Hoe maak je van een stad een kenniseconomie? Dat was de vraag die hoogleraar Grootstedelijke Vraagstukken Zef Hemel gisteren probeerde te beantwoorden tijdens zijn Amsterdamlezing in Crea. Volgens Hemel is er één duidelijk antwoord: creëer platforms!
De eerste echte intelligente stad ontstond volgens Hemel zo'n eeuw of twee geleden. ‘Het was echt ongelooflijk hoe snel Manchester groeide door de uitvinding van de stoommachine en de industrialisatie van de katoenindustrie. Iedereen kwam erheen om te kijken hoe ze het daar deden.’ In de twintigste eeuw ging het een tijdje niet meer goed met de steden, met name doordat de innovatie stokte. Silicon Valley keerde die trend, volgens Hemel. 'Dat is nu het lichtende voorbeeld voor alle steden op de wereld.'
Na een terugblik op de geschiedenis, kwam Hemel tot wat een moderne stad of stedelijke regio succesvol maakt. Er moet volgens Hemel technologie zijn, evenals kennis, en kapitaal om te kunnen investeren. Verder zijn creativiteit en talent factoren. ‘Talent is het human capital, daarom moeten we de stad aantrekkelijk maken voor hoogopgeleide jongeren.’
Organische steden
De manier waarop we steden vormgeven is op basis van die inzichten achterhaald, zo vindt Hemel. ‘De planning van steden is behoorlijk ouderwets en gebeurt nog op de oude manier uit de twintigste eeuw. Maakbaarheid is bij veel planners nog steeds de belangrijkste gedachte.’ Hoe het dan wel moet? ‘We moeten voor een stad een organische metafoor gebruiken. Bijvoorbeeld de stad als brein en hierop de stad aanpassen. De stad moet niet ingericht worden zoals een machine, maar zoals de natuur,’ stelt Hemel terwijl op het diascherm achter hem een lichtkaart van Nederland bij nacht wordt getoond.
Platforms
Een manier om steden beter in te richten is door te werken met platforms, aldus Hemel: 'De stad moet platformiseren'. Een platform is een groep mensen die met haar ‘collectieve intelligentie’ een oplossing bedenkt voor een probleem, zoals bijvoorbeeld Wikipedia.
Om dat te bereiken moet de stad zowel fysiek als organisatorisch anders worden ingericht. Zo wil Hemel een ‘open overheid’ creëren, die bestaat uit platforms waar mensen kunnen samenkomen om problemen in hun wijk op te lossen. Daarnaast is hij voorstander van een ‘open universiteit’ waar iedereen zich bij kan aansluiten om kennis te vergaren. Kern van de platforms is dat zij niet gestuurd worden, maar vanzelf ontstaan. ‘De bureaucratie en regulering moeten weg, die bestaan in de natuur immers ook niet.’
De eerste echte intelligente stad ontstond volgens Hemel zo'n eeuw of twee geleden. ‘Het was echt ongelooflijk hoe snel Manchester groeide door de uitvinding van de stoommachine en de industrialisatie van de katoenindustrie. Iedereen kwam erheen om te kijken hoe ze het daar deden.’ In de twintigste eeuw ging het een tijdje niet meer goed met de steden, met name doordat de innovatie stokte. Silicon Valley keerde die trend, volgens Hemel. 'Dat is nu het lichtende voorbeeld voor alle steden op de wereld.'
Na een terugblik op de geschiedenis, kwam Hemel tot wat een moderne stad of stedelijke regio succesvol maakt. Er moet volgens Hemel technologie zijn, evenals kennis, en kapitaal om te kunnen investeren. Verder zijn creativiteit en talent factoren. ‘Talent is het human capital, daarom moeten we de stad aantrekkelijk maken voor hoogopgeleide jongeren.’
Organische steden
De manier waarop we steden vormgeven is op basis van die inzichten achterhaald, zo vindt Hemel. ‘De planning van steden is behoorlijk ouderwets en gebeurt nog op de oude manier uit de twintigste eeuw. Maakbaarheid is bij veel planners nog steeds de belangrijkste gedachte.’ Hoe het dan wel moet? ‘We moeten voor een stad een organische metafoor gebruiken. Bijvoorbeeld de stad als brein en hierop de stad aanpassen. De stad moet niet ingericht worden zoals een machine, maar zoals de natuur,’ stelt Hemel terwijl op het diascherm achter hem een lichtkaart van Nederland bij nacht wordt getoond.
Platforms
Een manier om steden beter in te richten is door te werken met platforms, aldus Hemel: 'De stad moet platformiseren'. Een platform is een groep mensen die met haar ‘collectieve intelligentie’ een oplossing bedenkt voor een probleem, zoals bijvoorbeeld Wikipedia.
Om dat te bereiken moet de stad zowel fysiek als organisatorisch anders worden ingericht. Zo wil Hemel een ‘open overheid’ creëren, die bestaat uit platforms waar mensen kunnen samenkomen om problemen in hun wijk op te lossen. Daarnaast is hij voorstander van een ‘open universiteit’ waar iedereen zich bij kan aansluiten om kennis te vergaren. Kern van de platforms is dat zij niet gestuurd worden, maar vanzelf ontstaan. ‘De bureaucratie en regulering moeten weg, die bestaan in de natuur immers ook niet.’
