Eerst je onderzoeksvoorstel laten goedkeuren, dan pas een artikel schrijven. Als het aan UvA-psycholoog Kai Jonas ligt, wordt dat de nieuwe volgorde binnen de sociale psychologie. Hij richtte een nieuw academisch tijdschrift op, dat alleen artikelen publiceert als het onderzoek volgens een vooraf goedgekeurde methode is uitgevoerd.
De sociale psychologie kwam in 2011 in een slecht daglicht te staan door de affaire Diederik Stapel, die voor meer dan vijftig publicaties de onderzoeksgegevens bleek te hebben verzonnen. Een onderzoekscommissie stelde later vast dat binnen het vakgebied ‘de kritische functie van de wetenschap op alle niveaus had gefaald.’ Eerder dit jaar kwam opnieuw een sociaal-psycholoog in opspraak, toen UvA-hoogleraar Jens Förster van fraude werd beticht.
De opzet van het nieuwe tijdschrift, Comprehensive Results in Social Psychology genaamd, zorgt ervoor dat wetenschapsfraude beter voorkomen kan worden. Het wordt bijvoorbeeld onmogelijk om achteraf de hypothese aan te passen aan de hand van de resultaten. Het tegengaan van fraude is volgens Jonas echter niet het hoofddoel van het vakblad. ‘Frauderen wordt hiermee moeilijker, maar niet onmogelijk,’ zegt hij. ‘Het belangrijkste is dat onze opzet psychologen dwingt om hun onderzoek vanaf het begin beter te documenteren. Zo kunnen anderen het onderzoek makkelijker repliceren.’
Telegraafachtige koppen
Wanneer een onderzoek volgens de vastgestelde methode is uitgevoerd, publiceert het nieuwe tijdschrift alle resultaten, ook de niet-significante. Op die manier wordt de auteur niet verleid om minder spectaculaire resultaten weg te moffelen. Bang dat dit leidt tot een hoop saaie publicaties is Jonas niet. ‘We streven niet naar Telegraafachtige koppen. Een nuleffect is ook heel belangrijk in ons vakgebied, als het onderzoek theoretisch goed onderbouwd is, of juist om te laten zien waar de theorie nog verder moet worden ontwikkeld.’
Soortgelijke tijdschriften bestaan al in andere vakgebieden, onder andere in de geneeskunde bij publicaties van klinische trials. Volgens Jonas is het voor de sociale psychologie een echte game changer.
‘Het is een cruciale toevoeging op andere tijdschriften. Onze opzet biedt de mogelijkheid om onderzoek continu te herhalen, wat een belangrijke stap is binnen ons veld. Ik hoop dat andere vakgebieden zoals experimentele economie ons hierin zullen volgen.’
Naast Jonas is het tijdschrift geïnitieerd door Daniel Wigboldus (RU Nijmegen), de European Association of Social Psychology en de Society of Australasian Social Psychologists. De uitgever is Taylor & Francis/Routledge. Eind 2014 zullen de eerste onderzoeksvoorstellen worden beoordeeld en naar verwachting zal het tijdschrift in 2015 de eerste artikelen online publiceren. In 2016 volgt de eerste papieren editie.
De sociale psychologie kwam in 2011 in een slecht daglicht te staan door de affaire Diederik Stapel, die voor meer dan vijftig publicaties de onderzoeksgegevens bleek te hebben verzonnen. Een onderzoekscommissie stelde later vast dat binnen het vakgebied ‘de kritische functie van de wetenschap op alle niveaus had gefaald.’ Eerder dit jaar kwam opnieuw een sociaal-psycholoog in opspraak, toen UvA-hoogleraar Jens Förster van fraude werd beticht.
De opzet van het nieuwe tijdschrift, Comprehensive Results in Social Psychology genaamd, zorgt ervoor dat wetenschapsfraude beter voorkomen kan worden. Het wordt bijvoorbeeld onmogelijk om achteraf de hypothese aan te passen aan de hand van de resultaten. Het tegengaan van fraude is volgens Jonas echter niet het hoofddoel van het vakblad. ‘Frauderen wordt hiermee moeilijker, maar niet onmogelijk,’ zegt hij. ‘Het belangrijkste is dat onze opzet psychologen dwingt om hun onderzoek vanaf het begin beter te documenteren. Zo kunnen anderen het onderzoek makkelijker repliceren.’
Telegraafachtige koppen
Wanneer een onderzoek volgens de vastgestelde methode is uitgevoerd, publiceert het nieuwe tijdschrift alle resultaten, ook de niet-significante. Op die manier wordt de auteur niet verleid om minder spectaculaire resultaten weg te moffelen. Bang dat dit leidt tot een hoop saaie publicaties is Jonas niet. ‘We streven niet naar Telegraafachtige koppen. Een nuleffect is ook heel belangrijk in ons vakgebied, als het onderzoek theoretisch goed onderbouwd is, of juist om te laten zien waar de theorie nog verder moet worden ontwikkeld.’
Soortgelijke tijdschriften bestaan al in andere vakgebieden, onder andere in de geneeskunde bij publicaties van klinische trials. Volgens Jonas is het voor de sociale psychologie een echte game changer.
‘Het is een cruciale toevoeging op andere tijdschriften. Onze opzet biedt de mogelijkheid om onderzoek continu te herhalen, wat een belangrijke stap is binnen ons veld. Ik hoop dat andere vakgebieden zoals experimentele economie ons hierin zullen volgen.’
Naast Jonas is het tijdschrift geïnitieerd door Daniel Wigboldus (RU Nijmegen), de European Association of Social Psychology en de Society of Australasian Social Psychologists. De uitgever is Taylor & Francis/Routledge. Eind 2014 zullen de eerste onderzoeksvoorstellen worden beoordeeld en naar verwachting zal het tijdschrift in 2015 de eerste artikelen online publiceren. In 2016 volgt de eerste papieren editie.
