Wetenschappers hebben een belangrijke taak om buiten het eigen veld in de samenleving gezag te verwerven. Dat stelde president van de KNAW Robbert Dijkgraaf woensdag bij de aanbieding van het boek Onzekerheid troef. Het betwiste gezag van de wetenschap. Op deze bijeenkomst in Spui25 gingen samenstellers van deze bundel met het publiek in debat over de manier waarop wetenschappers om moeten gaan met wantrouwen uit de samenleving.
Vertrouwen
UvA-docent politicologie Rob Hagendijk, samensteller van de bundel, benadrukte dat het niet per definitie verkeerd is dat het gezag van de wetenschap betwist wordt. ‘Ik wil het tevens zien als iets positiefs, iets dat inherent is aan onze open en democratische samenleving.’ Ook het recente schandaal rondom Diederik Stapel kan volgens Hagendijk bijdragen aan een beter debat en terechte vragen aan de orde stellen als: hoe hoort het eigenlijk? Over het algemeen is het vertrouwen in de wetenschap bovendien nog altijd uitzonderlijk groot, zo stelde Hagendijk.
Volgens mederedacteur en UvA-docent wijsbegeerte Huub Dijstelbloem is de belangrijkste les voor de wetenschap dat zij niet het monopolie heeft op de onzekerheidsreductie. Zo maakte de verhitte discussie over het vaccin tegen baarmoederhalskanker duidelijk dat de wetenschap in zo’n geval aansluiting moet zoeken bij vragen die in de samenleving zelf spelen en daar begrip voor moet tonen.
Eenheid van wetenschap
Dijkgraaf stelde vertrouwen in de wetenschap voor als iets dat zeer dynamisch is. Wetenschappers moeten volgens hem dan ook als het ware ‘rennen om op hun plek te blijven’, en dat vertrouwen te behouden. Hij benadrukte daarbij dat dat mogelijke gezag van de wetenschap altijd buiten die wetenschap zelf vorm krijgt. Dijkgraaf ziet dan ook een belangrijke taak voor de wetenschap als zodanig om als eenheid naar buiten te treden en het gezag daar te winnen en te verdienen.
UvA-econoom Marcel Boumans zette zijn vraagtekens bij die eenheid. Juist als het publiek om grote zekerheid vraagt komt een wetenschapper die die niet zomaar in pacht heeft in de problemen. Hoogleraar antropologie van het lichaam Annemarie Mol bepleitte dan ook dat de wetenschap juist onzekerheid in het debat dient te brengen. ‘In de discussies in de kranten zijn de opinies juist de dingen die vastliggen. Het domein van de wetenschap is om de vragen te stellen en de onzekerheid die over de uitkomsten bestaat aan te kaarten.’
Wetenschappelijk ambacht
Volgens Boumans is de juiste houding van de wetenschapper in deze een vorm van kunst. ‘Juist met het weglaten van bepaalde niet werkelijk relevante details, is het een ambacht om een helder verhaal te houden naar het publiek.’ Dat onderstreepte ook Dijkgraaf. De wetenschap moet volgens hem dan ook constant blijven proberen bruggen te bouwen naar de samenleving en de politiek. Wel moet de wetenschapper daarbij duidelijk maken waar zijn wetenschappelijke expertise stopt en het voeren van beleid begint. Maar dat mag wetenschappers er niet van weerhouden de samenleving specifiek als wetenschapper voor te lichten. ‘Juist omdat je die expertise hebt spreek je natuurlijk altijd vanuit een bepaalde rol. Niet iedereen is een beetje wetenschapper!’
Vertrouwen
UvA-docent politicologie Rob Hagendijk, samensteller van de bundel, benadrukte dat het niet per definitie verkeerd is dat het gezag van de wetenschap betwist wordt. ‘Ik wil het tevens zien als iets positiefs, iets dat inherent is aan onze open en democratische samenleving.’ Ook het recente schandaal rondom Diederik Stapel kan volgens Hagendijk bijdragen aan een beter debat en terechte vragen aan de orde stellen als: hoe hoort het eigenlijk? Over het algemeen is het vertrouwen in de wetenschap bovendien nog altijd uitzonderlijk groot, zo stelde Hagendijk.
Volgens mederedacteur en UvA-docent wijsbegeerte Huub Dijstelbloem is de belangrijkste les voor de wetenschap dat zij niet het monopolie heeft op de onzekerheidsreductie. Zo maakte de verhitte discussie over het vaccin tegen baarmoederhalskanker duidelijk dat de wetenschap in zo’n geval aansluiting moet zoeken bij vragen die in de samenleving zelf spelen en daar begrip voor moet tonen.
Eenheid van wetenschap
Dijkgraaf stelde vertrouwen in de wetenschap voor als iets dat zeer dynamisch is. Wetenschappers moeten volgens hem dan ook als het ware ‘rennen om op hun plek te blijven’, en dat vertrouwen te behouden. Hij benadrukte daarbij dat dat mogelijke gezag van de wetenschap altijd buiten die wetenschap zelf vorm krijgt. Dijkgraaf ziet dan ook een belangrijke taak voor de wetenschap als zodanig om als eenheid naar buiten te treden en het gezag daar te winnen en te verdienen.
UvA-econoom Marcel Boumans zette zijn vraagtekens bij die eenheid. Juist als het publiek om grote zekerheid vraagt komt een wetenschapper die die niet zomaar in pacht heeft in de problemen. Hoogleraar antropologie van het lichaam Annemarie Mol bepleitte dan ook dat de wetenschap juist onzekerheid in het debat dient te brengen. ‘In de discussies in de kranten zijn de opinies juist de dingen die vastliggen. Het domein van de wetenschap is om de vragen te stellen en de onzekerheid die over de uitkomsten bestaat aan te kaarten.’
Wetenschappelijk ambacht
Volgens Boumans is de juiste houding van de wetenschapper in deze een vorm van kunst. ‘Juist met het weglaten van bepaalde niet werkelijk relevante details, is het een ambacht om een helder verhaal te houden naar het publiek.’ Dat onderstreepte ook Dijkgraaf. De wetenschap moet volgens hem dan ook constant blijven proberen bruggen te bouwen naar de samenleving en de politiek. Wel moet de wetenschapper daarbij duidelijk maken waar zijn wetenschappelijke expertise stopt en het voeren van beleid begint. Maar dat mag wetenschappers er niet van weerhouden de samenleving specifiek als wetenschapper voor te lichten. ‘Juist omdat je die expertise hebt spreek je natuurlijk altijd vanuit een bepaalde rol. Niet iedereen is een beetje wetenschapper!’
