de kritiek van reviewers leren reageren. Of grondbezit in Gelderland in de achttiende eeuw een triviaal onderwerp is, kan ik niet beoordelen, net zo min als het publiek dat kan.
Andersom werkt dat hetzelfde. Geesteswetenschappers roepen dat ons onderzoek zinloos is, maar zij begrijpen er geen bal van. Wat belangrijk is, wordt binnen het vakgebied in competitie bepaald. Wetenschappers beconcurreren elkaar voor onderzoekssubsidies. Dat zelfreinigend mechanisme werkt goed. Onderzoek dat niets teweegbrengt sterft af. Dat onderzoek van belastinggeld wordt betaald betekent niet dat het publiek de programmering mag bepalen, maar dat je met audits en visitaties moet toezien op de kwaliteit van onderzoekscentra, zoals dat nu ook gebeurt.’
Irene de jong, hoogleraar Griekse taal- en letterkunde
‘Oneens. De nadruk op wetenschap is volkomen legitiem. Universiteiten zijn wetenschappelijke instellingen waar studenten niet alleen bestaande kennis opdoen, maar ook leren zelf nieuwe kennis te vergaren. Door de nadruk op studievoortgang staat die wetenschappelijke verdieping onder druk. Dat is zonde; ook voor studenten die geen wetenschappelijke loopbaan tegemoet gaan, zijn analytische vaardigheden belangrijk.
Wel vind ik dat wetenschappers de taak hebben hun inzichten naar een groter publiek te vertalen. Zeker bij geesteswetenschappen is dat relevant, maar gebeurt dat niet genoeg. Dat is ook niet eenvoudig; je kunt de kranten niet dicteren en die schrijven nu eenmaal liever over concrete bevindingen of onderzoek naar opgravingen en sterren, omdat dat tot de verbeelding spreekt. Ik stem mijn onderzoek daar niet op af. Maar soms is mijn vakgebied ineens toch maatschappelijk relevant als er parallellen ontstaan met het heden. Zoals tussen de bankensector en de graaicultuur bij oosterse vorsten die Herodotus beschreef. Maar je moet die relevantie niet afdwingen. Laat de wetenschap zijn gang gaan.’
Meediscussiëren? Laat je reactie onder in het formulier hieronder. Alle artikelen over Science in Transition vind je hier.
Geesteswetenschappen richten zich te veel op onderzoek en moeten terug naar hun kerntaak: studenten leren lezen, schrijven en nadenken.
Frank van Vree, decaan faculteit geesteswetenschappen
‘Oneens. Onze faculteit drijft op onderwijs, ook qua financiering. De meeste medewerkers besteden meer dan de helft van hun tijd aan onderwijs, en ook hoogleraren geven les in de bachelors. Daarmee geven wij het signaal af dat onderwijs niet onderdoet voor onderzoek. SiT noemt onderzoek naar grondbezit in achttiende-eeuws Gelderland als voorbeeld van onzinnig geesteswetenschappelijk onderzoek. Dat is nogal demagogisch. Er wordt inderdaad veel specialistisch onderzoek gedaan, maar dat geldt voor alle disciplines. Onderzoek kun je vergelijken met goud zoeken: voor aanvang weet je niet precies waar het zit, dus je moet veel zand omscheppen om goudklompjes te vinden.
Wel ben ik met SiT eens dat het afrekenen op Engelstalige publicaties is doorgeschoten. Zeker voor alfa’s is dat kwalijk, veel bevindingen komen beter tot hun recht in een boek, tentoonstelling of voorstelling, vaak ook in andere talen. Als faculteit hebben we het initiatief genomen landelijk een nieuw model te ontwerpen om output evenwichtiger te meten. Zo sturen we wetenschappers ook richting maatschappelijk en cultureel zinvol onderzoek.’
Dick Swaab, hoogleraar neurobiologie
‘Oneens. Het zijn geesteswetenschappen, aan de faculteit worden postdocs en promovendi begeleid. Om dat te kunnen moet je universitair docenten en hoogleraren hebben die op het hoogste niveau wetenschap bedrijven. Die moeten studenten en promovendi leren onderzoek doen, en daarbij hoort ook leren schrijven, zodat jonge onderzoekers op de kritiek van reviewers leren reageren. Of grondbezit in Gelderland in de achttiende eeuw een triviaal onderwerp is, kan ik niet beoordelen, net zo min als het publiek dat kan.
Andersom werkt dat hetzelfde. Geesteswetenschappers roepen dat ons onderzoek zinloos is, maar zij begrijpen er geen bal van. Wat belangrijk is, wordt binnen het vakgebied in competitie bepaald. Wetenschappers beconcurreren elkaar voor onderzoekssubsidies. Dat zelfreinigend mechanisme werkt goed. Onderzoek dat niets teweegbrengt sterft af. Dat onderzoek van belastinggeld wordt betaald betekent niet dat het publiek de programmering mag bepalen, maar dat je met audits en visitaties moet toezien op de kwaliteit van onderzoekscentra, zoals dat nu ook gebeurt.’
Irene de jong, hoogleraar Griekse taal- en letterkunde
‘Oneens. De nadruk op wetenschap is volkomen legitiem. Universiteiten zijn wetenschappelijke instellingen waar studenten niet alleen bestaande kennis opdoen, maar ook leren zelf nieuwe kennis te vergaren. Door de nadruk op studievoortgang staat die wetenschappelijke verdieping onder druk. Dat is zonde; ook voor studenten die geen wetenschappelijke loopbaan tegemoet gaan, zijn analytische vaardigheden belangrijk.
Wel vind ik dat wetenschappers de taak hebben hun inzichten naar een groter publiek te vertalen. Zeker bij geesteswetenschappen is dat relevant, maar gebeurt dat niet genoeg. Dat is ook niet eenvoudig; je kunt de kranten niet dicteren en die schrijven nu eenmaal liever over concrete bevindingen of onderzoek naar opgravingen en sterren, omdat dat tot de verbeelding spreekt. Ik stem mijn onderzoek daar niet op af. Maar soms is mijn vakgebied ineens toch maatschappelijk relevant als er parallellen ontstaan met het heden. Zoals tussen de bankensector en de graaicultuur bij oosterse vorsten die Herodotus beschreef. Maar je moet die relevantie niet afdwingen. Laat de wetenschap zijn gang gaan.’
Meediscussiëren? Laat je reactie onder in het formulier hieronder. Alle artikelen over Science in Transition vind je hier.
