De wekelijkse doorgeefvraag. Bastiaan Rutjes vraagt Egil Asprem (uitwisselingsdocent UvA en onderzoeker van de relatie tussen wetenschap en esoterie aan de University of California, Santa Barbara): kan (geloof in) wetenschap zingeving bieden?
‘Het korte antwoord is: ja. Zingeving is een universeel cognitief proces, waar iedereen altijd mee bezig is. We bestempelen dingen als bijzonder, schrijven er betekenis aan toe, maken verbindingen. In theorie kan alles in het leven het ruwe materiaal vormen voor zingeving.'
'Maar er is nog een andere betekenis van zin: ultieme betekenis. Historisch gezien is de notie van een absolute, ultieme betekenis ontwikkeld als middel om het ware geloof te onderscheiden van bijgeloof, en het religieuze domein te onderscheiden van het seculiere en wetenschappelijke. Deze poging vanuit religie waarde, betekenis en zelfs ethiek te monopoliseren is een opmerkelijk succes geweest – vooral in bepaalde landen. Er is dan ook een cultureel wijdverspreide aanname dat religie de beste leverancier is van betekenis en dat gelovigen bijzonder betekenisvolle levens leiden, terwijl de arme atheïsten in een nihilistische wildernis ronddolen.'
'Deze aanname zorgt voor verwarring over de gedachte dat men ook betekenis kan vinden in niet-religieuze domeinen, van wetenschap tot populaire cultuur. Terwijl ons dat niet zou moeten verbazen. Als we naar de moderne geschiedenis van religie kijken, zien we diverse voorbeelden van zingevingsprocessen die wetenschap als ruw materiaal gebruiken – van negentiende-eeuwse etherfysica tot de kwantummechanica uit de jaren twintig. Maar wat misschien nog wel belangrijker is, zijn de talloze pogingen naturalistische, op de wetenschap gebaseerde seculiere visies op de wereld te creëren die een basis vormen voor betekenis, waarden en ethiek zónder religieus geloof. Utilitarisme, seculier humanisme en evolutionaire ethiek zijn invloedrijke voorbeelden. En nu kan de School of Life-beweging van Alain de Botton als fakkeldrager gelden van deze seculiere, op de wetenschap gebaseerde traditie.'
Deze rubriek verschijnt ook in de wetenschapsbijlage van Het Parool.
‘Het korte antwoord is: ja. Zingeving is een universeel cognitief proces, waar iedereen altijd mee bezig is. We bestempelen dingen als bijzonder, schrijven er betekenis aan toe, maken verbindingen. In theorie kan alles in het leven het ruwe materiaal vormen voor zingeving.'
'Maar er is nog een andere betekenis van zin: ultieme betekenis. Historisch gezien is de notie van een absolute, ultieme betekenis ontwikkeld als middel om het ware geloof te onderscheiden van bijgeloof, en het religieuze domein te onderscheiden van het seculiere en wetenschappelijke. Deze poging vanuit religie waarde, betekenis en zelfs ethiek te monopoliseren is een opmerkelijk succes geweest – vooral in bepaalde landen. Er is dan ook een cultureel wijdverspreide aanname dat religie de beste leverancier is van betekenis en dat gelovigen bijzonder betekenisvolle levens leiden, terwijl de arme atheïsten in een nihilistische wildernis ronddolen.'
'Deze aanname zorgt voor verwarring over de gedachte dat men ook betekenis kan vinden in niet-religieuze domeinen, van wetenschap tot populaire cultuur. Terwijl ons dat niet zou moeten verbazen. Als we naar de moderne geschiedenis van religie kijken, zien we diverse voorbeelden van zingevingsprocessen die wetenschap als ruw materiaal gebruiken – van negentiende-eeuwse etherfysica tot de kwantummechanica uit de jaren twintig. Maar wat misschien nog wel belangrijker is, zijn de talloze pogingen naturalistische, op de wetenschap gebaseerde seculiere visies op de wereld te creëren die een basis vormen voor betekenis, waarden en ethiek zónder religieus geloof. Utilitarisme, seculier humanisme en evolutionaire ethiek zijn invloedrijke voorbeelden. En nu kan de School of Life-beweging van Alain de Botton als fakkeldrager gelden van deze seculiere, op de wetenschap gebaseerde traditie.'
Deze rubriek verschijnt ook in de wetenschapsbijlage van Het Parool.
