‘Samenwerking is urgenter dan ooit’
Als eerste collegevoorzitter van UvA én HvA (2003-2006) stond Sijbolt Noorda aan de wieg van de bestuurlijke samenwerking tussen beide instellingen. Nu is hij teleurgesteld. ‘Ik ben er in mijn jaren als collegevoorzitter honderd procent, dag en nacht mee bezig geweest.’
Hoe kon het zover komen dat dat UvA en HvA uit elkaar gaan?
‘Je kunt geen ijzer met handen breken. Berenschot heeft geconstateerd dat er weinig meerwaarde zit in de bestuurlijke samenwerking. Het College van Bestuur erkent dat ook en dan is het verstandig om er niet mee door te gaan.’
Waarom is er ooit met de samenwerking begonnen?
‘Het ging oorspronkelijk helemaal niet om het gezamenlijke CvB. Die personele unie was een “stapje”, een “hulplijntje” in de samenwerking, die al veel eerder was begonnen dan 2003. In de jaren negentig zette mijn voorganger Jankarel GeversJankarel Gevers stierf in 1998 als collegevoorzitter en kon zijn plan nooit werkelijkheid zien worden. de samenwerking op de rails met het plan gezamenlijk en geïntegreerd gedifferentieerde leerpaden en opleidingen aan te bieden met als doel studenten op de juiste plek te krijgen omdat het goed is voor studenten. Dat is ook mijn opvatting. Ik geloof nog steeds dat er meer wegen naar Rome leiden. Het blijkt bijvoorbeeld ook uit het onderzoek van de commissie-Veerman in 2010. Ook in het buitenland zoekt men naar vormen van samenwerking. Dat is niet voor niets. Vorig jaar was ik Tampere, Finland, waar men druk bezig is wo en hbo te integreren.’
Bent u teleurgesteld?
‘Niet alleen in UvA en HvA, maar in het algemeen ben ik buitengewoon teleurgesteld in Nederlandse instellingen voor hoger onderwijs. Ze hebben weinig zin om van elkaar te verschillen en streven naar eenvormigheid en uniformiteit. Er heerst een geweldige vrees om je van elkaar te onderscheiden. We hebben dat ook gezien in Wageningen en aan de VU, waar men al eerder besloot liever gescheiden van het hbo verder te gaan, dan samen. Wij wilden het als UvA-HvA eens echt anders doen dan de rest en samen iets nieuws proberen. Maar nu is de geest gewoon weer terug in de fles.’
De doorstroom van HvA naar UvA moest verbeterd worden, maar daar is veel te weinig van terechtgekomen, constateert Berenschot. Dan heeft het toch geen zin ermee door te gaan?
‘Twee dingen. Het gaat en ging niet alleen om doorstroom van hogeschool naar universiteit, maar om meer en allerlei variatie aan studiepaden in het hoger onderwijs. Dat is vandaag nog nodiger dan vijfentwintig jaar geleden. Tegelijkertijd moet je vaststellen dat de beide partners UvA en HvA dit kennelijk niet meer zo belangrijk vinden. En dan houdt het op.’
Voorgaande bestuurders en toezichthouders zijn niet koersvast geweest, constateert Berenschot. Dat gaat ook over u.
‘Daar voel ik me niet door aangesproken. Ik ben er in mijn jaren als collegevoorzitter honderd procent, dag en nacht mee bezig geweest.’
UvA en HvA zijn heel verschillende instellingen met flinke cultuurverschillen, dat maakt de samenwerking extra moeilijk.
‘Cultuurverschillen? Die zijn juist heel goed. Er zouden nog veel meer cultuurverschillen moeten bestaan. Dan kun je van elkaar iets opsteken. Wat je nodig hebt is één overall ambitie, die door iedereen wordt onderschreven. Als die uitblijft en mensen niet overtuigd raken van die gezamenlijke ambitie, dan drijft die weg. En dat is gebeurd. Dat is juist nu heel erg jammer, nu iedereen zijn mond vol heeft over ongelijkheid in het (hoger) onderwijs. Daar kun je iets aan doen door samenwerking. Samenwerking is urgenter dan ooit.’
Op het gebied van onderwijs en onderzoek kan toch gewoon worden doorgegaan met samenwerking?
‘Helaas zal er toch een situatie ontstaan met een Brexit-achtig effect: er zal de komende tijd veel energie worden gestoken in de scheiding. Daarna wordt men misschien weer vriendjes, maar de samenwerking zal niet meer worden zoals zij was.’
Vooralsnog lijkt het erop dat Engeland juist garen spint bij de Brexit. Zou dat ook mogelijk zijn voor UvA en HvA?
‘Tuurlijk. De eigen en afzonderlijke profilering krijgt nu vanzelfsprekend meer accent. Maar hogescholen en universiteiten zijn er niet voor zichzelf maar omwille van de belangen van heel veel, onderling steeds diversere studenten.’
