Dat de Duitse componist Ludwig van Beethoven (1770-1827) naarmate zijn leeftijd vorderde steeds dover werd, was al bekend. Nog onduidelijk was of dat terug te zien is in de muziek die hij componeerde. Dat blijkt zo te zijn. Althans, dat zegt de Italiaanse fysicus Edoardo Saccenti, als onderzoeker verbonden aan het Swammerdam Institute for Life Sciences (SILS) van de UvA. Saccenti heeft aanwijzingen dat Van Beethoven door zijn steeds erger wordende doofheid inderdaad anders is gaan componeren. Hij schrijft dat in de paper ‘Beethovens deafness and his three styles’ die in het kerstnummer van de British Medical Journal (BMJ) is verschenen.
Saccenti voerde een statistische analyse uit op zestien strijkkwartetten die representatief zijn voor de drie verschillende stijlen van Van Beethovens werk: de eerste, tweede en derde periode. Hieruit bleek dat Van Beethoven in zijn tweede periode minder hoge noten – noten boven G6, oftewel 1567,982 hertz – in zijn stukken gebruikte dan in zijn eerste periode. In zijn derde periode gebruikte hij ze juist weer meer. Een hertz is een maat om bepaalde frequenties te meten, in dit geval de frequentie van hoge noten. De G-noot is een muzieknoot die een hele toon hoger ligt dan de F-noot en een hele toon lager dan de A-noot.
‘Waarschijnlijk gebruikte Van Beethoven in zijn tweede periode minder hoge noten dan in de eerste periode omdat hij ze toen minder goed kon horen. En we denken dat hij ze daarna weer meer gebruikte omdat hij ze toen juist helemaal niet hoorde. Waarschijnlijk componeerde hij toen puur vanuit zijn innerlijke gehoor. Dat zou kunnen verklaren waarom mensen de muziek uit die periode zo vrij en mooi vinden,’ zegt Saccenti.
Op de website van BMJ is een filmpje te zien waarin Saccenti en SILS-hoogleraar Age Smilde over Van Beethovens doofheid vertellen.
Saccenti voerde een statistische analyse uit op zestien strijkkwartetten die representatief zijn voor de drie verschillende stijlen van Van Beethovens werk: de eerste, tweede en derde periode. Hieruit bleek dat Van Beethoven in zijn tweede periode minder hoge noten – noten boven G6, oftewel 1567,982 hertz – in zijn stukken gebruikte dan in zijn eerste periode. In zijn derde periode gebruikte hij ze juist weer meer. Een hertz is een maat om bepaalde frequenties te meten, in dit geval de frequentie van hoge noten. De G-noot is een muzieknoot die een hele toon hoger ligt dan de F-noot en een hele toon lager dan de A-noot.
‘Waarschijnlijk gebruikte Van Beethoven in zijn tweede periode minder hoge noten dan in de eerste periode omdat hij ze toen minder goed kon horen. En we denken dat hij ze daarna weer meer gebruikte omdat hij ze toen juist helemaal niet hoorde. Waarschijnlijk componeerde hij toen puur vanuit zijn innerlijke gehoor. Dat zou kunnen verklaren waarom mensen de muziek uit die periode zo vrij en mooi vinden,’ zegt Saccenti.
Op de website van BMJ is een filmpje te zien waarin Saccenti en SILS-hoogleraar Age Smilde over Van Beethovens doofheid vertellen.
