Marijke Gnade heeft het eindelijk voor elkaar. Jaren werkte de bijzonder hoogleraar archeologie van de pre-Romeinse culturen in centraal Italië met een team studenten en medewerkers aan haar tentoonstelling. Ze worstelde zich door bergen Italiaanse ambtenaren, beet haar tanden stuk op Italiaanse topfunctionarissen met aktetas en gleufhoedje, maar ‘Maria Maria’ zette door: op 11 juni wordt haar tentoonstelling geopend over zesendertig jaar Nederlandse opgravingen in de antieke stad Satricum.
Mater Matuta
Al bijna vijfentwintig jaar leidt Gnade het Nederlandse opgravingsonderzoek in Le Ferriere/Satricum, zestig kilometer ten zuiden van Rome. Het resultaat daarvan is de tentoonstelling Scavi e reperti archeologici in het gerestaureerde industriële complex van een eeuwenoude ijzerfabriek. De tentoonstelling toont de resultaten van jarenlang archeologisch onderzoek door Nederlandse archeologen in de antieke stad (900-100 v.Chr). Verspreid over vier verdiepingen worden vondsten uit de grote tempel van Mater Matuta en de bijbehorende antieke stad getoond.
Maria, Maria, Ciao!
Gnade is al die jaren diep betrokken geweest bij het wel en wee van Le Ferriere, waar ze inmiddels een bekende verschijning is. Folia ging enige jaren geleden met haar mee naar de opgraving en constateerde dat ze overal werd begroet als een goede bekende: ‘Maria, Maria, Ciao!’ Over haar werk met studenten ter plekke vertelde ze toen: ‘Het zijn zware dagen die de studenten hier maken. Om zes uur ’s ochtends worden ze het veld ingestuurd om daar tot één uur te werken. Daarna is het met 45 graden te warm om nog in de volle zon te staan. ’s Middags rusten ze wat uit en daarna doen ze aan vondstverwerking; wassen, sorteren en documenteren van hun opgravingen van die dag.’
In Satricum wordt sinds 1896 onderzoek gedaan. Vanaf 1977 door Nederlandse onderzoekers van achtereenvolgens het Nederlands Instituut te Rome, de Rijksuniversiteit Groningen en de UvA. Gnade leidt het onderzoek sinds 1990. Op de Acropolis liggen de resten van een tempelcomplex, gewijd aan de godin Mater Matuta, omringd door monumentale gebouwen. Vergelijkbare gebouwen lagen in het lagere deel van de nederzetting langs de centrale weg die naar het heiligdom leidde. Zowel binnen als buiten de stadgrenzen lagen uitgestrekte grafvelden.
Processieweg
De Nederlandse archeologen groeven het tempelcomplex opnieuw op en deden tal van bijzondere ontdekkingen, waaronder de oudste monumentale Latijnse inscriptie (laatste kwart zesde eeuw v. Chr), een processieweg naar de tempel, ruim tweehonderd graven van de Volsken en een rijk gevuld graf van een meisje uit de zevende eeuw voor Christus. Al vanaf het begin van het Nederlandse onderzoek bestond er het plan om in Satricum een archeologisch park te realiseren. Met het nieuwe museum én de tentoonstelling van Gnade is dit idee werkelijkheid geworden.
Dat er allerhande belangrijke mensen op de vernissage zullen zijn spreekt natuurlijk vanzelf: de burgemeester (il sindaco) van de gemeente Latina, Giovanni di Giorgi. Ook aanwezig de Nederlandse ambassadeur in Italië of zijn vertegenwoordiger, de directeur-generaal van Beni Culturali in Rome, de nieuwe directeur van het Koninklijk Nederlands Instituut Rome Harald Hendrix en zeker niet te vergeten de hoogste baas van het archeologisch cultuurgoed in de regio Lazio (soprintendenza per i beni archeologici), dottoressa Elena Calandra.
Ook nog mensen van de UvA? Jazeker: Gnade laat weten dat FGw-decaan Frank van Vree aanwezig zal zijn en de coördinator van het Instituut voor Cultuur en Geschiedenis Paul Koopman, evenals ‘talloze collega’s’ van de UvA en daarbuiten. Ze reizen naar Rome af voor Gnades finest hour.
