Maagverkleining helpt het best tegen ernstig overgewicht, zij het bij vijftien à twintig procent van de patiënten onvoldoende. Floor Aarts (28) promoveerde op onderzoek naar die tegenvaller.
Wat hebt u precies onderzocht?
'Ik heb een jaar 105 patiënten in het Slotervaartziekenhuis gevolgd die een gastric bypass, een maagverkleining, hebben gehad. Dat zijn dus mensen met morbide obesitas. Ik liet ze vlak voor de operatie vragenlijsten invullen over hun fysieke en mentale gesteldheid. Vervolgens heb ik op diverse momenten na de operatie gemeten hoe ze het deden qua gewichtsverlies en kwaliteit van leven.'
Floor Aarts
Kwaliteit van leven is nogal lastig te meten, toch?
'Nou, ik vroeg onder andere of ze sombere dagen hadden en hoeveel ze er dan hadden. En voelden ze zich na de operatie energieker, waren ze gelukkiger? Hadden ze bijvoorbeeld minder moeite met traplopen? Hoewel alle mensen na de operatie verbetering in fysiek functioneren lieten zien, bleek dat mensen die zich vóór de operatie al niet zo gelukkig hadden gevoeld, zich na de operatie niet gelukkiger voelden. Ook hadden sommige van hen minder gewicht verloren dan na een jaar gebruikelijk is, namelijk 33 procent van hun startgewicht. Trouwens, de mensen die voor de operatie wél lekker in hun vel hadden gezeten, voelden zich na de operatie ook precies net zo. In mentaal opzicht blijft iedereen dus stabiel.'
Maar hoe is het mogelijk dat de groep ongelukkigen niet gewoon afviel zoals men verwacht had? Zo'n maagverkleining werkt toch bij iedereen op dezelfde manier?
'Uit mijn onderzoek blijkt dat dit te maken heeft met de gehechtheid van de patiënt. De hechtingstheorie van John Bowlby vormt dan ook de basis van mijn onderzoek. In zijn breed erkende theorie stelt Bowlby: als mensen in hun kindertijd niet goed gehecht zijn aan hun ouders, heeft dit invloed op de manier waarop ze later omgaan met gebeurtenissen die stress opleveren. Ze hebben bijvoorbeeld minder zelfvertrouwen en leunen daardoor erg op anderen. Of ze hebben juist het vertrouwen in anderen verloren. Daardoor vertonen ze vaker vermijdend gedrag en steken ze hun kop vaker in het zand.'
Wat is het verband met morbide obesitas?
'De gedachte is dat deze mensen eten mogelijk gebruiken als een vorm van steun. Maar zodra ze geopereerd zijn, is hun maag zo groot als een kiwi en daar kunnen ze dus niet langer op terugvallen. Toch blijft de behoefte aan eten bestaan, en dan vooral van zeer calorierijk voedsel. Hoewel veel vast voedsel moeizaam te verdragen is na de operatie, gaan dingen zoals chocolademelk nog steeds prima. Door deze ongezonde keuzes valt deze groep dan ook minder af dan mogelijk is.'
Het Slotervaartziekenhuis hanteert een strenge selectie. Wie niet aan de fysieke of mentale voorwaarden voldoet, wordt (voorlopig) niet geopereerd. Hoe zijn deze patiënten er dan doorgeglipt?
'Vier specialisten bepalen of een patiënt klaar is voor de operatie: een chirurg, een internist, een diëtist en een psycholoog. Soms is het zo dat de chirurg zegt dat dit de perfecte kandidaat is, terwijl de psycholoog zijn twijfels heeft. Toch kun je pas ná de operatie zeggen of die twijfels terecht waren. Daarom zou het goed zijn als het ziekenhuis naast het gewone voor- en natraject zo nodig extra zorg aanbiedt. Onrealistische verwachtingen kunnen dan worden getemperd. Een operatie is goed voor de gezondheid, maar je wordt er niet per se gelukkiger van. Van een quick fix is geen sprake.'
CV Floor Aarts
Arnhem, 4 juni 1986
2004-2008 opleiding verpleegkunde, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
2008-2010 schakeljaar en master gezondheidswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam
2011-2014 promotieonderzoek, Slotervaartziekenhuis Amsterdam
Dit artikel verscheen ook in Het Parool.
