‘China ontwikkelt zich sneller dan goed is voor de Chinezen’
Oud-UvA-student geneeskunde en nu fotograaf en documentairemaker Ruben Terlou was vanmiddag te gast in Room for Discussion om te vertellen over zijn zeer succesvolle zesdelige documentaire Langs de Oevers van de Yangtze, die hij maakte samen met Maaik Krijgsman. Net zoals de documentairereeks was ook het interview vanmiddag doorspekt van het begrip dat Terlou heeft voor China en voor de Chinese dingen ‘die zijn zoals ze zijn’.
De populariteit van die serie bleek vanmiddag nog eens, toen de zaal volstroomde met veel meer toehoorders dan er stoelen waren. ‘Ik wilde het land laten zien vanuit de Chinezen zelf,’ zei Terlou. Dat is behoorlijk goed gelukt: de documentaire Langs de Oevers van de Yangtze, die de VPRO afgelopen winter uitzond, trok wekelijks meer dan een miljoen kijkers. Niet in de laatste plaats omdat de Chinese gemeenschap in Nederland volop keek en enthousiast was. Terlou kreeg althans vele lovende reacties van hen. ‘De mooiste brief kwam van een Taiwanees, die mij schreef zich nooit te hebben gerealiseerd hoe veel hij van het Chinese vasteland houd.’
Terlou raakte met zijn documentaire inderdaad een gevoelige snaar, wat ongetwijfeld te maken had met de menselijk maat van de documentaire, waardoor China met haar 1,3 miljard inwoners opeens grijpbaar en behapbaar werd voor veel mensen. Daarbij werd hij niet gehinderd door het feit dat hij goed Chinees spreekt en verstaat, wat de authenticiteit van de documentaire zeer ten goede kwam. In het land waar burgerlijke vrijheden en mensenrechten bij voortduring worden geschonden, mochten de twee niettemin de documentaire maken die ze willen, al legden ze zichzelf ook beperkingen op.
‘We hadden van te voren een plan opgesteld en ter goedkeuring voorgelegd aan de autoriteiten. Daarbij hadden we er rekening mee gehouden dat bepaalde onderwerpen waarschijnlijk niet aan de orde mocht komen. Expliciete kritiek uitoefenen op de communistische partij kan in China niet, dus dat zat ook niet in ons plan.’
Dehumanisering
‘In een paar decennia heeft China zich razendsnel ontwikkeld,’ vertelde Terlou. ‘Waar wij in het Westen eeuwen over gedaan hebben heeft zich daar in een enorm tempo voltrokken. Soms met desastreuze gevolgen voor mens, maatschappij en natuur. China ontwikkelt zich sneller dan goed is voor veel Chinezen.’ Toch is een groot deel van de Chinezen tevreden, zegt Terlou. ‘Neem de generatie van oudere Chinezen die het land zeer snel ziet veranderen en in feite terecht is gekomen in een land dat ze niet kent. Zij zijn, in tegenstelling tot wat je zou verwachten, heel erg blij met wat die vooruitgang hen heeft gebracht, zoals onderwijs, gezondheidszorg en welvaart.’
De grote nadruk op geld is volgens Terlou een negatief verschijnsel. ‘Dat heeft geleid tot een afschuwelijke dehumanisering.’ Ook de eenkindpolitiek van de Chinese overheid heeft grote gevolgen gehad. ‘De sociale cohesie is er deels door verdwenen. Je moet geld verdienen, trouwen, maar op je eentje ook goed voor je ouders zorgen. Dat is dus heel moeilijk als je op duizenden kilometers afstand woont en werkt. De éénkindpolitiek vind ik begrijpelijk, maar in veel gevallen ook onmenselijk.’
