Studerende mantelzorgers: een probleem op de HvA?
De helft van de jongeren in het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs in Amsterdam groeit op met een zorgtaak, concludeerde Hanneke Borger in haar afstudeeronderzoek. Nu begint ze met een vervolgonderzoek op de HvA. Studerende mantelzorgers zouden volgens haar veel beter kunnen worden begeleid bij het zoeken naar hulp.
Waarom een onderzoek naar studerende mantelzorgers?
‘Tijdens de twee jaar durende master Social Work deed ik onderzoek op dertien middelbare scholen en mbo-opleidingen. Daaruit bleek dat de helft van de jongeren tussen de 12 en 22 opgroeit met een zorgtaak: zij hebben dagelijks te maken met iemand in de omgeving die mentaal of lichamelijk ziek is. Dat is een enorm hoog aantal. Ik wil graag weten of dit ook voor het hoger onderwijs geldt. We beginnen bij het Domein Maatschappij en Recht (DMR), daarna hopen we het onderzoek uit te breiden naar de andere domeinen.’
Wat ga je precies onderzoeken?
‘Allereerst willen we het aantal mantelzorgers op de HvA in kaart brengen. Daarnaast willen we kijken welke studie deze mantelzorgers volgen. Kinderen die opgroeien met een zorgtaak kiezen later vaak voor een zorgend beroep, bijvoorbeeld in de sociaal pedagogische hulpverlening, is dat op de HvA ook zo? Ook gaan we onderzoeken in hoeverre mantelzorg een reden is voor studieuitval en studievertraging. Vanaf volgende week kunnen studenten een vragenlijst invullen op de website van de HvA.’
Wat betekent dat, als studenten ‘een zorgtaak’ hebben?
‘We hebben het expres breed gedefinieerd, omdat het begrip “mantelzorg” nogal diffuus is. Onderzoekers en hulpinstanties richten zich meestal op kinderen met een gehandicapt broertje of zusje, maar een 24-jarige kan ook een mantelzorger zijn. Als jij een verslaafde vader hebt of een moeder met psychiatrische problemen, loop je misschien niet elke dag een ziekenhuis in en uit, maar heb je wel maken met mentale belasting. En omdat je er continu mee bezig bent, lukt het niet je volledig te concentreren op je studie.’
Wat hoop je te bereiken met dit onderzoek?
‘Allereerst dat er meer aandacht komt voor het begeleiden van jonge mantelzorgers. Ik schrik er soms van hoe weinig daarover bekend is. In mijn vorige onderzoek waren mbo’ers soms verbaasd dat zij werden aangemerkt als mantelzorger. Ze vonden het heel normaal dat ze een zorgtaak hadden, omdat ze het gewend waren. Er was nooit een hulpverlener geweest die ze erop had gewezen dat ze hulp konden zoeken. En op school liet de voorlichting eveneens de wensen over.
'Ook bij de HvA is niet duidelijk waar studenten terecht kunnen. Op de website staat dat je in gevallen van “extreme mantelzorg” in aanmerking komt voor legitieme studievertraging. Maar wat betekent dat? Ik kan me goed voorstellen dat iemand denkt: “Extreem? Dat zal op mij wel niet van toepassing zijn.” Zo mis je een hele grote groep die misschien wel behoefte heeft aan ondersteuning tijdens de opleiding.’
Waarom is het belangrijk dat de HvA studerende mantelzorgers begeleidt?
‘Jonge mantelzorgers hebben in de overgang naar volwassenheid vaak moeite om los te komen van de verantwoordelijkheid die zij voelen voor een familielid dat zorg nodig heeft. Als je gaat studeren, dan kies je heel duidelijk voor jezelf, voor je eigen toekomst. Dat brengt allerlei mentale worstelingen met zich mee, want wat zegt zo'n keuze over jouw loyaliteit naar de zieke? Bovendien zitten mantelzorgers van jongs af aan al in een zorgrol. Ze hebben de neiging hun eigen belangen ondergeschikt te maken aan die van een ander. Dat kan problemen opleveren, bijvoorbeeld tijdens je carrière, wanneer je je in een werksfeer begeeft.
'Een groep studenten gaat de komende maanden onderzoek doen naar de zorgstructuur binnen de HvA: wat wordt er qua voorlichting aangeboden, en komt dat terecht bij jonge mantelzorgers? Hoe zou het beter kunnen? We willen eerst kijken of wat er is bedacht wel werkt. Vervolgens hopen we aanbevelingen te kunnen doen.’
Hanneke Borger is onderzoeker binnen het lectoraat Community Care van de HvA en projectmedewerker bij Expertisecentrum Mantelzorg, onderdeel van mantelzorgorganisatie Markant.