Wat hebt u precies onderzocht?
'Ik heb een jaar 105 patiënten in het Slotervaartziekenhuis gevolgd die een gastric bypass, een maagverkleining, hebben gehad. Dat zijn dus mensen met morbide obesitas. Ik liet ze vlak voor de operatie vragenlijsten invullen over hun fysieke en mentale gesteldheid. Vervolgens heb ik op diverse momenten na de operatie gemeten hoe ze het deden qua gewichtsverlies en kwaliteit van leven.'
Floor Aarts
Kwaliteit van leven is nogal lastig te meten, toch?
'Nou, ik vroeg onder andere of ze sombere dagen hadden en hoeveel ze er dan hadden. En voelden ze zich na de operatie energieker, waren ze gelukkiger? Hadden ze bijvoorbeeld minder moeite met traplopen? Hoewel alle mensen na de operatie verbetering in fysiek functioneren lieten zien, bleek dat mensen die zich vóór de operatie al niet zo gelukkig hadden gevoeld, zich na de operatie niet gelukkiger voelden. Ook hadden sommige van hen minder gewicht verloren dan na een jaar gebruikelijk is, namelijk 33 procent van hun startgewicht. Trouwens, de mensen die voor de operatie wél lekker in hun vel hadden gezeten, voelden zich na de operatie ook precies net zo. In mentaal opzicht blijft iedereen dus stabiel.'
Maar hoe is het mogelijk dat de groep ongelukkigen niet gewoon afviel zoals men verwacht had? Zo'n maagverkleining werkt toch bij iedereen op dezelfde manier?
'Uit mijn onderzoek blijkt dat dit te maken heeft met de gehechtheid van de patiënt. De hechtingstheorie van John Bowlby vormt dan ook de basis van mijn onderzoek. In zijn breed erkende theorie stelt Bowlby: als mensen in hun kindertijd niet goed gehecht zijn aan hun ouders, heeft dit invloed op de manier waarop ze later omgaan met gebeurtenissen die stress opleveren. Ze hebben bijvoorbeeld minder zelfvertrouwen en leunen daardoor erg op anderen. Of ze hebben juist het vertrouwen in anderen verloren. Daardoor vertonen ze vaker vermijdend gedrag en steken ze hun kop vaker in het zand.'
Wat is het verband met morbide obesitas?
'De gedachte is dat deze mensen eten mogelijk gebruiken als een vorm van steun. Maar zodra ze geopereerd zijn, is hun maag zo groot als een kiwi en daar kunnen ze dus niet langer op terugvallen. Toch blijft de behoefte aan eten bestaan, en dan vooral van zeer calorierijk voedsel. Hoewel veel vast voedsel moeizaam te verdragen is na de operatie, gaan dingen zoals chocolademelk nog steeds prima. Door deze ongezonde keuzes valt deze groep dan ook minder af dan mogelijk is.'
Het Slotervaartziekenhuis hanteert een strenge selectie. Wie niet aan de fysieke of mentale voorwaarden voldoet, wordt (voorlopig) niet geopereerd. Hoe zijn deze patiënten er dan doorgeglipt?
'Vier specialisten bepalen of een patiënt klaar is voor de operatie: een chirurg, een internist, een diëtist en een psycholoog. Soms is het zo dat de chirurg zegt dat dit de perfecte kandidaat is, terwijl de psycholoog zijn twijfels heeft. Toch kun je pas ná de operatie zeggen of die twijfels terecht waren. Daarom zou het goed zijn als het ziekenhuis naast het gewone voor- en natraject zo nodig extra zorg aanbiedt. Onrealistische verwachtingen kunnen dan worden getemperd. Een operatie is goed voor de gezondheid, maar je wordt er niet per se gelukkiger van. Van een quick fix is geen sprake.'
CV Floor Aarts
Arnhem, 4 juni 1986
2004-2008 opleiding verpleegkunde, Hogeschool van Arnhem en Nijmegen
2008-2010 schakeljaar en master gezondheidswetenschappen, Vrije Universiteit Amsterdam
2011-2014 promotieonderzoek, Slotervaartziekenhuis Amsterdam
Dit artikel verscheen ook in Het Parool.