Zelf de tentoonstelling bezoeken? Dat kan. De tentoonstelling is te vinden aan de Via Nettunense 101, 04100 in Le Ferriere. De openingstijden zijn nog te bepalen.
Hieronder de reportage over Satricum en het interview dat Marijke Gnade eerder gaf in een aan Italië gewijde special van Folia in 2010.
Mater Matuta
Al bijna vijfentwintig jaar leidt Gnade het Nederlandse opgravingsonderzoek in Le Ferriere/Satricum, zestig kilometer ten zuiden van Rome. Het resultaat daarvan is de tentoonstelling Scavi e reperti archeologici in het gerestaureerde industriële complex van een eeuwenoude ijzerfabriek. De tentoonstelling toont de resultaten van jarenlang archeologisch onderzoek door Nederlandse archeologen in de antieke stad (900-100 v.Chr). Verspreid over vier verdiepingen worden vondsten uit de grote tempel van Mater Matuta en de bijbehorende antieke stad getoond.
Maria, Maria, Ciao!
Gnade is al die jaren diep betrokken geweest bij het wel en wee van Le Ferriere, waar ze inmiddels een bekende verschijning is. Folia ging enige jaren geleden met haar mee naar de opgraving en constateerde dat ze overal werd begroet als een goede bekende: ‘Maria, Maria, Ciao!’ Over haar werk met studenten ter plekke vertelde ze toen: ‘Het zijn zware dagen die de studenten hier maken. Om zes uur ’s ochtends worden ze het veld ingestuurd om daar tot één uur te werken. Daarna is het met 45 graden te warm om nog in de volle zon te staan. ’s Middags rusten ze wat uit en daarna doen ze aan vondstverwerking; wassen, sorteren en documenteren van hun opgravingen van die dag.’
In Satricum wordt sinds 1896 onderzoek gedaan. Vanaf 1977 door Nederlandse onderzoekers van achtereenvolgens het Nederlands Instituut te Rome, de Rijksuniversiteit Groningen en de UvA. Gnade leidt het onderzoek sinds 1990. Op de Acropolis liggen de resten van een tempelcomplex, gewijd aan de godin Mater Matuta, omringd door monumentale gebouwen. Vergelijkbare gebouwen lagen in het lagere deel van de nederzetting langs de centrale weg die naar het heiligdom leidde. Zowel binnen als buiten de stadgrenzen lagen uitgestrekte grafvelden.
Processieweg
De Nederlandse archeologen groeven het tempelcomplex opnieuw op en deden tal van bijzondere ontdekkingen, waaronder de oudste monumentale Latijnse inscriptie (laatste kwart zesde eeuw v. Chr), een processieweg naar de tempel, ruim tweehonderd graven van de Volsken en een rijk gevuld graf van een meisje uit de zevende eeuw voor Christus. Al vanaf het begin van het Nederlandse onderzoek bestond er het plan om in Satricum een archeologisch park te realiseren. Met het nieuwe museum én de tentoonstelling van Gnade is dit idee werkelijkheid geworden.
Dat er allerhande belangrijke mensen op de vernissage zullen zijn spreekt natuurlijk vanzelf: de burgemeester (il sindaco) van de gemeente Latina, Giovanni di Giorgi. Ook aanwezig de Nederlandse ambassadeur in Italië of zijn vertegenwoordiger, de directeur-generaal van Beni Culturali in Rome, de nieuwe directeur van het Koninklijk Nederlands Instituut Rome Harald Hendrix en zeker niet te vergeten de hoogste baas van het archeologisch cultuurgoed in de regio Lazio (soprintendenza per i beni archeologici), dottoressa Elena Calandra.
Ook nog mensen van de UvA? Jazeker: Gnade laat weten dat FGw-decaan Frank van Vree aanwezig zal zijn en de coördinator van het Instituut voor Cultuur en Geschiedenis Paul Koopman, evenals ‘talloze collega’s’ van de UvA en daarbuiten. Ze reizen naar Rome af voor Gnades finest hour.
Zelf de tentoonstelling bezoeken? Dat kan. De tentoonstelling is te vinden aan de Via Nettunense 101, 04100 in Le Ferriere. De openingstijden zijn nog te bepalen.
Hieronder de reportage over Satricum en het interview dat Marijke Gnade eerder gaf in een aan Italië gewijde special van Folia in 2010.
